Κατέρρευσε το Δυτικό αφήγημα για την Κίνα - Το μήνυμα που έστειλαν τα όπλα

Για πολλά χρόνια η Δύση περιέγραφε την Κίνα ως μια χώρα που στηρίζεται σε «δανεική» τεχνολογία, με αντιγραφή ξένων σχεδίων, παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων και γενναίες κρατικές επιδοτήσεις. Σήμερα, όμως, το σκηνικό έχει μεταβληθεί ριζικά. Η Κίνα δεν είναι πια χώρα που ακολουθεί τους άλλους, αλλά μια δύναμη που καινοτομεί και σε αρκετούς τομείς θέτει η ίδια τον πήχη. Για τις ΗΠΑ, η πρόκληση είναι τεράστια, αφού η Κίνα εκσυγχρονίζει αδιάκοπα τις ένοπλες δυνάμεις της εδώ και τρεις δεκαετίες, ενώ η αμερικανική στρατηγική στην περιοχή παραμένει σχετικά στάσιμη. Το ερώτημα είναι κατά πόσον η Ουάσιγκτον μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ως η «μακρινή υπερδύναμη», που διατηρεί την απόλυτη κυριαρχία στην Ανατολική Ασία. Η ταχύτητα και το εύρος του κινεζικού στρατιωτικού εκσυγχρονισμού δείχνουν ότι η ισορροπία ισχύος μεταβάλλεται ραγδαία, με το Πεκίνο να διεκδικεί ολοένα και πιο δυναμικά τον ρόλο του κεντρικού παίκτη στην περιοχή.

Η υποτιμημένη στρατιωτική υπεροχή της Κίνας

Με τη μεγαλοπρεπή παρέλαση της Κίνας γίνεται πλέον αποδεκτό ότι το αφήγημα που για χρόνια κυριαρχούσε στη Δύση σχετικά με την τεχνολογική ανάπτυξη του «ασιατικού δράκου» δεν ανταποκρίνεται πλέον στην πραγματικότητα. Το αφήγημα αυτό ήθελε την Κίνα να μιμείται τυφλά τη Δύση, να κλέβει πνευματική ιδιοκτησία και να στηρίζεται σε αλόγιστες κρατικές επιδοτήσεις για όποιες επιτυχίες σημείωνε. Παρότι κάποια στοιχεία αυτού του αφηγήματος εξακολουθούν να ισχύουν, η ευρύτερη εικόνα έχει αλλάξει ριζικά. Σύμφωνα με αναλυτές, σήμερα η Κίνα είναι πρωτοπόρος σε τομείς όπως η ρομποτική, τα ηλεκτρικά οχήματα, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, η ηλιακή ενέργεια, τα drones, τα τρένα υψηλής ταχύτητας και η τεχνητή νοημοσύνη.

Η στρατιωτική παρέλαση ουσιαστικά ήρθε να προσθέσει στη λίστα αυτή και την αμυντική τεχνολογία. Σύμφωνα με ανάλυση του Foreign Policy, δεν αρκεί πλέον να λέει κανείς ότι η Κίνα απλώς αντιγράφει σχέδια ξένων οπλικών συστημάτων. Η Κίνα καινοτομεί και σε αρκετούς τομείς προηγείται, ανατρέποντας σταδιακά τη στρατιωτική ισορροπία που για δεκαετίες έγερνε υπέρ των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.

Η παρέλαση, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την 80ή επέτειο από τον «Πόλεμο του κινεζικού λαού κατά της ιαπωνικής εισβολής και τον παγκόσμιο αντιφασιστικό πόλεμο», λειτούργησε ως επίδειξη ισχύος και παράλληλα ως προαναγγελία για το μέλλον των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων. Αν και παραδοσιακά το Πεκίνο κρατούσε χαμηλούς τόνους ως προς την παρουσίαση των πιο προηγμένων συστημάτων του, αυτήν τη φορά έβγαλε στην επιφάνεια, έστω επιλεκτικά, νέα οπλικά μέσα.

To Foreign Policy σημειώνει ότι όλα τα σημάδια δείχνουν πως η Κίνα επιδιώκει μιαν αυτάρκη στρατιωτική βιομηχανία, ενώ η ηγεσία της έχει θέσει ανοιχτά τον στόχο της οικοδόμησης στρατού «παγκόσμιας κλάσης» μέχρι τα μέσα του αιώνα. Βεβαίως, η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί, και οι πρόσφατες εκκαθαρίσεις ανώτερων αξιωματικών αποκαλύπτουν σοβαρά προβλήματα διαφθοράς και λειτουργίας στον κινεζικό στρατό. Ωστόσο, από πλευράς τεχνολογίας, η πορεία εκσυγχρονισμού που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990 θεωρείται μια από τις ταχύτερες και πιο εκτεταμένες στρατιωτικές μεταμορφώσεις μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αναλυτικά τα οπλικά συστήματα

Χερσαίες δυνάμεις

Η στρατιωτική πομπή άνοιξε με τμήματα σε παράταξη, στα οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 10.000 στρατιώτες. Η Κίνα διαθέτει τον μεγαλύτερο σε αριθμό ενεργό στρατό παγκοσμίως, με εκτιμώμενη δύναμη περίπου δύο εκατομμυρίων προσωπικού, αν και η επιχειρησιακή του ικανότητα δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί σε πεδίο μάχης. Στην παρέλαση συμμετείχαν σχηματισμοί από τη Δύναμη Κυβερνοχώρου και τη Δύναμη Αεροδιαστήματος της Κίνας, νέοι κλάδοι των Ενόπλων Δυνάμεων που ιδρύθηκαν το 2024, προϊδεάζοντας για τις καινοτομίες οπλικών συστημάτων που παρουσιάστηκαν.

Πυραυλικά συστήματα

Η Κίνα, η οποία κατέχει ηγετική θέση στην τεχνολογία υπερηχητικών πυραύλων, παρουσίασε νέα μοντέλα της σειράς Yingji (YJ). Ο πύραυλος YJ-19 διαθέτει αεραγωγούς κάτω από το ρύγχος, παρόμοιους με εκείνους ρωσικού υπερηχητικού πυραύλου cruise που κινείται με κινητήρα τύπου scramjet (αερο-αναπνεόμενος κινητήρας).

Τα υπερηχητικά όπλα ταξιδεύουν σε ακραίες ταχύτητες, με σκοπό να παρακάμπτουν τα περισσότερα συστήματα αεράμυνας. Ο σχεδιασμός του YJ-17 δείχνει συγγένεια με τον κινεζικό βαλλιστικό πύραυλο μέσου βεληνεκούς DF-17, ο οποίος φέρει το hypersonic glide vehicle, ένα βλήμα που εκτοξεύεται σε μεγάλο ύψος και στη συνέχεια κατέρχεται προς τον στόχο με ελιγμούς, δυσκολεύοντας την πρόβλεψη της τροχιάς του.

Διηπειρωτικός βαλλιστικός πύραυλος DF-5C

Παρουσιάστηκε και η νέα παραλλαγή του υγροπροωθούμενου διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου (ICBM) DF-5C, ο οποίος αποτελεί για δεκαετίες βασικό πυλώνα της κινεζικής πυρηνικής αποτροπής. Σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση, ο DF-5C διαθέτει παγκόσμια εμβέλεια, ικανή να πλήξει στόχους οπουδήποτε στον κόσμο.

Μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAVs)

Η παρέλαση ανέδειξε την τεχνολογική αναβάθμιση της Κίνας με σχηματισμό UAVs, μεταξύ των οποίων και το αποκαλούμενο από τα κρατικά μέσα «dron-συνοδός» (wingman drone), σχεδιασμένο να επιχειρεί πλάι σε επανδρωμένα μαχητικά αεροσκάφη παρέχοντας αυτόνομη μαχητική υποστήριξη.

Σειρά μη επανδρωμένων αεροσκαφών Caihong

Ξεχώρισε το CH-9, νέο drone μεγάλης αντοχής της σειράς Caihong, ικανό για αποστολές αναγνώρισης, επιτήρησης και στοχευμένων πληγμάτων ακριβείας. Το CH-9 επιχειρεί σε ύψη έως 36.000 πόδια και παραμένει στον αέρα έως και 40 ώρες, σύμφωνα με τα κρατικά μέσα. Δυτικοί αναλυτές το συγκρίνουν με το αμερικανικό MQ-9 Reaper.

Αεροπορικές δυνάμεις

Σχηματισμοί μαχητικών αεροσκαφών, βομβαρδιστικών και ελικοπτέρων προσέθεσαν εντυπωσιακό στοιχείο στην αεροπορική επίδειξη στο Πεκίνο. Ανάμεσά τους το J-35A stealth fighter, ένα πολλαπλού ρόλου μαχητικό χαμηλής παρατηρησιμότητας, που συγκρίνεται συχνά με το αμερικανικό F-35, με δυνατότητες αερομαχίας και κρούσης εναντίον στόχων εδάφους. Το «Α» παραπέμπει στη χερσαία έκδοση, ενώ αναμένεται και ναυτική παραλλαγή.

Μαχητικό J-15 ναυτικής χρήσης

Παρουσιάστηκαν παραλλαγές του βασικού κινεζικού μαχητικού για αεροπλανοφόρα J-15, περιλαμβανομένων εκδόσεων ηλεκτρονικού πολέμου και της έκδοσης J-15T, η οποία εκτοξεύεται με καταπέλτες από αεροπλανοφόρα. Το νεότερο κινεζικό αεροπλανοφόρο Fujian είναι το πρώτο που διαθέτει καταπελτικό σύστημα εκτόξευσης και βρίσκεται σε δοκιμές με τα J-15T.

Αντιαεροπορικά συστήματα κατά drones

Στην παρέλαση εμφανίστηκαν νέα όπλα λέιζερ υψηλής ισχύος, σχεδιασμένα να αναχαιτίζουν στόχους όπως drones και πυραύλους cruise. Η κρατική τηλεόραση τα παρουσίασε, μαζί με τα αντιαεροπορικά πυροβόλα συστήματα, ως ισχυρό «σιδηρούν τρίγωνο».

Ναυτικές δυνάμεις

Το κινεζικό ναυτικό επεκτείνει σταθερά την ισχύ και την εμβέλειά του, διαθέτοντας πλέον τον μεγαλύτερο στόλο πολεμικών πλοίων και υποβρυχίων παγκοσμίως, με σημαντικές τεχνολογικές αναβαθμίσεις.

Ξεχωρίζει το LY-1, που παρουσιάστηκε ως «ναυτικό όπλο λέιζερ», σχεδιασμένο για αντιαεροπορική άμυνα πλοίων, με δυνατότητα ακριβών και συνεχών προσβολών στόχων. Συμπληρώνει άλλα αντιαεροπορικά συστήματα, όπως οι αντιαεροπορικοί πύραυλοι επιφανείας-αέρος.

Επιπλέον, παρουσιάστηκαν νέα μη επανδρωμένα υποβρύχια οχήματα, τα οποία μπορούν να διεξάγουν ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις και να ποντίζουν νάρκες.

Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα, τα drones αυτά έχουν τη δυνατότητα αυτόνομης ανίχνευσης και ταυτοποίησης στόχων, καθώς και μυστικής ανάπτυξης για την εκτέλεση ναυτικού αποκλεισμού.

Το σενάριο της σύγκρουσης με τις ΗΠΑ

Μία από τις πιθανότητες που συζητούνται μεταξύ των στρατιωτικών αναλυτών είναι ότι η Κίνα δημιουργεί μια δύναμη ικανή να αμφισβητήσει ανοιχτά τις ΗΠΑ, διεκδικώντας μια ουσιαστική παγκόσμια στρατιωτική παρουσία. Ενδεικτικό ήταν το περιστατικό του Φεβρουαρίου, όταν στολίσκος του Πολεμικού Ναυτικού της Κίνας περιέπλευσε την Αυστραλία, στέλνοντας σαφές μήνυμα ότι η κινεζική ισχύς μπορεί πλέον να εκτείνεται πολύ μακρύτερα από τα στενά όρια της Ασίας.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον διευθυντή του Προγράμματος Διεθνούς Ασφάλειας στο Ινστιτούτο Lowy, Sam Roggeveen, τα στοιχεία των τελευταίων μηνών δείχνουν ότι η Κίνα δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στην παγκόσμια προβολή ισχύος της, ούτε καν πρωτίστως στην κυριαρχία στον Ειρηνικό. Πολλά από τα νέα οπλικά συστήματα δεν φαίνεται να έχουν σχεδιαστεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Αυτό δεν σημαίνει, βεβαίως, ότι δεν μπορούν να αξιοποιηθούν και σε ευρύτερα επιχειρησιακά σενάρια. Το Πεκίνο έχει ενισχύσει εντυπωσιακά την ικανότητά του να επιχειρεί σε μεγάλες αποστάσεις, αφού διαθέτει πλέον στόλο στρατηγικών μεταγωγικών αεροσκαφών, αναπτύσσει ταχέως αεροπορικό στόλο εναέριου ανεφοδιασμού και αριθμεί δεκάδες πολεμικά πλοία, ικανά να επιχειρούν σε ανοιχτές θάλασσες, μαζί με αεροπλανοφόρα και πλοία υποστήριξης.

Παρά την αυξανόμενη παγκόσμια εμβέλεια, το επίκεντρο παραμένει η περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων με την Ταϊβάν να βρίσκεται στο επίκεντρο. Η στρατιωτική πλάστιγγα γέρνει εμφανώς υπέρ του Πεκίνου, γεγονός που προκαλεί ανησυχία τόσο στην Ταϊπέι όσο και στην Ουάσιγκτον. Πρόσφατη μελέτη στο κορυφαίο περιοδικό στρατηγικών σπουδών International Security κατέληξε σε ιδιαίτερα ανησυχητικά συμπεράσματα, αφού σε σενάριο κινεζικής εισβολής, οι αμερικανικές αεροπορικές δυνάμεις που εδρεύουν στην Ιαπωνία και το Γκουάμ θα υφίσταντο συντριπτικές απώλειες από τα κινεζικά πυραυλικά πλήγματα.

Το σενάριο που ανέπτυξαν οι ερευνητές Nicholas Anderson και Daryl Press δείχνει ότι, μέσα στον πρώτο μήνα συγκρούσεων, ακόμη και στο πιο ευνοϊκό σενάριο, οι ΗΠΑ θα έχαναν το 45% της δύναμής τους. Και όλα αυτά χωρίς να ληφθούν υπόψη οι παράλληλες επιθέσεις από την κινεζική αεροπορία και το ναυτικό. Οι ειδικοί υπέδειξαν κάποιες διορθωτικές κινήσεις, αλλά καταλήγουν ότι ίσως χρειάζεται ένας συνολικός επαναπροσδιορισμός της αμερικανικής στρατηγικής, προτείνοντας όπως η Ουάσιγκτον εγκαταλείψει τη λογική τής απόλυτης κυριαρχίας και να κινηθεί προς έναν πιο «υποστηρικτικό» ρόλο στην περιοχή.

Όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν, το να είναι μια «μακρινή υπερδύναμη» ο κυρίαρχος στρατιωτικός παίκτης στην Ανατολική Ασία δεν μπορεί ν’ αποτελεί μόνιμη ισορροπία, ιδίως όταν άλλες ασιατικές χώρες διαθέτουν τεράστια οικονομική και τεχνολογική ισχύ. Η σύγκριση με το υποθετικό σενάριο μιας Κίνας που θα διατηρούσε μόνιμα 70.000 στρατιώτες στον Καναδά και ένα αεροπλανοφόρο στην Κούβα δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η τρέχουσα «ισορροπία».

Το πρόβλημα για τις ΗΠΑ είναι ότι μια μαζική αύξηση της στρατιωτικής τους παρουσίας στην Ανατολική Ασία φαίνεται απίθανη. Η Κίνα εκσυγχρονίζει τις ένοπλες δυνάμεις της για πάνω από τρεις δεκαετίες, χωρίς ουσιαστική αμερικανική απάντηση. Επιπλέον, είναι αμφίβολο αν ασιατικές χώρες θα δεχθούν να φιλοξενήσουν μεγάλες αμερικανικές δυνάμεις με ρητή πρόθεση τη χρήση τους σε πόλεμο κατά της Κίνας. Ακόμη κι αν αυτό γινόταν, το Πεκίνο θα απαντούσε με νέες αυξήσεις στρατιωτικών δαπανών.