Με όρθια τη σπονδυλική σου στήλη

Οι σημερινές αλλαγές στον χώρο της δημοσιογραφίας και η πρώτη συστηματική απόπειρα να μελετηθεί η επαγγελματική ταυτότητα των δημοσιογράφων στην Κύπρο, στο πλαίσιο του διεθνούς ερευνητικού προγράμματος «Worlds of Journalism Study», με συμμετοχή 70 χωρών, παρουσιάστηκαν χθες σε ημερίδα στη Δημοσιογραφική Εστία στη Λευκωσία. Στο πάνελ ήταν επαγγελματίες δημοσιογράφοι και ακαδημαϊκοί του ΤΕΠΑΚ και του Πανεπιστημίου Κύπρου, που πραγματοποίησαν την έρευνα, με παρευρισκόμενους φοιτητές δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και σε ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Περιγράφοντας τις αλλαγές στον χώρο της δημοσιογραφίας σήμερα, η Λία-Πασχαλία Σπυρίδου, Λέκτορας στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου, μίλησε για το παλιό «βιομηχανικό σύστημα, όπου δραστηριοποιούνταν ένας σχετικά μικρός αριθμός επιχειρήσεων, που χρησιμοποιώντας παρόμοιες μεθόδους, παρήγαν ενημερωτικά προϊόντα και ήταν εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον τρίτο να παρεισφρήσει σε αυτό το πεδίο.

Σήμερα, τη θέση της βιομηχανίας των ειδήσεων πήρε ένα επικοινωνιακό οικοσύστημα, όπου υπάρχουν πολλοί παίκτες και πολλοί τρόποι για να ικανοποιηθούν οι ενημερωτικές ανάγκες της κοινότητας. Η παραδοσιακή δημοσιογραφία βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο που μετεξελίσσεται, χωρίς να έχει παγιωθεί ακόμα το νέο μοντέλο δημοσιογραφίας.

Στο παρελθόν, είχαμε το επικοινωνιακό πρότυπο του μονολόγου, τα ΜΜΕ να μιλούν στους πολίτες, ενώ τώρα υπάρχει η δυνατότητα της συζήτησης, καθώς το κοινό μπορεί πια να συμμετέχει στη δημοσιογραφική διαδικασία, είτε αυτόνομα είτε χρησιμοποιώντας τις υποδομές των επαγγελματικών μέσων. Αυτό αμφισβητεί ως ένα βαθμό την αυθεντία των δημοσιογράφων, ως βασικό χαρακτηριστικό της βιομηχανικής δημοσιογραφίας και αναιρεί την έννοια του παθητικού κοινού. Σήμερα το ενεργητικό κοινό δικτυώνεται και προσπαθεί να ικανοποιήσει κοινές ανάγκες και συμφέροντα, χωρίς να περιορίζεται από γεωγραφικά όρια».
Η υπεύθυνη της έρευνας, Δήμητρα Μηλιώνη, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και Σπουδών Διαδικτύου ΤΕΠΑΚ, τόνισε ότι «μας ενδιαφέρει πώς σκέφτονται και πώς αντιλαμβάνονται τη δουλειά τους και τη θέση τους οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι, πώς αλλάζουν τα πράγματα και πού οδηγούμαστε, σ’ έναν κόσμο που αλλάζει πολύ γρήγορα...».
Αναφερόμενη στην παγκόσμια χαρτογράφηση των επαγγελματικών ρόλων των δημοσιογράφων που καθόρισε η ερευνητική ομάδα, επεσήμανε ότι ο πρώτος ρόλος αφορά τον δημοσιογράφο που ασκεί έλεγχο στην εξουσία ως ουδέτερος παρατηρητής - ένας ρόλος που κυριαρχεί στο δυτικό μοντέλο δημοσιογραφίας, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.
Πρόκειται για τον ρόλο που περίγραψε στην προσφώνησή του ο Αντώνης Μακρίδης, Πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Κύπρου: «Ο δημοσιογράφος θα πρέπει πάντα να είναι απέναντι από τις εξουσίες, όχι ως εχθρός, αλλά για να τις κρίνει και να τις κατακρίνει, εκεί που χρειάζεται. Δεύτερον, όταν δημοσιογραφεί, είναι αντιμέτωπος κυρίως με τη συνείδησή του, προσπαθώντας να υπηρετήσει τον λαό και ιδιαίτερα τα πιο αδύναμα μέλη της κοινωνίας. Τρίτον, πρέπει να σέβεται τα δικαιώματα των ανθρώπων, να είναι αντικειμενικός και να έχει πάντα όρθια τη σπονδυλική του στήλη - δηλαδή να μην υποκύπτει σε οποιαδήποτε συμφέροντα και σε οποιαδήποτε εξουσία».
Περιλαμβανομένης της δημοσιογραφικής εξουσίας, θα συμπλήρωνα.