Η Κύπρος γερνά: Το 31,7% των νοικοκυριών χωρίς παιδιά, το υψηλότερο στην ΕΕ

Δημοσιεύτηκαν και φέτος οι αριθμοί της Eurostat με στοιχεία που σκιαγραφούν τις συνθήκες διαβίωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση για το 2024 και αποτυπώνουν το πώς ζουν οι πολίτες, ποιες χώρες έχουν τις μεγαλύτερες ανισότητες, κοκ. Από τα δεδομένα η Κύπρος παρουσιάζει μια μεικτή εικόνα σε σχέση με τους εταίρους της, με θετικά σημεία που δείχνουν κάποια πρόοδο αλλά και ορισμένους ανησυχητικούς δείκτες που απαιτούν άμεση προσοχή.

Εισόδημα, αγοραστική δύναμη και ανισότητα εισοδήματος

Το ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα (equivalised disposable income) δείχνει τι πραγματικά μένει στην άκρη για κάθε άτομο αφού υπολογιστούν φόροι, εισφορές και το μέγεθος της οικογένειας. Η μέτρηση γίνεται σε μονάδες PPS (Purchasing Power Standards), ώστε να εξουδετερώνονται οι διαφορές τιμών ανά χώρα.

Το 2024 η Κύπρος κατετάγη λίγο πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (μεταξύ 21.253 και 24.000 PPS), με την Ελλάδα πολύ χαμηλότερα, τρίτη από το τέλος με 12.435 PPS. Στον αντίποδα, το Λουξεμβούργο έφτασε τα 37.781 PPS, καταδεικνύοντας το εύρος των ανισοτήτων εντός της Ένωσης. Η θέση της Κύπρου δείχνει ότι, αν και δεν ανήκει στις χώρες με τα σοβαρότερα προβλήματα αγοραστικής δύναμης των πολιτών, παραμένει μακριά από τον ευρωπαϊκό πυρήνα ευημερίας.

Ο συντελεστής Gini, ο οποίος μετρά την ανισότητα εισοδήματος (0 = πλήρης ισότητα, 100 = πλήρης ανισότητα), παρουσιάζεται στο 29,3% για την ΕΕ, με την Κύπρο ξανά κοντά στον μέσο όρο.

Πραγματικό εισόδημα

Στο πραγματικό εισόδημα, δηλαδή μετά την αφαίρεση της επιδράσεως του πληθωρισμού, η διάμεση τιμή στην ΕΕ ήταν κατά 20,4% υψηλότερη σε σχέση με το 2010. Η Ρουμανία κατέγραψε εκρηκτική αύξηση της τάξης του 162,2%, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση, με πτώση μάλιστα 25,8%. Την ίδια στιγμή, η Κύπρος κατατάσσεται έκτη από το τέλος με επίδοση χαμηλότερη του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Κίνδυνος φτώχιας και κοινωνικού αποκλεισμού

Ένας από τους σημαντικότερους δείκτες είναι το ποσοστό των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχιας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Η εικόνα στην Κύπρο είναι θετική για τους νέους και απογοητευτική για τους ηλικιωμένους. Για τους κάτω των 18 ετών, 15% βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχιας ή κοινωνικού αποκλεισμού, το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό στην ΕΕ, ενώ για τους άνω των 62 ετών, η Κύπρος καταγράφει ποσοστό 32%, αρκετά υψηλότερο από τον μέσο όρο του ~20%.

Το χαμηλό ποσοστό ανηλίκων σε κίνδυνο φτώχιας ή κοινωνικού αποκλεισμού, σε σύγκριση πάντα με τους εταίρους μας, είναι ικανοποιητικό, ωστόσο η αδυναμία στήριξης των ηλικιωμένων αποκαλύπτει διαρθρωτικά κενά στο κοινωνικό κράτος.

Υλικές στερήσεις, βασικές ανάγκες και δυσκολία διαβίωσης

Ο δείκτης σοβαρής υλικής και κοινωνικής στέρησης αποτυπώνει το ποσοστό των ανθρώπων που δηλώνουν αδυναμία κάλυψης τουλάχιστον 7 εκ των 13 βασικών αγαθών ή υπηρεσιών. Ο δείκτης για το 2024 ήταν 6,4% συνολικά στην ΕΕ, 14% στην Ελλάδα (3η χειρότερη θέση) και μόλις ~2% στην Κύπρο. Αξιοσημείωτο ότι στην Ολλανδία, την Κύπρο και τη Γερμανία, ο συγκεκριμένος δείκτης καταγράφεται υψηλότερος για τους άνδρες παρά για τις γυναίκες.

Το ποσοστό των νοικοκυριών που αντιμετωπίζουν δυσκολία να τα βγάλουν πέρα κυμαίνεται από 18,1% στη Γερμανία μέχρι 86,2% στην Ελλάδα. Η Κύπρος τοποθετείται στο ενδιάμεσο, αλλά προβληματίζει το γεγονός ότι περίπου 15% δηλώνουν αδυναμία να διατηρήσουν το σπίτι επαρκώς ζεστό, ποσοστό πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 9,2%, έστω κι αν η επίδοση βελτιώθηκε σε σχέση με το 2023 (17%).

Δημογραφικό

Ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο αναδύεται από το πιο κάτω διάγραμμα, το οποίο δείχνει ότι στην Κύπρο του 2024 καταγράφεται το υψηλότερο ποσοστό νοικοκυριών στην ΕΕ, που αποτελούνται από δύο ενήλικες χωρίς εξαρτώμενα παιδιά (31,7%), φαινόμενο που παραπέμπει σε υπογεννητικότητα και γήρανση του πληθυσμού με μακροπρόθεσμες συνέπειες στο ασφαλιστικό και στην οικονομική συνοχή του κράτους.

Πρόσβαση στην Υγεία

Παρά τα επιμέρους προβλήματα, η Κύπρος καταγράφει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανεκπλήρωτων ιατρικών αναγκών στην ΕΕ (κάτω από 0,6%) σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 2,5%.

Το κρατούμενο από τα δεδομένα της Eurostat δεν είναι τόσο η ίδια η σύγκριση με τους δείκτες των υπόλοιπων κρατών μελών της Ένωσης όσο η αντιφατική εικόνα των αριθμών που παρουσιάζουμε ως Κυπριακή Δημοκρατία.