Η Δικαιοσύνη στο Στόχαστρο: Ο Πόλεμος που Αλλάζει την Ευρώπη
Η σχέση Ρωσίας και Ουκρανίας παρότι ιδιαίτερα κοντινή για πολλούς αιώνες άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρά θέματα μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Ο νέος ηγέτης της Ρωσίας Μπόρις Γέλτσιν έμοιαζε παντελώς ανίκανος να αποτρέψει την Ουκρανία από το να αποκτήσει στενή σχέση με τη Δύση και ιδιαίτερα με τις ΗΠΑ, κάτι που συνεχίσθηκε αργά αλλά σταθερά τα επόμενα χρόνια.
Παράλληλα μετά το 2004 και την πορτοκαλί επανάσταση όπου έδωσε την εξουσία στον φιλοευρωπαϊκό Γιουσένκο ήταν πλέον φανερό πως η Ρωσία θα αντιδρούσε, ιδιαίτερα αν συνεχίζονταν οι συζητήσεις για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Το πρώτο αποφασιστικό βήμα στην Γεωργία το 2008, με την ανεξαρτητοποίηση της Νέας Οσσετίας και της Αμπχαζίας, που πρακτικά πλέον ελέγχονται από τη Ρωσία. Η Γεωργία ήταν κοντά στην ένταξη στο ΝΑΤΟ, κάτι που ήθελε πάση θυσία να αποτρέψει η Ρωσία.
Το δεύτερο και αποφασιστικότερο βήμα έγινε με την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 μετά από διαδηλώσεις, που οδήγησαν στην απομάκρυνση του Γιανουκόβιτς. Αναμφίβολα το πρόσχημα πως η επιχείρηση έγινε για να προστατευθούν οι Ρωσόφωνοι δεν είναι επαρκές και είναι φανερό πως συνέβη για να αποκτήσει η Ρωσία το κομβικής σημασίας λιμάνι της Σεβαστούπολης (με νερά που δεν παγώνουν τον χειμώνα και επιτρέπουν διάφορες δραστηριότητες (π.χ. εμπόριο και στρατιωτική παρουσία και βάση στη Μαύρη Θάλασσα).
Η Ουκρανική Κυβέρνηση δεν φάνηκε να εισακούει τις προειδοποιήσεις και αποκορύφωμα αυτού ήταν η Ρωσική εισβολή στην Ανατολική Ουκρανία το 2022, με πρόσχημα να προστατευθούν οι Ρωσικές μειονότητες.
Η δικαιοσύνη ως μια έννοια δύσκολη να ορισθεί, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από τις δύο πλευρές. Αρχικά η Ουκρανία μπορεί σαφώς να πείσει την διεθνή κοινότητα πως παραβιάστηκε η εδαφική της ακεραιότητα διάφορες διεθνείς συμφωνίες, οι Συμφωνίες του Μινσκ και πως η ένταξη στο ΝΑΤΟ, είναι δικαίωμα ενός έθνους κράτους.
Αντίθετα η Ρωσία παρότι επιτιθέμενη υποστηρίζει πως καταπιέζονταν οι Ρωσόφωνοι στην Ανατολική Ουκρανία, πως εντός της χώρας υπήρχε έντονο ναζιστικό στοιχείο και πως η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα απειλούσε ολόκληρη την ύπαρξη της. Συνεπώς μιλάει περισσότερο για αυτοπροστασία και λιγότερο για δικαιοσύνη.
Η ΕΕ σε αυτή την στάση κράτησε καθαρή στάση υπέρ της Ουκρανίας, λειτουργώντας έτσι ως ένας αρωγός στα αιτήματα των Ουκρανών, είτε αυτά περιλάμβαναν χρήματα είτε υλικό εξοπλισμό. Ταυτόχρονα έστειλαν ξεκάθαρο μήνυμα στη Ρωσία μέσω διάφορων πακέτων κυρώσεων και μέσω της προσπάθειας ανεξαρτητοποίησης από την Ρωσική ενέργεια. Έτσι βλέπουμε πως ο πόλεμος ένωσε την ΕΕ απέναντι στον κοινό εχθρό αποδεικνύοντας περίτρανα πως αποτελεί μια Δυτική συμμαχία με ξεκάθαρες επιρροές από τις ΗΠΑ.
Συμπερασματική στον συγκεκριμένο πόλεμο και γενικότερο σε κάθε πόλεμο δεν μιλάμε για σχέση δίκαιου και αδίκου αλλά περισσότερο για σχέση απαιτήσεων και ευκαιριών. Τα δύο κράτη εδώ και πολλά χρόνια δεν δρουν σαν ένα και η αδυναμία της Ρωσίας να ελέγξει έμμεσα την Ουκρανία την κάνει πολύ καχύποπτη και απρόβλεπτη. Άρα και τα δύο κράτη έχουν τις δικές τους απαιτήσεις και περιμένουν τις κατάλληλες ευκαιρίες για να τις αξιοποιήσουν. Μένει να δούμε ποιος θα ελιχθεί καλύτερα στην σκακιέρα τα επόμενα χρόνια, όταν και αν σταματήσει ο πόλεμος.
* Μεταπτυχιακός Φοιτητής Διεθνών Σχέσεων
