Όταν τα τρακτέρ κατέκλυσαν την καρδιά της Ευρώπης

Τα τρακτέρ έφτασαν και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο. Ενώ το θέμα αρχικά δεν βρισκόταν ψηλά στην ατζέντα της Ολομέλειας, από τις πρώτες κιόλας άτυπες συζητήσεις με τους ευρωβουλευτές μας είχε αναφερθεί ότι πλέον επρόκειτο να γίνει ένα από τα σημαντικότερα θέματα συζήτησης. Κατά την πρώτη ημέρα της συνεδρίασης, ένας μικρός αριθμός αγροτών με τα τρακτέρ τους στήθηκαν έξω από την είσοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υπενθυμίζοντας ότι ο αγώνας θα δοθεί ενώπιον όλων των θεσμών της ΕΕ. Είναι γεγονός ότι το κύμα της αγροτικής οργής, παρά τις εξαγγελίες των Βρυξελλών, δεν λέει να κοπάσει. Οι αγρότες ανά την ΕΕ βγαίνουν στους δρόμους με τα τρακτέρ τους για τα υψηλά κόστη, τη γραφειοκρατία και τον ανταγωνισμό από χώρες που δεν είναι μέλη της ΕΕ. Στο επίκεντρο βρίσκεται και η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ, η οποία εξετάζεται κατά πόσον μπορεί να έχει εφαρμογή σε ένα συνεχιζόμενα ασταθές διεθνές περιβάλλον.

Αντιφάσεις και ανεφάρμοστες πολιτικές

Οι διαδηλωτές, μεταξύ άλλων, πολεμούν τις Πράσινες μεταρρυθμίσεις των Βρυξελλών, οι οποίες έχουν επίσης επηρεάσει την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Η ΚΑΠ χρησιμοποιεί σήμερα το 33% του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για τη στήριξη της ηπειρωτικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, με περισσότερα από 386 δισεκατομμύρια ευρώ να διατίθενται για την πενταετία 2023-2027. Από την άλλη, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, η γεωργία αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ακολουθώντας τους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, των κατοικιών και του εμπορίου.

Με την Πράσινη Συμφωνία, η οποία φιλοδοξεί σε μηδενικές εκπομπές έως το 2050 από την ευρωπαϊκή βιομηχανία και τη γεωργία, η ΚΑΠ έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές, όπως δραστικό περιορισμό σε πολλά φυτοφάρμακα, υποχρέωση αγρανάπαυσης τουλάχιστον στο 4% της καλλιεργήσιμης για την προστασία του εδάφους, μείωση της χρήσης λιπασμάτων κατά τουλάχιστον 20% και των επιδοτήσεων για το αγροτικό ντίζελ. Γι’ αυτόν τον λόγο, πολλοί αγρότες υποστηρίζουν ότι αυτά τα μέτρα θα καταστήσουν τον ευρωπαϊκό γεωργικό τομέα λιγότερο ανταγωνιστικό έναντι των εισαγωγών. Ουσιαστικά, δημιουργείται ζήτημα αθέμιτου ανταγωνισμού από χώρες που εξάγουν τα προϊόντα τους στην ΕΕ και δεν χρειάζεται να ακολουθούν τα αυστηρά πρότυπα που είναι αναγκασμένοι να σέβονται οι Ευρωπαίοι αγρότες. Χαρακτηριστική η δήλωση αγρότη για την κατάσταση: «Ενώ η Κίνα παράγει και οι ΗΠΑ καινοτομούν, η ΕΕ είναι κολλημένη στις… ρυθμίσεις».

Η οργή τροφοδοτείται από αυτές τις αντιφάσεις. Ενώ η Κομισιόν ζητάει από τους αγρότες να καλλιεργήσουν πιο βιώσιμα, λόγω των ανησυχιών για την κλιματική αλλαγή, από την άλλη απαιτεί να παράγουν τα προϊόντα τους όσο το δυνατόν φθηνότερα, γεγονός που τους θέτει σε μια μειονεκτική θέση. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του αθέμιτου ανταγωνισμού είναι η συμφωνία Mercosur. Πρόκειται για μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών που η ΕΕ διαπραγματεύεται με χώρες της Λατινικής Αμερικής για περίοδο ισχύς 20 χρόνων, και τώρα έχει μπει σε μιαν αποφασιστική φάση των διαπραγματεύσεων. Υπάρχει ο φόβος ότι οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι της ΕΕ δεν θα μπορέσουν ν’ αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό με τα προϊόντα από την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Παραγουάη και την Ουρουγουάη, οι οποίες έχουν χαμηλότερες τιμές λόγω λιγότερων περιορισμών. Σύμφωνα με ξένα ΜΜΕ, η συμφωνία προβλέπει εισαγωγή ετησίως στην ΕΕ περίπου 100.000 τόνων βοδινού κρέατος, 25.000 χοιρινού και 180.000 πουλερικών και ζάχαρης.

Την ίδια ώρα, τίθεται ζήτημα αθέμιτου ανταγωνισμού και με τα ουκρανικά αγροτικά προϊόντα. Μετά την απόφαση της ΕΕ να αναστείλει τους τελωνειακούς δασμούς στις ουκρανικές εισαγωγές στις 27 χώρες της ΕΕ, δημιουργήθηκε έντονη δυσαρέσκεια στους αγρότες, οι οποίοι κατηγορούν τις Βρυξέλλες ότι με την κίνηση αυτή συνέβαλαν στην κρίση που δημιουργήθηκε στον γεωργικό τομέα. Σύμφωνα με τους αγρότες, υπάρχει μεγάλο θέμα καθώς η γεωργία της Ουκρανίας αντιπροσωπεύει το 25% της γεωργίας, κυρίως σε πουλερικά και σιτηρά, με περιβαλλοντικά πρότυπα και πρότυπα παραγωγής πολύ κάτω από τις ευρωπαϊκές πρακτικές. Σημειώνεται ότι η εξαίρεση στα ουκρανικά προϊόντα παρατάθηκε μέχρι τον Ιούνιο του 2024

Παραδοχή ήττας από Κομισιόν

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όταν μας μίλησε στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επιβεβαίωσε ότι η προεκλογική εκστρατεία για τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη με ό,τι και αν αυτό συνεπάγεται για την παραγωγή πολιτικών στην ΕΕ. Με μαεστρία απέφυγε ανακοινώσεις που σχετίζονταν με το μέλλον της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, και αρκέστηκε σε «παραδοχή ήττας», επισημαίνοντας ότι τελικά «η πρόταση SUR ((Κανονισμός για την αειφόρο χρήση των φυτοφαρμάκων) έχει γίνει σύμβολο πόλωσης και δεν υπάρχει πλέον πρόοδος ούτε στο Συμβούλιο», αποσύροντας την πρόταση για να επανέλθει σε μελλοντικό στάδιο με μια νέα πολύ πιο «ώριμη».

Σε κάθε περίπτωση το εγχείρημά της ήταν καταδικασμένο, αφού είχε δεχθεί τεράστια πίεση ακόμα και από τη δική της πολιτική οικογένεια, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, να δηλώσει ότι εκπροσωπεί τα συμφέροντα των αγροτικών κοινοτήτων. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Politico, με τις εκλογές στην ΕΕ τον Ιούνιο, το ΕΛΚ επιδιώκει να φράξει τον δρόμο στα κόμματων των αγροτών και τους ακροδεξιούς, οι οποίοι φλερτάρουν ανοιχτά με τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους της υπαίθρου. Χαρακτηριστική η δήλωση του ευρωβουλευτή της ομάδας Ταυτότητα και Δημοκρατία, Anders Vistisen. «Αυτή η πολιτική για το κλίμα έχει εκτροχιαστεί. Στους δρόμους, από το Παρίσι στο Βερολίνο, από τη Ρώμη στη Βαρσοβία, αγρότες, εργαζόμενοι, συνταξιούχοι διαμαρτύρονται ενάντια σε αυτήν την τρομακτική κλιματική πολιτική». Η Ταυτότητα και Δημοκρατία υπέβαλε μάλιστα μια συμβολική πρόταση την Τρίτη για την κατάργηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Διαβάστε ακόμα: Μεταφορικά, ανομβρία, κατοχή: Ο κατάλογος με τα προβλήματα των Κυπρίων αγροτών

Μπορεί να έχει εφαρμογή η Πράσινη Συμφωνία;

Το ζήτημα που δημιουργείται είναι ότι η Πράσινη Συμφωνία δεν λαμβάνει υπόψη το εξαιρετικά επιδεινωμένο διεθνές περιβάλλον. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και τη Γάζα, τα αυξανόμενα επιτόκια, ο πληθωρισμός, τα κακά δημόσια οικονομικά και η αβεβαιότητα στο παγκόσμιο εμπόριο θέτουν άνευ προηγουμένου προκλήσεις στους πολίτες των κρατών μελών της ΕΕ. Ασυζητητί, το 2023, ο κόσμος έχει αλλάξει προς το χειρότερο, ενώ οι προβλέψεις για το μέλλον δεν είναι ευοίωνες. Συνολικά, πολλά κράτη μέλη της ΕΕ είναι εύθραυστα με ασθενή ή αρνητική οικονομική ανάπτυξη, υψηλότερο κόστος αποπληρωμής χρέους, υψηλότερες ανάγκες στρατιωτικών δαπανών και υψηλότερες τιμές ενέργειας.

Όπως επισημάνθηκε από αρκετούς ευρωβουλευτές στην Ολομέλεια, οι αγρότες είναι οι πρώτοι που νοιάζονται για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά αδυνατούν ν’ αντεπεξέλθουν όσον αφορά το κόστος που έρχεται με την αναβάθμιση εξοπλισμού τους ή την υιοθέτηση νέων πρακτικών. Ενδεικτικά ένας ευρωβουλευτής διερωτήθηκε εάν ρώτησε κανείς τους αγρότες εάν μπορούν να αγοράσουν ηλεκτρικά τρακτέρ.

Τα περισσότερα κράτη μέλη συμφωνούν μεν ότι η αλλαγή των εποχών απαιτεί ισχυρές πολιτικές και ισχυρότερες ευρωπαϊκές δράσεις, αλλά εξακολουθούν να διαφωνούν ως προς το εύρος της απάντησης. Την ίδια ώρα, κανείς δεν μπορεί να αδικήσει τους πολίτες που βλέπουν με σκεπτικισμό την Πράσινη μετάβαση. Σίγουρα γίνονται μάρτυρες των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο συχνά δεν βλέπουν κανένα όφελος από την Πράσινη Συμφωνία ή δεν έχουν καν ακούσει γι' αυτήν. Το μόνο που φτάνει τελικά σε αυτούς είναι οι αυξανόμενοι περιορισμοί, οι οποίοι μοιάζουν να μην οδηγούν πουθενά.

Σύμφωνα με αναλυτές, αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι η ΕΕ και οι περισσότερες από τις κυβερνήσεις της έχουν αποτύχει τελείως, τόσο να εξηγήσουν την πολιτική όσο και να εμφανίζονται αξιόπιστοι. Ουσιαστικά, υπάρχει η αίσθηση ότι τα σχέδια συντάσσονται σε κλειστά γραφεία στις «μακρινές» Βρυξέλλες, ενώ οι εθνικές κυβερνήσεις χρησιμοποιούν επικοινωνιακά αυτές τις πολιτικές ανάλογα με τις ανάγκες του ακροατηρίου τους στο εσωτερικό.

*Ανταπόκριση από το Στρασβούργο