Τετ-α-τετ Μητσοτάκη - Ερντογάν με... χαμηλές προσδοκίες

Σήμερα, Τρίτη, 23 Σεπτεμβρίου 2025, πρόκειται να πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη, στo πλαίσιo της 80ής Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, συνάντηση μεταξύ του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οι δύο ηγέτες αναμένεται να συζητήσουν μια σειρά θεμάτων, που αποτελούν για χρόνια “κόκκινα πανιά”, αλλά και ζητήματα που μπορεί να προσφέρουν ευκαιρίες για αποσυμπίεση και βελτίωση στις σχέσεις των δυο χωρών.

Κύρια σημεία της ατζέντας

Κυπριακό
Το πρόβλημα της Κύπρου παραμένει στο επίκεντρο. Η Ελλάδα αναμένεται να επιμείνει στην ανάγκη επαναφοράς των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των σχετικών αποφάσεων του ΟΗΕ, χωρίς τετελεσμένα στα κατεχόμενα και με σεβασμό στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Αναμένεται να τεθούν με έμφαση οι “καλούσες πρακτικές”, όπως ανοίγματα διαβατηριακών σημείων, συνεργασίες σε τεχνικά ζητήματα και εφαρμογή μικρότερων μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης.

Θαλάσσια Σύνορα / Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ)

Η οριοθέτηση της ΑΟΖ και των θαλασσίων ζωνών αποτελεί σημαντική πρόκληση, ειδικά μετά τις τουρκικές κινήσεις – όπως η Navtex και έρευνες της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Το ζήτημα αυτό συνδέεται άμεσα και με την ενεργειακή ασφάλεια και εταιρικές επενδύσεις στην περιοχή.

Μετανάστευση και προσφυγικά ζητήματα

Και οι δύο πλευρές αντιμετωπίζουν προκλήσεις από τα μεταναστευτικά κύματα και την πίεση στα σύνορα. Οι συζητήσεις ενδέχεται να εστιάσουν στη συνεργασία για τη διαχείριση των μετακινήσεων ανθρώπων, καθώς και στην ενίσχυση μηχανισμών κοινής πρόληψης και αντιμετώπισης.

Κλιματική αλλαγή και πολιτικές ασφάλειας στην περιοχή

Οι φυσικές καταστροφές που έπληξαν και τις δύο χώρες – από πλημμύρες ώς πυρκαγιές – αλλά και οι προκλήσεις που συνεπάγεται η διαχείριση της περιβαλλοντικής κρίσης σε ένα περιβάλλον που αλλάζει, καθιστούν την κλιματική ασφάλεια και τις πολιτικές πρόληψης σημαντική παράμετρο.

Συμφραζόμενα και προσδοκίες

Η συνάντηση αυτή πραγματοποιείται σε μια περίοδο κατά την οποία υπάρχει προσπάθεια αποκλιμάκωσης των εντάσεων, έστω και σταδιακής, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, παρά τις διαφωνίες σε κρίσιμα ζητήματα. Από ελληνικής πλευράς, η ανάγκη είναι να διαφυλαχθούν οι βασικές “κόκκινες γραμμές”: κυριαρχία, σεβασμός των διεθνών νόμων, μη αποδοχή τετελεσμένων στα κατεχόμενα, διατήρηση των δικαιωμάτων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Από τουρκικής πλευράς, αναδεικνύονται αξιώσεις που αφορούν τα δικαιώματα στις θάλασσες, την πρόταση ομοσπονδίας έναντι προτάσεων για “λύσεις δύο κρατών” (ή έστω αλλαγές στο υπάρχον πλαίσιο), και διαμαρτυρίες κατά της πολιτικής που θεωρούν ότι περιορίζει τη δράση της Τουρκίας στην περιοχή.

Πιθανοί κίνδυνοι και όρια της συνάντησης

Δεν αναμένεται να υπάρξουν άμεσα και ριζικά αποτελέσματα σε ζητήματα όπως η ΑΟΖ ή η πλήρης λύση του Κυπριακού, δεδομένων των διαφωνιών που διατηρούνται. Ο κίνδυνος νέων προκλήσεων ή δηλώσεων μετά τη συνάντηση είναι υπαρκτός - ειδικά αν η Τουρκία ή/και η τουρκοκυπριακή πλευρά υιοθετήσουν πιο σκληρή γραμμή λόγω εσωτερικής πίεσης. Η διεθνής συγκυρία - ενεργειακή κρίση, ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, γεωπολιτικές συμμαχίες - μπορεί να περιορίσει την ευελιξία των δύο πλευρών.

Αντίκτυπος για την Κύπρο

Για την Κύπρο, η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν σηματοδοτεί μιαν ακόμη ευκαιρία να τεθούν στο τραπέζι τα όρια της κατοχής, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η αποστρατιωτικοποίηση περιοχών ελέγχου και η διασφάλιση της ελευθερίας κίνησης και πρόσβασης σε φυσικούς πόρους. Εάν υπάρξει συμφωνία σε τεχνικά ή έστω διαπραγματευτικά επίπεδα, αυτό θα μπορούσε ν’ ανοίξει τον δρόμο για σταδιακή επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών. Κάτι που υπερτόνισε σε δηλώσεις του και ο Αντόνιο Γκουτέρες. Από την άλλη, κάθε απόπειρα υπεκφυγής ή “παράκαμψης” των βασικών διεθνών κανόνων θα εντείνει την αποξένωση και θα δημιουργήσει νέα εμπόδια.

Η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στις 23 Σεπτεμβρίου στον ΟΗΕ αποτελεί κρίσιμο σταθμό στην πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων και στην ευρύτερη περιφερειακή σταθερότητα. Αν και δεν αναμένονται καθολικές λύσεις, το πώς θα διεξαχθούν οι συζητήσεις, τι θα τεθεί ως βάση, και ποιες πρωτοβουλίες θα συμφωνηθούν - έστω σε τεχνικό επίπεδο - μπορεί να προσφέρουν μια κατεύθυνση προς την αποκλιμάκωση. Για την Κύπρο, παραμένει θεμελιώδης η επιμονή στην εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και των αποφάσεων του ΟΗΕ, η αποφυγή νέων τετελεσμένων, και η αξιοποίηση κάθε διπλωματικής ευκαιρίας.