Η Κύπρος αποκτά στρατηγική βάση πυρόσβεσης της ΕΕ

Οι φετινές καταστροφικές πυρκαγιές σε ολόκληρη την Ευρώπη επανέφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη για καλύτερη προετοιμασία απέναντι στην κλιματική κρίση. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο, έστειλε μήνυμα για ενίσχυση της ανθεκτικότητας και παρουσίασε πρόταση για τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού πυροσβεστικού κόμβου με έδρα την Κύπρο.

Μετά τη φονική πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό, που στοίχισε τη ζωή σε δύο ηλικιωμένους, κατέκαψε 104 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης και μαύρισε δεκάδες χωριά, επανήλθε στο προσκήνιο η ανάγκη δημιουργίας μόνιμων ευρωπαϊκών δυνάμεων με έδρα το νησί.

Ταυτόχρονα, η πύρινη λαίλαπα ανέδειξε και ένα άλλο ζήτημα, που αφορά στη μη έγκαιρη άφιξη ευρωπαϊκών πυροσβεστικών δυνάμεων μετά την ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας.

Όπως ανέφερε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «αυτό το καλοκαίρι, όλοι είδαμε τις εικόνες από δάση και χωριά της Ευρώπης να καίγονται. Πάνω από ένα εκατομμύριο εκτάρια καταστράφηκαν. Η κλίμακα της ζημιάς είναι τεράστια. Και γνωρίζουμε πως δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Η κλιματική αλλαγή κάνει κάθε καλοκαίρι πιο ζεστό, πιο σκληρό και πιο επικίνδυνο», τόνισε χαρακτηριστικά.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη για ριζική ενίσχυση των προσπαθειών σε ζητήματα ανθεκτικότητας και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, με έμφαση στις λύσεις που βασίζονται στη φύση.

Δημιουργία ευρωπαϊκού πυροσβεστικού κόμβου στην Κύπρο

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού πυροσβεστικού κόμβου στην Κύπρο, ο οποίος θα έχει τη δυνατότητα να συνδράμει όχι μόνο τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., αλλά και γειτονικές χώρες της ευρύτερης περιοχής.

Η πρόταση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας και έρχεται ως απάντηση στις αυξανόμενες ανάγκες για ταχεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, ιδιαίτερα κατά την περίοδο των θερινών μηνών, όταν οι πυρκαγιές απειλούν ανθρώπινες ζωές, περιουσίες και τη βιοποικιλότητα.

Η Κύπρος, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, θεωρείται ιδανική τοποθεσία για την ανάπτυξη ενός τέτοιου κόμβου, ο οποίος θα μπορούσε να λειτουργήσει ως στρατηγική βάση για την άμεση αποστολή πυροσβεστικών δυνάμεων σε περιοχές της νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής.

Νέος ευρωπαϊκός στόλος αεροσκαφών

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρεί στη δημιουργία ενός σταθερού στόλου 12 νέων αμφίβιων πυροσβεστικών αεροπλάνων, τα οποία θα ενταχθούν στο πρόγραμμα rescEU. Τα αεροσκάφη αυτά θα σταθμεύουν σε στρατηγικά σημεία της Μεσογείου, με χώρες φιλοξενίας την Κροατία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και ενδεχομένως την Κύπρο όταν υλοποιηθεί η πολιτική απόφαση για βάση πυρόσβεσης. Στόχος είναι η άμεση επέμβαση σε δασικές πυρκαγιές που πλήττουν συστηματικά την περιοχή.

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, η ΕΕ ανέπτυξε φέτος το καλοκαίρι περίπου 650 πυροσβέστες από 14 διαφορετικές χώρες, οι οποίοι τοποθετήθηκαν σε κρίσιμες περιοχές υψηλού κινδύνου, όπως η Γαλλία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία. Παράλληλα, αεροπλάνα και ελικόπτερα του rescEU στάθμευσαν σε διάφορα κράτη-μέλη, έτοιμα να αναπτυχθούν σε περιπτώσεις μεγάλων πυρκαγιών.

Στη Γερμανία, το πρώην αεροδρόμιο στο Weeze έχει μετατραπεί σε ένα από τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά κέντρα εκτάκτων αναγκών στην Ευρώπη. Το “Training Base Weeze” προσφέρει προσομοιώσεις και ασκήσεις σε σενάρια πυρκαγιών, βιομηχανικών ατυχημάτων και άλλων κρίσεων, ενισχύοντας τις δεξιότητες των ευρωπαϊκών δυνάμεων.

Στρατηγικές βάσεις ανά την Ευρώπη

Μέσα από το πρόγραμμα rescEU, η ΕΕ δημιουργεί ένα δικτυακό σύστημα πρόληψης και ταχείας αντίδρασης, συνδυάζοντας αεροπλάνα, ελικόπτερα, εξειδικευμένο προσωπικό και εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις. Στόχος είναι να υπάρξει ένας κοινός ευρωπαϊκός μηχανισμός πυρόσβεσης, ικανός ν’ ανταποκριθεί στις ακραίες δασικές πυρκαγιές που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές χώρες.

Όπως προαναφέρθηκε, στην Κύπρο σχεδιάζεται η ίδρυση περιφερειακής βάσης πυρόσβεσης για άμεση δράση στην Ανατολική Μεσόγειο και σε γειτονικές χώρες.

Η Ελλάδα διαθέτει εθνικό στόλο Canadair και φιλοξενεί αεροσκάφη του rescEU. Η Ισπανία διατηρεί πολλαπλές βάσεις, με ισχυρή παρουσία Canadair, ενώ η Πορτογαλία λειτουργεί βάσεις σε Λισαβόνα, Κοΐμπρα και άλλες περιοχές. Η Γαλλία διαθέσει βάση στο Νιμ-Γκαρόν και αποτελεί το επιχειρησιακό κέντρο του στόλου Canadair.

Η Ιταλία, με κέντρο στη Ρώμη και παρουσία στη Σαρδηνία, διαθέτει ισχυρό στόλο Canadair και ελικόπτερα, ενώ η Κροατία έχει τη βάση στο Ζαντάρ που λειτουργεί ως κομβικό σημείο στην Αδριατική.

«Η προσπάθεια ξεκίνησε από το 2023»

Ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, μιλώντας στο κρατικό ραδιόφωνο, αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες της Κυπριακής Δημοκρατίας σε σχέση με την περιφερειακή συνεργασία για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών.

Όπως σημείωσε, η προσπάθεια ξεκίνησε μετά από επαφές του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Βασιλιά της Ιορδανίας και ακολούθησε κοινή επιστολή των Υπουργών Εξωτερικών Κύπρου και Ιορδανίας τον Ιούλιο του 2023. Ο βασικός πυλώνας της πρότασης αφορούσε στη δημιουργία περιφερειακής βάσης με δυνατότητα μόνιμης στάθμευσης πυροσβεστικών μέσων στην Κύπρο, ώστε να εξυπηρετεί τόσο τις ανάγκες της χώρας όσο και να λειτουργεί ως κόμβος για κράτη της περιοχής.

Ο κ. Κόμπος υπενθύμισε ότι στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η συμφωνία που υπεγράφη το καλοκαίρι του 2023 με την ιορδανική πλευρά, για στάθμευση δικών τους μέσων στην Κύπρο. Τόνισε, επίσης, ότι η προσπάθεια στηρίζεται σε μιαν από τις βασικές προτεραιότητες της κυπριακής Προεδρίας, η οποία αφορά την ανάληψη ενεργού ρόλου τόσο ως κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και ως μέρους της ευρύτερης περιοχής.

«Δυνατότητα στάθμευσης πτητικών μέσων από τρίτες χώρες»

Ο Υπουργός διευκρίνισε ότι η πρόταση προβλέπει, θεωρητικά, τη δυνατότητα στάθμευσης πτητικών μέσων από τρίτες χώρες, καθώς και τη διευκόλυνση μεταβάσεων προς αυτές. «Έχει γίνει μια σημαντική παραγγελία πυροσβεστικών αεροσκαφών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο η παράδοσή τους δεν εξαρτάται από εμάς», σημείωσε.

Καταλήγοντας, ο κ. Κόμπος τόνισε ότι υπάρχουν επιχειρησιακά ζητήματα, τα οποία πρέπει να εξεταστούν και να συζητηθούν διεξοδικά, υπογραμμίζοντας πως «αυτό θα γίνει σε απόλυτη συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

«Μεγάλο κέρδος για την Κύπρο»

Ο Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας σε θέματα Πολιτικής Προστασίας, Γιώργος Μπούστρας, μιλώντας στο ΣΙΓΜΑ και την εκπομπή «Μεσημέρι και Κάτι», χαρακτήρισε την απόφαση για δημιουργία ευρωπαϊκού πυροσβεστικού κόμβου στην Κύπρο ως «μεγάλο κέρδος».

Όπως σημείωσε, «υπήρχαν πάντα ενδοιασμοί, επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει ήδη τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας με έδρα τις Βρυξέλλες και το σχετικό σύστημα πολιτικής προστασίας εκεί».

«Δεν είναι θέμα αν, αλλά πότε»

Ο κ. Μπούστρας τόνισε πως το ζήτημα δεν αφορά το εάν θα υλοποιηθεί ο κόμβος, αλλά το πότε. «Είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι ξεχωριστό», είπε χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι τεχνικές λεπτομέρειες δεν είναι ακόμη γνωστές, καθώς μόλις έχει ληφθεί η πολιτική απόφαση, η οποία πρέπει να συζητηθεί και να δρομολογηθεί. «Μια βάση δασοπυρόσβεσης πρέπει να διαθέτει σημείο-αεροδρόμιο, στο οποίο θα μπορούν να συγκεντρώνονται τα πτητικά μέσα», εξήγησε.

Υπενθύμισε, επίσης, ότι το έργο των πτητικών μέσων στην Κύπρο έχει μεταφερθεί στην Εθνική Φρουρά, η οποία διαχειρίζεται και τα αεροδρόμια. «Η Κυβέρνηση έχει ήδη εξαγγείλει την αναβάθμιση των αεροδρομίων και ειδικότερα της Βάσης Ανδρέας Παπανδρέου», πρόσθεσε.

Ο κ. Μπούστρας επισήμανε ότι μια τέτοια βάση θα χρειαστεί κατάλληλο χώρο και τις απαραίτητες υποδομές. Παράλληλα, θα πρέπει να ρυθμιστεί η σχέση με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας στις Βρυξέλλες.

«Όπως εξαγγέλθηκε, μας δίνεται η δυνατότητα να έχουμε απευθείας επαφή με την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής», είπε.

Οι μεγάλες πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού

Υπενθύμισε ότι φέτος όλες οι χώρες της Μεσογείου αντιμετώπισαν τις πιο μεγάλες πυρκαγιές των τελευταίων ετών. «Είδαμε τι έγινε στην Τουρκία, τα ρεκόρ σε Πορτογαλία, Ισπανία, στη χώρα μας, αλλά και σε χώρες της Μέσης Ανατολής, όπως η Ιερουσαλήμ, ο Λίβανος και η Συρία», ανέφερε.

Ο νέος Οργανισμός, όπως σημείωσε, θα κληθεί να διαχειριστεί κρίσιμα ζητήματα. Ακόμη δεν έχει γίνει γνωστό το επίπεδο επένδυσης που θα πραγματοποιήσει η ΕΕ, ωστόσο είναι βέβαιο ότι θα περιλαμβάνει οικονομικούς πόρους, ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία.

Κλείνοντας, ο κ. Μπούστρας τόνισε πως η σχέση της Κύπρου με τη Μέση Ανατολή αποτελεί βασικό πυλώνα της εξωτερικής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας και ότι η νέα βάση θα ενισχύσει τον ρόλο της χώρας στην περιοχή.