Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ

Με τον μεγάλο φιλέλληνα ένδοξο στρατηγό Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ είχαμε ασχοληθεί πρόσφατα και παραθέσαμε αρκετά γεγονότα, με τα οποία εκδήλωνε έμπρακτα τον θαυμασμό και την άδολη αγάπη του για τη «Χώρα των Θεών και των Ηρώων», την πατρίδα του Σωκράτη, των μεγάλων τραγικών ποιητών, του Μεγαλέξαντρου και τόσων άλλων κορυφαίων μορφών του πνεύματος και της στρατηγικής επιστήμης, όπως ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Ιπποκράτης, ο Θαλής, ο Δημόκριτος, ο Αρχιμήδης, ο Πυθαγόρας, ο Θουκυδίδης, ο Μιλτιάδης, ο Θεμιστοκλής, ο Περικλής και τόσοι άλλοι.

Ο Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ υπήρξε μια από τις κορυφαίες στρατιωτικές μορφές της Γαλλίας, για τη δόξα και το μεγαλείο της οποίας πέρασε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στα ευρωπαϊκά πεδία των μαχών κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ιδιαίτερη αγάπη έτρεφε ο μεγάλος Γάλλος στρατηγός για τη Νύφη του Θερμαϊκού, τη θαλασσοφίλητη Θεσσαλονίκη, όπου είχε το στρατηγείο του ως αρχιστράτηγος των συμμαχικών στρατευμάτων του Βαλκανικού Μετώπου.

Ιδιαίτερα γνωστός ήταν ο θαυμασμός του Γάλλου αρχιστράτηγου για τον Ελληνικό Στρατό και τον θαυμασμό του αυτό δεν δίσταζε να τον εκδηλώνει παντού και πάντοτε κάθε φορά που του δινόταν η ευκαιρία. Ανυπόκριτα, με σοβαρότητα και με κάθε επισημότητα διακήρυσσε τον ζήλο, την ανδρεία και την παροιμιώδη ορμή των Ελλήνων αξιωματικών και στρατιωτών, τους οποίους είχε κάτω από τη διοίκησή του στις νικηφόρες μάχες που είχαν διεξαχθεί στις όχθες του Αξιού και του Στρυμόνα, στους κάμπους της Μακεδονίας και της Θράκης. Αλλά και ο ελληνικός λαός δεν παρέλειπε να εκδηλώνει την αγάπη και τη μεγάλη του εκτίμηση στον Γάλλο αρχιστράτηγο, που όργωνε κυριολεκτικά την Ελλάδα, από την Πελοπόννησο μέχρι το Διδυμότειχο, για να δει από κοντά όλα τα μέρη της, να θαυμάσει τις ομορφιές της και να δει τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοί της, ιδιαίτερα εκείνοι των βορείων περιοχών, που απελευθερώνονταν η μια μετά την άλλη από τα ελληνικά στρατεύματα. Μια από τις ιστορικές αποδείξεις της ανυπόκριτης αγάπης του αρχιστράτηγου των συμμαχικών στρατευμάτων ήταν η πρόσκλησή του στον Έλληνα αρχιστράτηγο Λεωνίδα Παρασκευόπουλο να τον επισκεφθεί στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε εγκατασταθεί τον Μάρτη του 1919. Γράφει σχετικά ο στρατηγός Δημήτρης Βακάς στο βιβλίο του «Ελευθέριος Βενιζέλος - Στρατιωτικός Ηγέτης»: «Τη 17ην Μαρτίου 1919 ο στρατηγός Παρασκευόπουλος επιβαίνων του ιστορικού ατμοπλοίου ‘‘Εσπερία’’ απεβιβάσθη εις την προκυμαίαν του Γαλατά. Με μεγάλην στρατιωτικήν παράταξιν και με πάσαν δυνατήν μεγαλοπρέπειαν τον υπεδέχθη εις την αποβάθραν αυτοπροσώπως ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών στρατευμάτων Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ. Μαζί παρίστατο και εδεξιώθη επίσης τον αρχηγόν του Εθνικού Στρατού ο στρατιωτικός διοικητής Κωνσταντινουπόλεως, Άγγλος στρατηγός Ουίλσων...». Ο ίδιος ο στρατηγός Παρασκευόπουλος θα γράψει για την υποδοχή: «Μόλις ανήλθον επί του αυτοκινήτου, του τεθέντος εις την διάθεσίν μου παρά του Γάλλου αρχιστρατήγου, εφού ετέθη το σήμα μου και εξερχόμην του κιγκλιδώματος, μυριάδες κόσμου ζητωκραυγάζοντος και χαιρετώντος υπεδέχετο τον αρχιστράτηγο του Ελληνικού Στρατού.

»Την στιγμήν καθ’ ήν απεβιβαζόμην, ο καιρός είχε βελτιωθεί και απεκατεστάθη θαυμασίως, συντελέσας εις την πληρεστέραν εκδήλωσιν των πατριωτικών αισθημάτων του φανατικού ελληνικού πληθυσμού. Άπειρα κύματα λαού, με απερίγραπτον ενθουσιασμόν, εζητωκραύγαζον, εχειροκρότουν και εχαιρέτουν την διάβασίν μου. Αι οικίαι ήσαν κατάμεσται κόσμου. Παντού έρριπτον επί του αυτοκινήτου μου άνθη. Η διάβασίς μου ήτο δυσκολοτάτη ένεκα του απείρου πλήθους. Αι οδοί όλαι έπλεον εις το γαλανόλευκον χρώμα των ελληνικών σημαιών και εστόλιζαν τα οικίας. Βεβαίως, κατά την Εθνικήν μας Εορτήν εν Αθήναις δεν θα ηδύνατο τις να ίδη τόσας ελληνικάς σημαίας. Έξωθι του ξενοδοχείου ‘‘Πέρα Παλλάς’’, όπου θα κατέλυον, είχε παραταχθεί γαλλική διμοιρία προς απόδοσιν τιμών… Ζήτω η Μεγάλη Ελλάς».

Η μεγάλη αγάπη του Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ για την Ελλάδα εκδηλώθηκε στις 21 Μαρτίου 1919, κατά τη μεγάλη δεξίωση που έδωσε ο Λεωνίδας Παρασκευόπουλος προς τιμήν του. Όταν Ελληνίδες μαθήτριες του Ζαππείου τού πρόσφεραν ανθοδέσμη σ’ ένδειξη ευγνωμοσύνης διότι ήλθε ελευθερωτής στην πόλη τους, εκείνος σηκώθηκε πάνω, φίλησε δακρυσμένος τις μαθήτριες και αναφώνησε συγκινημένος Ελληνικά: «Ζήτω η Μεγάλη Ελλάς». Γράφει σχετικά ο στρατηγός Βακάς: «Το τι πανδαιμόνιο επακολούθησε είναι περιττό να αναφέρω. Τη θερμότητα και την εγκαρδιότητα της συγκινητικής ελληνογαλλικής τελετής επεσφράγισε υπό ουρανομήκεις επευφημίας η Μασσαλιώτις -Εθνικός Ύμνος της Γαλλίας-, την οποία ανέκρουσεν η Ελληνική Στρατιωτική Μουσική και έψαλεν τον Ελληνικόν Εθνικόν Ύμνον».

Στο περιθώριο των επαφών τους στην Κωνσταντινούπολη, ο φιλέλληνας αρχιστράτηγος του συμμαχικού βαλκανικού μετώπου διαβεβαίωσε τον Έλληνα αρχιστράτηγο ότι, με την πρώτη ευκαιρία, θα διέτασσε την κατάληψη της Θράκης από τα ελληνικά στρατεύματα. Του έδωσε μάλιστα εντολή να ετοιμαστούν οι ελληνικές μονάδες μέχρι τις 20 Απριλίου, για ν’ αντιμετωπιστεί και κάθε τυχόν απρόοπτον από βουλγαρικής πλευράς, πράγμα που θα επέφερε άμεση από μέρους των Ελλήνων κατάληψη της βουλγαρικής πρωτεύουσας Σόφιας. Στις 22 Μαρτίου 1919, τότε που ο Βενιζέλος έφτιαχνε την Ελλάδα των Δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών, ο Έλληνας αρχιστράτηγος, κάτω από νέες ατέλειωτες εκδηλώσεις μιας καταπληκτικής σε όγκο ανθρωποθάλασσας, επιβιβαζόταν στην «Εσπερία» και γύριζε στη Θεσσαλονίκη. Και σε έντεκα μέρες ελληνικά στρατεύματα αποβιβάζονταν στη μαρτυρική νύφη της Ιωνίας, τη χιλιοτραγουδημένη Σμύρνη. Ο μέγας Βενιζέλος ειδοποιούσε σχετικά και τον Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ στην Κωνσταντινούπολη.

Παράλληλα, ο Γάλλος αρχιστράτηγος ενεργεί παρασκηνιακά στη γαλλική κυβέρνηση για την κατάληψη της Θράκης από τους Έλληνες προτού ακόμη κριθεί τελεσίδικα η τύχη του τριγώνου της περιοχής. Και στις 3 Οκτωβρίου τηλεγραφεί στον στρατηγό Παρασκευόπουλο την επίσημη διαταγή, διά της οποίας ο Ελληνικός Στρατός δέον να μετάσχει της κατοχής της Θράκης. Σ’ αυτήν τονίζει τη μεγάλη σημασία που έχει η συμπεριφορά των ελληνικών μονάδων απέναντι στους μη Έλληνες κατοίκους, Οθωμανούς και Βουλγάρους. Υπογραμμίζει: «Συμφώνως προς τας οδηγίας της Διασκέψεως των Συμμάχων, η διοίκησις όλης της Θράκης δέον προς το παρόν να είναι ενιαία, αλλά θα φροντίσω ίνα εις την ζώνης κατοχής των Ελλήνων τοποθετηθούν μόνον υπάλληλοι ευνοϊκώς διακείμενοι προς τα ελληνικά συμφέροντα… Σας παρακαλώ να με συγχωρήσετε διά τον κακόν γραφικόν μου χαρακτήρα, ο οποίος οφείλεται εις τους κλονισμούς του σιδηροδρόμου. Εντός ολίγου θα μεταβώ εις Θράκην και σας παρακαλώ όπως έλθητε να με συναντήσετε. Παρακαλώ, αγαπητέ μου στρατηγέ, να πιστεύσητε εις τα αισθήματα μεγάλης συμπαθείας, τα οποία τρέφω διά τον Ελληνικόν Στρατόν και διά τον γενναίον αρχηγόν του».

Στις 13 Οκτωβρίου 1919 οι ηττημένοι Βούλγαροι εκκένωσαν την περιοχή της Θράκης και στις 16 τα τμήματα της μεραρχίας του υποστράτηγου Λεοναρδόπουλου πατούσαν το αγαπημένο χώμα της μαρτυρικής Θράκης. Τίποτε απευκταίο δεν συνέβη. Η κυανόλευκη κυμάτιζε στα αιματοβαμμένα εδάφη και τους πολυβασανισμένους τόπους, χωρίς να σπάσει μύτη. Παράλληλα, μετά από δύο μέρες οι Βούλγαροι έφυγαν από την Κομοτηνή και την Ορεστιάδα και τις θέσεις του κατέλαβαν άλλες συμμαχικές δυνάμεις. Από όλους ομολογήθηκε η διαγωγή των μονάδων της Μεραρχίας Λεοναρδόπουλου, η οποία ενήργησε στη ζώνη που τέθηκε κάτω από την προστασία της.

Ο γενικός διοικητής της Θράκης, στρατηγός Σαρπύ, έγραφε στον Έλληνα αρχιστράτηγο Παρασκευόπουλο από την Κομοτηνή στις 27 Οκτωβρίου έναν ύμνο για τα ελληνικά στρατεύματα που υπηρετούσαν στη Θράκη. Ανάμεσα σε άλλα τόνιζε: «Η Μεραρχία Λεοναρδοπούλου είναι υπέροχος. Ο διοικητής της πρώτης τάξεως, προικισμένος με τα ωραιότερα προτερήματα, ευφυΐας, ψυχραιμίας, λεπτότητος και κρίσεως. Δεν δύναμαι να εξάρω επαρκώς την αξιοθαύμαστον δεξιότητα μετά της οποίας διηύθυνε τας επιχειρήσεις καταλήψεως διά της 9ης Μεραρχίας, επιτελέσας θαυμάσια ένα λεπτό έργον. Όσον διά τα στρατεύματα, ταύτα τιμούν την Ελλάδα και τον αρχιστράτηγόν των. Ωραία διαγωγή, πειθαρχία τελεία, αξιοπρέπεια παρέχουν την εντύπωσιν μεγάλης και οργανωμένης δυνάμεως. Η άψογος επιχείρησις, την οποίαν εξετέλεσαν άνευ προσκρούσεων ή επεισοδίων, θέλει αυξήσει αναμφιβόλως το γόητρον της Ελλάδος εν Θράκη και εις το εξωτερικόν…».

Η αγάπη και το ενδιαφέρον του Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ για την Ελλάδα και τη διεκδίκηση των εθνικών της δικαίων δεν έπαψαν ποτέ, ακόμη και όταν ο Ελληνικός Στρατός άρχισε επιχειρήσεις στη μαρτυρική Μικρά Ασία. Από τον Απρίλη του 1920 είχε υποβάλει στη Συμμαχική Διάσκεψη τη γνώμη του, ν’ αφεθεί ελευθερία ενέργειας στον Ελληνικό Στρατό.

Θα κλείσουμε το σημερινό μας σημείωμα με την ακόλουθη επιστολή του Ελληνολάτρη στρατηγού Φρανσέ Ντ’ Εσπερέ στον Έλληνα συνάδελφό του Λεωνίδα Παρασκευόπουλο: «Παρίσιοι, 5 Μαΐου 1920,

»Στρατηγέ μου,

»Ήλπιζον ότι θα ηδυνάμην αυτοπροσώπως και άνευ βραδύτητος να σας επιδώσω το δείγμα της εκτιμήσεως, το οποίον έλαβον δι’ υμάς από την γαλλικήν κυβέρνησιν. Είμαι υποχρεωμένος να αναμείνω διά την τελετήν αυτήν την επιστροφήν μου εις Ανατολήν, διότι δεν θέλω να στερηθώ της ευχαριστήσεως και της τιμής αυτής.

»Σας επέδωσα τον Ταξιάρχην εν όψει των Βουλγάρων, θα σας επιδώσω την Πλάκα του Ανώτερου Ταξιάρχου της Λεγεώνος της Τιμής εν όψει των Τούρκων επί της γενετείρας σας γης, ελευθερωθείσης από τον γενναίον στρατόν σας.

»Καλή επιτυχία εύχομαι διά σας και διά τους ωραίους στρατιώτας σας και να βασίζεσθε επί της προσφιλούς μας αναμνήσεώς σας.

Φρανσέ ντ’ Εσπερέ».