Συνεντεύξεις

ΥΠ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ: Έτοιμη η ενιαία Αρχή Πολιτισμού

Καλύτερη θα είναι η κατάσταση φέτος με τους Προϋπολογισμούς
Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού επιχειρεί, μέσα από πιο μια πιο αποτελεσματική λειτουργία των δομών του, να αντισταθμίσει τις όποιες περικοπές, τονίζει ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού Κώστας Καδής

Έτοιμη είναι η πρόταση που αφορά στη δημιουργία ενιαίας Αρχής Πολιτισμού, κάτω από την οποία θα συμπεριληφθούν όλες οι υπηρεσίες και δομές που ασχολούνται με τα θέματα του πολιτισμού, επισημαίνει ο αρμόδιος Υπουργός Κώστας Καδής, χαρακτηρίζοντας την εξέλιξη αυτή ως το πρώτο αλλά και πιο ουσιαστικό βήμα για τον εξορθολογισμό της διαχείρισης των πολιτιστικών θεμάτων, σε μια προοπτική που μπορεί να προσκτήσει και έναν εξόχως αναπτυξιακό χαρακτήρα.
Τονίζει, ταυτόχρονα, ότι η πορεία της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης βρίσκεται στη φάση μιας αξιολογικής διαδικασίας, διευκρινίζοντας ότι αυτή δεν αφορά μόνο στα αναλυτικά προγράμματα, αλλά και σε μια σειρά κρίσιμων άλλων θεμάτων, όπως το ωρολόγιο πρόγραμμα, η επιλογή και αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η γνωσιολογική κατεύθυνση που δίδεται στους μαθητές, κ.ά.
Υπογραμμίζει, επιπρόσθετα, ότι στόχος του Υπουργείου είναι, μέσα από την πιο αποτελεσματική λειτουργία των δομών του, να εξορθολογίσει τις διαδικασίες του, αντισταθμίζοντας, έτσι, τα προβλήματα που επισωρεύουν οι επιβαλλόμενες περικοπές στους Προϋπολογισμούς.
Κτίζουμε από την αρχή...
Πώς επηρεάζουν την εκπαίδευση και την εκπαιδευτική πολιτική του κράτους οι επιβαλλόμενες εκ του μνημονίου περικοπές;

Όπως και κάθε άλλος τομέας, έτσι και ο τομέας της εκπαίδευσης επηρεάζεται από τις περικοπές, αφού οι οικονομικοί πόροι αποτελούν την κινητήριο δύναμη για την υλοποίηση της κυβερνητικής πολιτικής. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι, μέσα από την πιο αποτελεσματική λειτουργία του Υπουργείου και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών μας, αυτές οι περικοπές να μη μας επηρεάζουν τόσο πολύ. Δηλαδή, προσπαθούμε, μέσα από πιο μιαν αποτελεσματική λειτουργία των δομών μας, να αντισταθμίσουμε τις όποιες περικοπές. Ούτως ή άλλως, βεβαίως, ο εξορθολογισμός αυτός ήταν απαραίτητος, καθώς διαπιστώνεται ότι, κάποια πράγματα, μπορούν να γίνουν διαφορετικά, καλύτερα και με χαμηλότερο κόστος.
Πόσο υλοποιήσιμο είναι οποιοδήποτε μέτρο για τον πολιτισμό, όταν τα κονδύλια έχουν περικοπεί σημαντικά, και ορισμένες φορές δραματικά, τα τελευταία χρόνια, σε μια εποχή, μάλιστα, που οι πολιτιστικοί φορείς και δημιουργοί δεν βρίσκουν άλλους χορηγούς εκτός από το Κράτος.
Κατ’ αρχήν να πω ότι γενικά αντικρίζουμε τα θέματα του πολιτισμού και τα κονδύλια που έχουμε στη διάθεσή μας με πολύ μεγάλη προσοχή, στο πλαίσιο που σας περιέγραψα, ούτως ώστε οι δαπάνες να γίνονται με όσο γίνεται πιο αποτελεσματικό τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό κτίζουμε από την αρχή και προγραμματίζουμε όσα πρέπει να γίνουν για να κρατηθεί ζωντανός ο πολιτισμός, μέχρι τα δεδομένα να αλλάξουν.


Από τα προγράμματα επιχορηγήσεων -που από το 2015 θα έχουν ως αρχή την αριστεία και την πλήρη διαφάνεια-, μέχρι τις υποδομές, είτε υλικοτεχνικές είτε θεσμικές, που πρέπει να δημιουργηθούν, ούτως ώστε ο Πολιτισμός να αναπτυχθεί μέσα στα σωστά πλαίσια. Η κρίση παρέχει μια ευκαιρία για να επαναπροσδιορίσουμε τα πλαίσια αυτά από την αρχή. Επί του παρόντος, οι ισχύοντες θεσμοί (επιχορηγήσεις, φεστιβάλ, προγράμματα) λειτουργούν, έστω και με χαμηλότερους προϋπολογισμούς.
Αλλάζει η μεθοδολογία των προϋπολογισμών
Πώς σκέφτεστε να αντιμετωπίσετε τη συνεχιζόμενη παρεμβατική πολιτική του Υπουργείου Οικονομικών, όσον αφορά την εκπαίδευση και τον πολιτισμό;

Πιστεύω ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν, αφού αλλάζει η μεθοδολογία διαμόρφωσης των προϋπολογισμών του κάθε Υπουργείου. Από το Υπουργείο Οικονομικών θα προσδιορίζεται το συνολικό κονδύλι που θα παραχωρείται σε κάθε Υπουργείο και θα είναι στην ευχέρεια των Υπουργείων να κάνουν την κατανομή του κονδυλίου αυτού στις διάφορες υπηρεσίες και κατ’ επέκταση τις δραστηριότητές τους, ανάλογα με τις προτεραιότητες που έχουν. Ως εκ τούτου, περιορίζεται αυτό που χαρακτηρίσατε ως παρεμβατικός ρόλος του Υπουργείου Οικονομικών και οι προτεραιότητες του Υπουργείου μας θα αντικατοπτρίζονται στην κατανομή του προϋπολογισμού.
Συνεχίζεται η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
Ποια είναι η θέση σας όσον αφορά τη χρονίζουσα διαδικασία της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης; Αρθρώνεται και ένας δημόσιος διάλογος επί του θέματος, με κάποια πολιτικά κόμματα να ζητούν την ολοκλήρωσή της.

Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση συνεχίζεται. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν είναι μόνο η διαφοροποίηση των αναλυτικών προγραμμάτων, στα οποία στόχευσε περισσότερο και η προηγούμενη διακυβέρνηση και πάνω σ’ αυτό το κομμάτι έγινε αρκετό έργο. Αυτή η δουλειά τώρα αξιολογείται από ειδική επιτροπή, με τη συνεργασία πανεπιστημιακών και ειδικών εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι μελετούν τα αναλυτικά προγράμματα που έχουν διαμορφωθεί και θα προβούν στη λεγόμενη διαμορφωτική αξιολόγηση, δηλαδή θα μας υποδείξουν κατά πόσον ένα πρόγραμμα είναι καλό και θα πρέπει να προχωρήσουμε στην εφαρμογή του, ή επιβάλλεται να γίνουν συγκεκριμένες διαφοροποιήσεις, ώστε να μπορέσει να μπει σε εφαρμογή.
Μεταρρύθμιση δεν είναι μόνον τα Αναλυτικά
Δεν τα αντιμετωπίζετε, δηλαδή, ως κληροδότημα μιας εφαρμοστέας πολιτικής, απλώς τα επανεξετάζετε;

Το προσεγγίζουμε ως συνέχεια, είναι μια πορεία η οποία συνεχίζεται. Πρέπει βέβαια να πούμε ότι στις περιπτώσεις όπου υπάρχει εισήγηση για δραστικές αλλαγές, δεν μπορούμε να μην τις λάβουμε υπόψη μας. Είναι αναμενόμενο ότι το εύρος των διαφοροποιήσεων που θα γίνουν σε κάθε πρόγραμμα θα ποικίλλει. Είναι πιθανό να έχουμε αναλυτικά προγράμματα, τα οποία θα εισαχθούν όπως έχουν σχεδιαστεί για εφαρμογή, μέχρι αναλυτικά προγράμματα τα οποία θα έχουν μικρότερες ή μεγαλύτερες αλλαγές.


Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν είναι βέβαια μόνο τα αναλυτικά προγράμματα, είναι και το ωρολόγιο πρόγραμμα, πόσες ώρες διδάσκεται το κάθε μάθημα, η κατεύθυνση που δίνουμε στα παιδιά ως προς τους τομείς που θέλουν να εξειδικευτούν κ.ο.κ. Για παράδειγμα, σήμερα είναι γενικά παραδεκτό ότι το ενιαίο λύκειο, όπως είναι διαμορφωμένο, δεν προσφέρει αποτελεσματική εκπαίδευση στα παιδιά μας και πρέπει να διαφοροποιηθεί. Χαρακτηρίζεται από μια πληθώρα εναλλακτικών επιλογών, χωρίς προσανατολισμό, που δημιουργεί σύγχυση στους μαθητές.


Επίσης, το υφιστάμενο σύστημα δεν προετοιμάζει καλά τα παιδιά για την ένταξη στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και αυτό πρέπει να αλλάξει. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, όμως, είναι και μια σειρά από άλλα θέματα, πολύ κρίσιμα, όπως είναι το ποιους εκπαιδευτικούς έχουμε στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, πώς επιλέγονται, πώς στη συνέχεια αξιολογούνται, πώς προάγονται, πώς επιμορφώνονται, ούτως ώστε να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι για να επιτελούν το εκπαιδευτικό τους έργο.


Εμείς θέλουμε να έχουμε στην εκπαίδευσή μας τους άριστους εκπαιδευτικούς, και γι’ αυτό θα στοχεύσουμε στη διαφοροποίηση και βελτίωση τόσο του συστήματος διορισμού στην εκπαίδευση όσο και το σύστημα αξιολόγησης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών.


Για καθένα από αυτά τα θέματα, όπως επίσης και για τη γενικότερη λειτουργία του Υπουργείου και της δομής του, έχουμε δημιουργήσει ειδικές ομάδες εργασίας από τεχνοκράτες, οι οποίες βλέπουν πώς λειτουργεί το σύστημα σήμερα και ποιες αδυναμίες παρουσιάζει. Οι ομάδες αυτές θα λάβουν υπόψη εκθέσεις ή μελέτες που έχουν ήδη γίνει και είναι συναφείς με το θέμα, όπως, για παράδειγμα, τις μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας, ή άλλες προηγούμενες προτάσεις που έχουν γίνει, που για κάποιους λόγους δεν έχουν τελεσφορήσει, και να δούμε για ποιον λόγο δεν τελεσφόρησαν ή δεν μπήκαν σε εφαρμογή.


Θα δούμε και θα προτείνουμε εναλλακτικές λύσεις στα θέματα που δημιούργησαν τριβές. Θεωρώ ότι μέσα από αυτήν την προσέγγιση, που είναι καθαρά τεχνοκρατική, και μέσα από έναν δομημένο διάλογο, με όλους τους ενδιαφερομένους, μπορούμε να φτάσουμε σε συναινετικές λύσεις για μέτρα που θα εξορθολογίσουν το εκπαιδευτικό μας σύστημα και θα προσφέρουν αναβαθμισμένη εκπαίδευση στα παιδιά μας.
Διάλογος για το σύστημα διορισμών
Θα βασιστείτε ενδεχομένως και πάνω στην εισηγητική πρόταση του προκατόχου σας, κ. Κ. Κενεβέζου, για την αλλαγή της μεθοδολογίας στους διορισμούς.

Στο επίπεδο αυτό, όπως έχω πει, έχει γίνει αρκετή δουλειά και θα αξιολογήσουμε όλη την εργασία που έχει γίνει στο παρελθόν. Δεν θα ξεκινήσουμε από την αρχή. Για το θέμα το συγκεκριμένο υπήρξε παρέμβαση προσωπική και από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος έβαλε στο τραπέζι και νέες προτάσεις. Θα μελετήσουμε όλα τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας και αισιοδοξώ ότι θα φτάσουμε μέσα από έναν δομημένο διάλογο στο νέο σύστημα. Πιστεύω ότι έχει ωριμάσει πάρα πολύ αυτό το θέμα.


Δεν επιτρέπεται, για παράδειγμα, να εισέρχονται στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, εκπαιδευτικοί λίγα χρόνια πριν συνταξιοδοτηθούν, χωρίς να έχουν επαφή με το αντικείμενο που θα διδάξουν. Αυτό είναι πολύ προβληματικό και σίγουρα πρέπει να αλλάξει. Επίσης, πρέπει να δώσουμε ελπίδα σε όλους τους νέους πτυχιούχους που συμπεριλαμβάνονται στους καταλόγους και περιμένουν, όπως ακόμα και σε όλα αυτά τα παιδιά που σπουδάζουν. Πρέπει να δώσουμε το μήνυμα ότι θα επιλέγουμε τους αρίστους και θα προχωρούν οι αξιοκρατικά καλύτεροι.
Τεράστιο κεφάλαιο για την Κύπρο ο πολιτισμός
Ποιο είναι το όραμά σας για τον πολιτισμό και τους ανθρώπους του πνεύματος;

Προσωπικά πιστεύω ότι ο πολιτισμός για την Κύπρο αποτελεί ένα τεράστιο κεφάλαιο, το οποίο δεν έχουμε αξιοποιήσει επαρκώς. Ο πολιτισμός, λοιπόν, αποτελεί ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Κύπρου. Οφείλουμε να προστατεύσουμε, αναδείξουμε και αξιοποιήσουμε ορθολογικά τον πολιτιστικό μας πλούτο, όπως επίσης να προωθήσουμε την πολιτιστική δημιουργία και να αναδείξουμε τους ανθρώπους του πολιτισμού, που είναι και πολλοί και παράγουν πλούσιο έργο. Θα πρέπει να δίνεται στους ανθρώπους αυτούς η δυνατότητα να δημιουργούν μέσα σε πλαίσια διαφάνειας και αξιοπρέπειας, έχοντας την κατάλληλη θεσμική στήριξη από πλευράς του Κράτους. Το όραμά μας, δηλαδή, είναι και να αναδείξουμε και να αξιοποιήσουμε γενικότερα τον πολιτισμό, αλλά και να υποστηρίξουμε τους πνευματικούς δημιουργούς του τόπου μας.
Στο πλαίσιο αυτό, τι σκοπεύετε να κάνετε με τα τιμητικά επιδόματα;
Υπάρχει προηγούμενη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, να οριστεί μια διυπουργική επιτροπή η οποία να εξετάσει το θέμα αυτό. Έχουμε ήδη κάνει μια σχετική συνάντηση με την Υπουργό Εργασίας και εντός των ημερών θα κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο Πρόταση, η οποία θα ρυθμίζει αυτό το θέμα.
Προωθούμε το θέμα των κινήτρων
Ο τέως υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού είχε ανακοινώσει την προώθηση στο Υπουργείο Οικονομικών σειράς κινήτρων, που εκπονήθηκαν από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες για ανάπτυξη του κινηματογράφου στην Κύπρο, τα οποία θα φέρουν έσοδα στον τόπο και νέες θέσεις εργασίας. Πού βρίσκεται το θέμα και πώς προτίθεστε να προχωρήσετε;

Δεν έχουμε εγκαταλείψει το θέμα αυτό. Αντιθέτως, έχουμε αποστείλει όλες τις εισηγήσεις για τα κίνητρα στο Υπουργείο Οικονομικών για απόψεις, και, εν πάση περιπτώσει, οι προθέσεις μας θα εκφραστούν μέσα από τους Προϋπολογισμούς του 2015. Θα υπάρχουν μέτρα που θα συνδέονται με αυτό το ζήτημα.
Άρα να αναμένουμε ότι θα είναι καλύτερη η κατάσταση φέτος;
Πιστεύω πως ναι. Η εκτίμησή μου είναι ότι θα είναι καλύτερη.
Ενιαία Αρχή για τον πολιτισμό
Μια από τις προεκλογικές εξαγγελίες του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν η ίδρυση υφυπουργείου Πολιτισμού. Ποια είναι η δική σας θέση επί του θέματος;

Η δημιουργία Υφυπουργείων αφορούσε διάφορους τομείς και όχι μόνον τον πολιτισμό, αλλά δεν προχώρησε, για διάφορους λόγους. Ωστόσο, και από τις μελέτες της Παγκόσμιας Τράπεζας, προκύπτει ότι όλες οι πτυχές του πολιτισμού πρέπει να ενταχθούν κάτω από μια ενιαία ομπρέλα, και αυτό είναι ξεκάθαρο. Το θέμα μελετάται σε τεχνοκρατικό επίπεδο και σύντομα θα ληφθούν και οι σχετικές αποφάσεις σε επίπεδο πολιτικής. Η πολυδιάσπαση των υπηρεσιών που ασχολούνται με τα θέματα του πολιτισμού πρέπει να τερματιστεί και η διαχείριση των θεμάτων αυτών πρέπει να γίνεται με πιο ολοκληρωμένο και ορθολογικό τρόπο, κάτω από μια ενιαία αρχή. Η φιλοσοφία αυτή εναρμονίζεται, πιστεύω, και με τις προεκλογικές εξαγγελίες του Προέδρου.
Συναφώς προς αυτό, σχετική εισήγηση έχει κάνει, αν δεν κάνω λάθος, και η Παγκόσμια Τράπεζα, για αναβάθμιση των ΠΥ. Ποια είναι η θέση του Υπουργείου στο θέμα;
Ακριβώς. Πρέπει οι ΠΥ να αναβαθμιστούν ως Διεύθυνση και σ’ αυτήν τη δομή να συμπεριληφθούν και όλες οι άλλες υπηρεσίες που ασχολούνται με θέματα πολιτισμού και βρίσκονται διάσπαρτες σε άλλα Υπουργεία.
Πολυποίκιλες αναπτύξεις και δράσεις
Η Κύπρος είναι -αν όχι η τελευταία- από τις τελευταίες χώρες της Ευρώπης στον κατάλογο με άτομα που εργοδοτούνται στον τομέα του πολιτισμού, ενός ιδιαίτερα παραγωγικού τομέα στην Ε.Ε. Ποια μέτρα λαμβάνετε για αύξηση της εργοδότησης και ανάπτυξης αυτού που αποκαλούμε πολιτιστική βιομηχανία (βιβλίο, μουσική, κινηματογράφος);

Σίγουρα, ο πολιτισμός αποτελεί έναν τομέα που μπορεί να αναπτυχθεί σημαντικά και να προσφέρει θέσεις εργασίας μέσα από έναν ορθολογικό ρεαλιστικό προγραμματισμό. Θεωρούμε ότι ο πολιτισμός έχει και αναπτυξιακό χαρακτήρα, και θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και προς αυτήν την κατεύθυνση. Για παράδειγμα, υπάρχει τεράστια δυνατότητα να αξιοποιηθούν πολιτιστικές υποδομές με τρόπο που να εμπλουτίζουν ουσιαστικά το τουριστικό μας προϊόν, μέσα από μια διαδικασία η οποία θα μπορούσε να ανοίξει και πολλές θέσεις εργασίας.


Έχουμε μοναδικό πολιτιστικό πλούτο, τον οποίο δεν αξιοποιούμε όσο θα μπορούσαμε.
Για να γίνει αυτό, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν τις ιδιαιτερότητες του τόπου μας και, βέβαια, να προωθήσουμε τις απαιτούμενες αλλαγές στον τομέα της διακυβέρνησης του Πολιτισμού, που αποτελεί πρώτιστη προτεραιότητά μας. Δεν σας κρύβω ότι έχω ήδη στο γραφείο μου την πρόταση η οποία αφορά τη δημιουργία μιας ενιαίας Αρχής πολιτισμού, κάτω από την οποία θα έρθουν, όπως είπα, όλες οι υπηρεσίες. Αυτό ίσως να είναι και το πρώτο αλλά και πιο ουσιαστικό βήμα για τον εξορθολογισμό της διαχείρισης των θεμάτων του πολιτισμού και με την προοπτική τού να αποκτήσει έναν καθαρά αναπτυξιακό χαρακτήρα.
Μπορούμε να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα για τον χρονικό ορίζοντα υλοποίησης αυτής της διαδικασίας;
Αν και είναι νωρίς, είναι μέσα στις προτεραιότητές μας. Τουλάχιστον σε επίπεδο πολιτικής, μέσα στους επόμενους μήνες θα έχουμε ξεκαθαρίσει. Πιστεύω και εντός του έτους θα έχουμε διευκρινίσει προς τα πού θα πρέπει να κινηθούμε.