Το μήλο που δάγκωσε ο Turing

Από μικρό παιδί ήμουν αδιάφορος για τα μαθηματικά. Αφορούσαν τους άλλους, όχι εμένα. Αλλά, την περασμένη Τρίτη (26 Ιανουαρίου 2016), παρακολουθώντας τη διάλεξη του Χρήστου Ξενοφώντος, καθηγητή στο Τμήμα Μαθηματικών και Στατιστικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, προς τους μαθητές της Α' τάξης του Λυκείου Δασούπολης, συνειδητοποίησα ότι προφανώς άφησα έξω απ’ τη ζωή μου, χωρίς σοβαρό λόγο, μια όμορφη εμπειρία που θα έκανε το ταξίδι μου ακόμα πιο περιπετειώδες.
Η διάλεξη είχε θέμα «Τα μαθηματικά και ο κόσμος γύρω μας», αλλά ο καθηγητής Ξενοφώντος την άρχισε εστιάζοντας στον... εαυτό του - πληροφόρησε τα παιδιά ότι και ο ίδιος φοίτησε στο σχολείο της Δασούπολης, όταν ήταν Γυμνάσιο. Αυτή η πληροφορία ήταν ο συνδετικός κρίκος που άμεσα έφερε την οικειότητα, έσπασε τον πάγο και έκανε τη διαδικασία λιγότερο... τρομακτική για τους μαθητές.
Εξάλλου, με αυτό ακριβώς ξεκίνησε τη διάλεξη ο καθηγητής, διαψεύδοντας τους μύθους ότι τα μαθηματικά είναι «τρομακτικά», ότι είναι «αρχαία επιστήμη», ότι «δεν έχουν να κάνουν τίποτε με άλλες επιστήμες» και ότι αποτελούν «αδιέξοδο για εργοδότηση». Πρόσθεσε τα εξής, ο κ. Ξενοφώντος: «Η αλήθεια είναι ότι τα μαθηματικά έχουν κακή εικόνα στα μάτια του κόσμου... παραδέχομαι ότι, ναι, οι μαθηματικοί είναι παράξενα όντα, ότι, ναι, ζουν στον δικό τους κόσμο... Όμως, ειδικά σήμερα, τα μαθηματικά βρίσκονται πίσω απ' όλες σχεδόν τις άλλες επιστήμες».
Ο καθηγητής Ξενοφώντος σύστησε στους 15χρονους ακροατές του δύο σύγχρονες ταινίες, με πρωταγωνιστές μαθηματικούς - την ταινία του 2001 «A beautiful mind», που περιγράφει την εκπληκτική καριέρα του Αμερικανού νομπελίστα John Nash, που υπέφερε από σχιζοφρένεια και την ταινία «The imitation game» του 2014, για τη βασανισμένη ζωή του Βρετανού μαθηματικού και κρυπτογράφου Alan Turing.
Ο καθηγητής Ξενοφώντος είπε ότι «ο Turing θεωρείται ο Πατέρας της Πληροφορικής και ήταν ο λόγος που οι Σύμμαχοι κέρδισαν τον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πιστεύω ότι αν δεν ήταν ο Alan Turing, θα μιλούσαμε τώρα... Γερμανικά. Στη διάρκεια του πολέμου, κατασκεύασε τον πρώτο υπολογιστή που έσπασε τον κώδικα της μηχανής Enigma, με την οποία οι Γερμανοί έστελναν μυστικά μηνύματα στα στρατεύματά τους».
Ο καθηγητής δεν ανέφερε ότι το 1952, ο Turing καταδικάστηκε σε χημικό ευνουχισμό, με την κατηγορία της ομοφυλοφιλίας, που τότε ήταν παράνομη και ότι το 1954, σε ηλικία μόλις 41 χρονών, αυτοκτόνησε με κυάνιο. Δίπλα του βρέθηκε ένα μισοφαγωμένο μήλο, όπου έβαλε το δηλητήριο. Λέγεται ότι όταν ήταν μικρός, του άρεσε το παραμύθι της Χιονάτης, που δάγκωσε ένα μήλο και κοιμήθηκε μέχρι να την ξυπνήσει ο πρίγκιπας. Λέγεται επίσης ότι το έμβλημα της αμερικανικής εταιρείας τεχνολογίας Apple είναι εμπνευσμένο από το δαγκωμένο μήλο του Turing.
Με ένα μήλο, αυτό του Νεύτωνα, τέλειωσε τη διάλεξή του ο Χρήστος Ξενοφώντος. Είπε ότι μια από τις αγαπημένες του ατάκες είναι αυτή του Αμερικανού επιχειρηματία και φιλάνθρωπου Bernard Baruch, ότι «εκατομμύρια άνθρωποι είδαν το μήλο να πέφτει κάτω από τη μηλιά, αλλά μόνο ο Νεύτων ρώτησε γιατί» («millions saw the apple fall, but Newton was the one who asked why»).
«Παιδιά», είπε ο Χρ. Ξενοφώντος, μη δέχεστε οτιδήποτε σας πει οποιοσδήποτε - γονιός, δάσκαλος ή πολιτικός. Να χρησιμοποιείτε το μυαλό και την κρίση σας, για να γνωρίζετε γιατί και να ζητάτε εξηγήσεις»...
Υπενθύμισε, τέλος, την ατάκα του Γάλλου συγγραφέα Stendhal, ότι «στα μαθηματικά δεν υπάρχει χώρος για υποκρισία ή για ασάφεια». Σκέφτηκα αυτόματα τη δημοσιογραφία, όπου αφθονούν και τα δύο.