Το 27% των αγορών ακινήτων σε αλλοδαπούς – Σοβαρά κενά στην εποπτεία
Σοβαρές αδυναμίες στο πλαίσιο κτήσης ακινήτων από αλλοδαπούς εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία
Η Ειδική Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας με τίτλο «Έλεγχος της Κτήσης Ακίνητης Ιδιοκτησίας από Αλλοδαπούς» καταγράφει σοβαρά κενά και αδυναμίες τόσο στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο όσο και στους μηχανισμούς ελέγχου που εφαρμόζονται.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι αλλοδαποί μπορούν να αποκτούν ακίνητη ιδιοκτησία μόνο για σκοπούς ιδιοκατοίκησης, επαγγελματικής στέγης ή βιομηχανικής ανάπτυξης, με ταυτόχρονους περιορισμούς στον αριθμό και στη χρήση των ακινήτων. Ωστόσο, η τροποποίηση του 2011, που έγινε για λόγους εναρμόνισης με το κοινοτικό δίκαιο, αφαίρεσε τους περιορισμούς για κοινοτικές εταιρείες – περιλαμβανομένων και των κυπριακών – ακόμη και όταν αυτές ελέγχονται από ξένα συμφέροντα.
Η εξέλιξη αυτή, όπως σημειώνεται, δημιούργησε ένα «παράθυρο» που παραμένει ανοικτό. Η εγκύκλιος του 2013, η οποία απέδωσε επενδυτικό χαρακτήρα στις αγορές, ενίσχυσε την εμπορική εκμετάλλευση. Η Υπηρεσία υπογραμμίζει ότι η έκδοση πιο «ελαστικών» εγκυκλίων, χωρίς αλλαγή της νομοθεσίας, γεννά ερωτήματα νομιμότητας.
Με βάση τα στοιχεία του 2024, το 27,35% των συνολικών πωλήσεων ακινήτων αφορούσε σε αλλοδαπούς. Το ποσοστό αυτό, σύμφωνα με την Έκθεση, θεωρείται «πλασματικό» και μάλιστα σημαντικά υποεκτιμημένο, καθώς δεν περιλαμβάνει εταιρείες ξένων συμφερόντων που λειτουργούν μέσω κοινοτικών ή κυπριακών σχημάτων.
Κενά στους ελέγχους
Η Ελεγκτική Υπηρεσία τονίζει ότι οι μηχανισμοί εποπτείας παρουσιάζουν σοβαρές αδυναμίες, καθώς δεν υφίστανται αντικειμενικά κριτήρια για την αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασης των αιτητών, ενώ παράλληλα απουσιάζει ο έλεγχος για την προέλευση των κεφαλαίων. Επιπλέον, το μηχανογραφημένο σύστημα «Αλλοδαποί» παρουσιάζει σημαντικά κενά, με την προσπάθεια αναβάθμισής του να παραμένει εκκρεμής από το 1999, ενώ δεν υφίσταται ουσιαστική παρακολούθηση της χρήσης των ακινήτων μετά την απόκτησή τους.
Ζητήματα στρατηγικής σημασίας
Η Έκθεση αναφέρει ότι οι περιορισμοί που ισχύουν έχουν καθαρά τυπικό χαρακτήρα, καθώς παρακάμπτονται εύκολα μέσω κοινοτικών εταιρειών. Παράλληλα, δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για το πραγματικό ποσοστό ακίνητης ιδιοκτησίας που κατέχεται από αλλοδαπούς.
Η Υπηρεσία εισηγείται τη χάραξη νέας πολιτικής με σαφείς στόχους, που να λαμβάνει υπόψη τα οικονομικά, γεωπολιτικά και στρατηγικά συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρείται αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας, σε πλήρη συμφωνία με το κοινοτικό δίκαιο.
Υπενθυμίζεται ότι τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν ήδη υιοθετήσει περιορισμούς στην απόκτηση ακινήτων από αλλοδαπούς, επικαλούμενα λόγους δημόσιας ασφάλειας, υγείας ή στρατηγικών συμφερόντων – περιορισμοί που στην Κύπρο δεν εφαρμόζονται μέχρι σήμερα.
