Το Aφήγημα: «Μακάριος συμφώνησε στην εισβολή»
Με ευχαριστεί ιδιαίτερα, όταν ερευνητές που ασχολούνται, με τη δημοσίευση και ανάλυση αποδεσμευμένων ή άλλος πώς εγγράφων, προσπαθούν να διαψεύσουν τις πλήρως τεκμηριωμένες απόψεις τις οποίες εκφράζω. Αν μη τι άλλο, το εκλαμβάνω ότι κτύπησα ευαίσθητες χορδές, επειδή χαλάω το λανθασμένο αφήγημα ότι: «για όλα φταίει ο Μακάριος».
Πρόσφατα, η κ. Φανούλα Αργυρού με άρθρο της στην εφημερίδα «Σημερινή», ημερομηνίας 22/7/2025 και τίτλο «Η Αλήθεια είναι μία και αδιαμφισβήτητη: Η Βρετανία άφησε την Τουρκία να εισβάλει…», προσπαθεί να αποδoμήσει τις αλήθειες οι οποίες εκφράστηκαν στο άρθρο μου, ημερομηνίας 16/7/2025, με τίτλο «1974- Εισβολή: Ψέματα και Αλήθειες».
Θα αρχίσω από τον τίτλο της κ. Αργυρού και να πω ότι πουθενά δεν ισχυρίστηκα ότι η Βρετανία είναι άμοιρη ευθυνών ή ότι δεν διευκόλυνε ή ότι εμπόδισε την Τουρκία να εισβάλει. Το γιατί η κ. Αργυρού επικαλείται τη συνενοχή της Βρετανίας για να ακυρώσει ένα άρθρο το οποίο δεν ασχολείται με αυτό το θέμα είναι άξιο απορίας.
Για να απαντήσω στο λανθασμένο αφήγημα ότι: ήταν νόμιμη η εισβολή και ότι είχαν δικαίωμα οι Τούρκοι να εισβάλουν βάση της Συνθήκης Εγγύησης, στο άρθρο μου επικαλέστηκα δηλώσεις των Γουίλσον και Κάλαχαν, οι οποίοι παραδέχονταν ότι δεν τους παρέχει τέτοιο δικαίωμα η Συνθήκη Εγγύησης. Αν στη συνέχεια έκαναν πλάτες στην Τουρκία, γιατί εξυπηρετούσε τα δικά τους συμφέροντα, αυτό δεν ακυρώνει το γεγονός ότι κανένα έννομο δικαίωμα είχαν οι Τούρκοι για να εισβάλουν.
Δεν θα ασχοληθώ στην ολότητα του άρθρου τις κ. Αργυρού, αλλά για χάριν οικονομίας χώρου και λέξεων, ώστε να μην χάσουμε τον αναγνώστη στην μετάφραση, θα περιοριστώ στα αποδεσμευμένα Αγγλικά έγραφα τα οποία επικαλείται (ειδικά αυτό της συνάντησης με τον κ. Κάλαχαν), για να στηρίξει το λανθασμένο αφήγημα ότι: «ο Μακάριος συμφώνησε με τους Άγγλους και Τούρκους την εισβολή».
Παραθέτω ολόκληρα τα δύο έγγραφα (στα Αγγλικά και στα Ελληνικά), με σύνδεσμο στο τέλος του άρθρου. Δηλαδή τη συνομιλία του Προέδρου Μακαρίου πρώτα με τον Γουίλσον και στη συνέχεια με τον Κάλαχαν στις 17/7/1974. Ο καθένας να μπορεί να τα διαβάσει και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
Βάση αυτών των εγγράφων μπορεί κάποιος να κατηγορήσει τον Μακάριο για άλλα πράγματα, όπως: την κρίση του στο πώς θα συμπεριφερθεί η Τουρκία ή στο ότι τσίμπησε το δόλωμα που έριξε ο Γουίλσον στο να αποκαλέσει το πραξικόπημα, εισβολή (ΑΡΧΕΙΟ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑΣ ΓΟΥΙΛΣΟΝ-ΜΑΚΑΡΙΟΥ, σελίδα 5 ) .
Αυστηρά ομιλούντες το πραξικόπημα ήταν εισβολή, αφού η ΕΛΔΥΚ ήταν μια ξένη στρατιωτική δύναμη η οποία κατέλαβε διά της βίας Κυπριακό έδαφος. Επιφυλάσσομαι να ασχοληθώ σε άλλο άρθρο, με το γιατί πιθανώς ο Μακάριος να έκανε αυτή την αναφορά.
Δεν μπορείς όμως να τον κατηγορήσεις ότι συμφώνησε στην εισβολή. Τους προκαλώ να μου υποδείξουν σε ποια σελίδα και γραμμή από τα δύο έγγραφά, ο Μακάριος συμφωνεί με εισβολή ή λήψη μέτρων άλλων από διπλωματικών.
Δυστυχώς κάποιοι, για να εξυπηρετήσουν το αφήγημά τους, προτρέχουν σε συμπεράσματα, πιασμένοι από μια λέξη ή φράση. Δεν αποκαλύπτουν του τι προηγήθηκε ή ακολούθησε στις υπόλοιπες παραγράφους του εγγράφου. Φτάνουν σε συμπεράσματα, τα οποία δεν υποστηρίζονται από το σύνολο του κειμένου το οποίο επικαλούνται.
Επικαλούνται το εξής απόσπασμα από τη συνάντηση Μακαρίου-Κάλλαχαν, για να στηρίξουν το αφήγημά τους:
«Ο κ. Κάλλαχαν ρώτησε αν θα υπήρχε κατανόηση στην Κύπρο για τη στενή μας συνεργασία με τους Τούρκους στην τρέχουσα κατάσταση.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος απάντησε ότι θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό έγινε με τη συγκατάθεσή του».
(ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΟΜΙΛΙΑΣ ΓΟΥΙΛΣΟΝ-ΜΑΚΑΡΙΟΥ, σελίδα 3).
Σε ποια στενή συνεργασία με την Τουρκία αναφερόταν ο Γουίλσον στην οποία ο Μακάριος είχε δώσει τη συγκατάθεσή του; Τι προηγήθηκε στη συζήτηση;
Στη σελίδα 1, ο Μακάριος μιλά για αναβολή της συνεδρίας στο Σ.Α. του ΟΗΕ, ώστε να μπορεί να παρευρεθεί και δηλώνει ότι, το πραξικόπημα δεν ήταν επανάσταση αλλά εισβολή (υιοθετώντας βασικά στην υποβολή του Γουίλσον στη συνάντηση που προηγήθηκε), και ότι δεν πρέπει να αναγνωριστεί ο Σαμψών.
Στην σελίδα 2, ο Μακάριος μιλά για το ενδεχόμενο διεξαγωγής εκλογών κάτω από την εποπτεία των εγγυητριών δυνάμεων και ζητά από Αγγλία και Τουρκία να πιέσουν την Ελληνική Κυβέρνηση στην αποκατάσταση του στάτους-κβο, στην προ του πραξικοπήματος κατάσταση. Ο Κάλαχαν διαβεβαίωσε ότι: αυτός ήταν ο στόχος της Βρετανίας και ότι η επιστροφή του Μακάριου στη θέση του θα ήταν η καλύτερη κατάληξη. Στη συνέχεια μίλησαν για το ενδεχόμενο της μείωσης της Ε.Φ. ή της αποστρατικοποίησης και ποιες θα ήταν οι αντιδράσεις Τουρκίας και Ελλάδας.
Στην σελίδα 3, αναφέρεται η πιο πάνω επίμαχη αναφορά σε συγκατάθεση του Μακαρίου σε κοινή δράση Αγγλίας και Τουρκίας. Είναι ξεκάθαρο από το τι προηγήθηκε ότι η συγκατάθεση που έδωσε ο Μακάριος ήταν για διπλωματική συνεργασία ώστε να πειστεί η Ελληνική Κυβέρνηση στην απομάκρυνση του Σαμψών και επιστροφή του στάτους-κβο στην προ πραξικοπήματος κατάσταση. Πουθενά στο κείμενο δεν ζητά ή συμφωνά σε κάτι διαφορετικό ή υπονοήθηκε κάτι διαφορετικό ο Κάλαχαν.
Συνεχίζοντας τη σελίδα 3, ο Κάλαχαν ερωτά τον Μακάριο για τις ενέργειές του όταν αναλάβει ξανά την εξουσία. Αυτός επανέλαβε την πρότασή του για σύσταση μίας τετραμελούς επιτροπής από τη Βρετανία, Τουρκία, Ελλάδα και Κύπρο η οποία θα επέβλεπε την επιστροφή στην ομαλότητα, χωρίς έκτροπα και εκδικητικές πράξεις από οποιαδήποτε των δύο πλευρών.
Στο τέλος της σελίδας 3 και στην τελευταία σελίδα 4, γίνονται εκτιμήσεις για την εξέλιξη της κατάστασης εάν παρέμενε στην εξουσία ο Σαμψών. Ο Μακάριος ζητά ξανά να μην αναγνωριστεί το καθεστώς Σαμψών και οι Άγγλοι θέτουν το ενδεχόμενο κάποιοι να αμφισβητήσουν τα διαπιστευτήρια του Μακαρίου και του Ρωσσίδη στον ΟΗΕ.
Εάν υπάρχουν άλλα αρχεία συνομιλίας του Μακαρίου με τους Άγγλους ή τους Τούρκους, στα οποία συζητείται το ενδεχόμενο εισβολής, στην οποία συναινεί ο Μακάριος, παρακαλώ αυτοί που να επικαλούνται να τα δημοσιεύσουν. Στην ολότητά τους, έτσι ώστε ο καθένας από εμάς να έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε από μόνοι μας, και όχι να βασιζόμαστε σε αβίαστα συμπεράσματα, απλός και μόνο για να αποδείξουμε ότι : «για όλα φταίει ο Μακάριος».
Αρχείο συνομιλίας Γουίλσουν-Μακαρίου, 17/7/1974
Αρχείο συνομιλίας Κάλαχαν - Μακαρίου, 17/7/1974
