Όταν συνάντησα την Elsie Slonim

Χθες, 10 Ιουλίου 2015, έκλεισαν δύο χρόνια ακριβώς, όταν συνάντησα σε ξενοδοχείο της Λευκωσίας μια από τις πιο εντυπωσιακές γυναίκες που γνώρισα μέχρι τώρα, στη ζωή μου: Την Εβραία κοσμοπολίτισσα και... Κυπριοπούλα, Elsie Slonim, τώρα 97 χρονών, συγγραφέα της συγκλονιστικής αυτοβιογραφίας «Lemons from Paradise» που είχε εκδώσει λίγους μήνες πριν, στα αγγλικά και στα γερμανικά και είχε παρουσιάσει στη Λεμεσό και στη Λευκωσία. Με είχαν γοητεύσει τα σπινθηροβόλα μπλε μάτια της και το ακόμα πιο σπινθηροβόλο της πνεύμα...Τα σπασμένα ελληνικά της, με την κυπριακή προφορά, πρόσθεταν βέβαια, πολύ, στη γοητεία της.
Της τηλεφώνησα χθες, για να τη ρωτήσω αν πήγε καλά η κυκλοφορία του βιβλίου της, που, όπως είχα γράψει τότε, είναι μια συναρπαστική τοιχογραφία της Κύπρου, επί αποικιοκρατίας, επί ανεξαρτησίας, στη διάρκεια της τουρκικής εισβολής και μετά από αυτήν. Δεν απάντησε στα τηλεφωνήματά μου - σε κανένα από τους αριθμούς που μου είχε δώσει, των δύο κινητών τηλεφώνων της και των δύο σταθερών, ενός τουρκικού και ενός ελληνικού. Ξανακοίταξα το εξώφυλλο του βιβλίου της που έχω στο γραφείο μου και που κοσμείται από μια παλιά φωτογραφία της Elsie Slonim, του 1946, όταν ήταν 29 χρονών και πήγαινε επίσκεψη στους γείτονές της στο Φασούρι Λεμεσού, καβάλα στο άλογό της - μια εικόνα που αποτυπώνει ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της ζωής της: την επιθυμία της να επικοινωνεί με τους άλλους, να τους δίνει και να παίρνει αγάπη και ταυτόχρονα να είναι ελεύθερη και ανεξάρτητη πνευματικά.
Τα περίπου 70 χρόνια από τη μακρά και περιπετειώδη ζωή της, τα έζησε στην Κύπρο - πρώτα στη Λεμεσό όπου ζούσε ο επίσης Εβραίος σύζυγός της David Slonim, δημιουργός και για πολλά χρόνια γενικός διευθυντής της γνωστής φυτείας εσπεριδοειδών στο Φασούρι και αργότερα, μετά το 1967, στη Λευκωσία. Η Elsie γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης το 1917 και μεγάλωσε προπολεμικά στην κεντρική Ευρώπη, στην Αυστρία από όπου καταγόταν η μητέρα της και στη Ρουμανία-Ουγγαρία, από όπου καταγόταν ο πατέρας της. Στο οικογενειακό σπίτι στη Λευκωσία ζει μέχρι σήμερα - στην κατεχόμενη πλευρά της πρωτεύουσας, κοντά στο ξενοδοχείο «Λήδρα Πάλας», μέσα στην απαγορευμένη Τουρκική Στρατιωτική Ζώνη. Ο σύζυγος και τα δύο παιδιά της έχουν πεθάνει, μέσα στα τελευταία οκτώ χρόνια.
«Όχι, δεν φύγαμε από το σπίτι μας λόγω του πολέμου», μου είπε. «Είμαστε οι μόνοι, μη Τούρκοι, που μείναμε στον τουρκομαχαλά».
Με πληροφόρησε ότι πηγαινοέρχεται σχεδόν καθημερινά, στις ελεύθερες περιοχές, αφού από το 1974 ζει μια μοιρασμένη ζωή, όπως η ίδια η Κύπρος.
Όπως μου είπε χαρακτηριστικά, γελώντας, «το σπίτι μου είναι στον Βορρά, αλλά στην πράξη ζω στον Νότο, αφού το ταχυδρομικό μου κιβώτιο είναι εδώ, η τράπεζά μου είναι εδώ, το σουπερμάρκετ μου είναι εδώ.
Πηγαίνω εκεί μόνο για να... κοιμάμαι».
Έγραψε στο βιβλίο της ότι «εκεί που κάποτε υπήρχαν υπέροχοι ευωδιαστοί κήποι, τώρα υπάρχουν μόνο αγριόχορτα και ερείπια, ενώ η σιωπή που βασιλεύει μέρα νύχτα, εκεί που άκουγες μόνο μουσική και γέλια, είναι η σιωπή του νεκροταφείου. Αυτή η σιωπή, υποθέτω, θα διαρκέσει για πολύ καιρό ακόμη».