Μια πατρίδα χαμένη για την Elsie

Μετά από σχεδόν τρία χρόνια αναζήτησης, επιτέλους είχα επικοινωνία, και μάλιστα προσωπική, με την Elsie Slonim, μιαν από τις πιο εντυπωσιακές γυναίκες που γνώρισα μέχρι τώρα, στη ζωή μου, όπως ξανάγραψα.
Συναντηθήκαμε την περασμένη Τετάρτη (24 Φεβρουαρίου 2016), στην τελετή αποκάλυψης του μνημείου Κυπρο-Ισραηλινής Φιλίας, στο στρατόπεδο Καποτά, στη Λευκωσία - το πρώην BMH (British Military Hospital), όπου επί αποικιοκρατίας, την τριετία 1946-1949, γεννήθηκαν περίπου 2.200 παιδιά των Εβραίων κρατουμένων των «κάμπων» του Καράολου, της Δεκέλειας και της Ξυλοτύμπου. Η Elsie δεν ήταν κρατούμενη των Βρετανών, αλλά στα 31 της χρόνια γέννησε σε αυτό το Βρετανικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο, την κόρη της Rachel Daphne - τον Μάιο 1948, τον μήνα που γεννήθηκε και το κράτος του Ισραήλ!
Από τον Ιούλιο 2013 που την πρωτοσυνάντησα και της πήρα συνέντευξη σε ξενοδοχείο στη Λευκωσία, προσπάθησα επανειλημμένα να της μιλήσω τηλεφωνικά, αλλά δεν απάντησε, ούτε στον τουρκικό, ούτε στον ελληνικό αριθμό της. Γιατί η Εβραιοπούλα Elsie Slonim, 98 χρονών σήμερα, πρόσφυγας από την Αυστρία, κάτοικος της Κύπρου από το 1939, εξακολουθεί να ζει στο οικογενειακό σπίτι της, στην κατεχόμενη πλευρά της πρωτεύουσας, κοντά στο ξενοδοχείο «Λήδρα Πάλας», μέσα στην απαγορευμένη Τουρκική Στρατιωτική Ζώνη.

«Είμαστε οι μόνοι, μη Τούρκοι, που μείναμε στον τουρκομαχαλά», μου είπε γελώντας, με τα σπασμένα ελληνικά της, με κυπριακή προφορά. Οι πιο κοντινοί της άνθρωποι έχουν πεθάνει - ο άντρας της το 2007, η κόρη της το 2009 και ο γιος της το 2011. Έχει εγγόνια και δισέγγονα, που είναι, όμως, μακριά της.
Έζησε το μεγαλύτερο μέρος από τη μακρά και περιπετειώδη ζωή της, στην Κύπρο - πρώτα στη Λεμεσό, μαζί με τον σύζυγό της David Slonim, δημιουργό και για πολλά χρόνια γενικό διευθυντή της γνωστής φυτείας εσπεριδοειδών στο Φασούρι και αργότερα, μετά το 1967, στη Λευκωσία. Στη Λευκωσία είχαν εγκατασταθεί αρχικά το 1953, αλλά, όπως μου είπε, «υπήρχε αναταραχή που θα άλλαζε για πάντα τη ζωή μας. Δημιουργήθηκε η ΕΟΚΑ και εκείνη την εποχή πρόσεξα την εχθρότητα μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, που μου θύμιζε την εχθρότητα μεταξύ Εβραίων και Αράβων».
Κάποιοι από τους αναγνώστες θυμούνται, προφανώς, ότι η συνέντευξη που μου παραχώρησε η Elsie Slonim έγινε με επίκεντρο την κυκλοφορία του συγκλονιστικού βιβλίου-αυτοβιογραφίας της, με τίτλο «Lemons from Paradise», που είχε παρουσιάσει στη Λεμεσό και στη Λευκωσία. Είχα χαρακτηρίσει το βιβλίο της, μια συναρπαστική τοιχογραφία της Κύπρου, επί αποικιοκρατίας, επί ανεξαρτησίας, στη διάρκεια της τουρκικής εισβολής και μετά από αυτήν. Και είχα παρατηρήσει ότι, παρά την ώριμη ηλικία της, διατηρεί την αριστοκρατική ομορφιά της, το σπινθηροβόλο χιούμορ της και την ίδια δίψα για μια πατρίδα που στερήθηκε από μικρό παιδί.
Έγραψε στο βιβλίο της ότι το 1938 είδε στη Βιένη τον γερμανικό στρατό να παρελαύνει στην πόλη... «Θεωρούσα το Baden και την Αυστρία ως την πατρίδα μου», συνέχισε, «μέχρι που μια ομάδα νεαρών Ναζί μού επιτέθηκαν στον δρόμο και τότε κατάλαβα πως την έχασα. Αυτό το αίσθημα το έχω σε όλη τη ζωή μου και από τότε ψάχνω παντού να βάλω ρίζες, αλλά χωρίς επιτυχία»...