Μικροχειρουργική του αφτιού: σύγχρονες τάσεις και προοπτικές

Το αφτί αποτελεί το όργανο της ακοής και της ισορροπίας. Ανατομικά υποδιαιρείται σε έξω (πτερύγιο, έξω ακουστικός πόρος και τυμπανική μεμβράνη), μέσο (τυμπανική κοιλότητα με την αλυσίδα των τριών οσταρίων σφύρα-άκμονας-αναβολέας) και έσω αφτί (κοχλίας, αίθουσα και ημικύκλιοι σωλήνες).

Πρόκειται για δομές πολύ μικρές και ευαίσθητες. Για παράδειγμα, στον άνθρωπο η τυμπανική μεμβράνη έχει διάμετρο 8 με 10 χιλιοστόμετρα και πάχος 0,1 χιλιοστόμετρο, ενώ ο αναβολέας, του οποίου το ύψος δεν ξεπερνάει τα 3,5 χιλιοστόμετρα, αποτελεί το μικρότερο οστό του ανθρώπινου σώματος.
Σε περίπτωση χρόνιων φλεγμονών του αφτιού - όπως π.χ. χρόνια μέση ωτίτιδα με ή χωρίς χολοστεάτωμα - ο ασθενής αναφέρει συνήθως εκκρίσεις από το αυτί, ενώ σπανιότερα μπορεί να εμφανίσει πόνο, βαρηκοΐα, βουητά ή ίλιγγο. Ακόμα και μία «στεγνή» διάτρηση της τυμπανικής μεμβράνης δυνατό να αποτελεί μεγάλο πρόβλημα για τον άρρωστο, καθώς τον αποτρέπει από δραστηριότητες όπως το κολύμπι και οι καταδύσεις.

Τέλος, ασθένειες που επηρεάζουν αποκλειστικά την ακοή, όπως η ωτοσκλήρυνση ή η πρεσβυακουσία έχουν αρνητική επίδραση στην επικοινωνία του ασθενούς, ενώ η παιδική βαρηκοΐα αποτελεί κύριο παράγοντα καθυστέρησης ή διαταραχής της ανάπτυξης της ομιλίας του παιδιού.
Η σύγχρονη μικροχειρουργική του αφτιού ή ωτοχειρουργική δύναται να αντιμετωπίσει πολλές από αυτές τις παθολογικές καταστάσεις. Το μικρό μέγεθος και η περίπλοκη ανατομία του αφτιού, η γειτνίασή του με σημαντικές ανατομικές δομές (όπως π.χ. προσωπικό νεύρο, μήνιγγα, μεγάλα ενδοκρανιακά αγγεία) καθώς και η φύση του ως ενός ευαίσθητου αισθητηρίου οργάνου επιβάλλουν λεπτούς και ακριβείς χειρουργικούς χειρισμούς. Αυτό καθίσταται δυνατό με τη χρήση του χειρουργικού μικροσκοπίου (μικροχειρουργική).
Με λεπτές χειρουργικές επεμβάσεις μπορούμε να αφαιρέσουμε τους φλεγμαίνοντες ιστούς, να δημιουργήσουμε νέα, πιο ανθεκτική τυμπανική μεμβράνη και να απαλλάξουμε τον άρρωστο από τα πιο πάνω προβλήματα. Επιπλέον, η ανάπτυξη νέων χειρουργικών τεχνικών, προθέσεων και εμφυτευμάτων μάς προσφέρει πολλές δυνατότητες για αποκατάσταση της ακοής. Για παράδειγμα, η χρήση προθέσεων που αντικαθιστούν τα ακουστικά οστάρια μάς επιτρέπει να επαναφέρουμε την ακοή σε ασθενείς με ωτοσκλήρυνση, χρόνια μέση ωτίτιδα ή χολοστεάτωμα.

Τα διάφορα εμφυτεύσιμα ακουστικά βοηθήματα - δηλαδή ειδικές συσκευές που εμφυτεύονται χειρουργικά στον ασθενή και ενισχύουν ή αποκαθιστούν την ακοή - έχουν αλλάξει ριζικά την ωτολογία τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Κορυφαίο επίτευγμα αυτής της κατηγορίας αποτελεί το κοχλιακό εμφύτευμα, το οποίο αντικαθιστά εξ ολοκλήρου το σύστημα της ακοής. Πρόκειται στην ουσία για ένα βιονικό αφτί, το οποίο τοποθετείται με μια πολύ λεπτή χειρουργική επέμβαση σε ασθενείς στα όρια της κώφωσης ή με πλήρη κώφωση.

Η σημασία αυτού του επιτεύγματος της ιατρικής και της τεχνολογίας γίνεται αντιληπτή, αν αναλογιστούμε ότι ένα βρέφος που γεννιέται σήμερα κωφό μπορεί να έχει εξαιρετική αίσθηση της ακοής, φυσιολογική ανάπτυξη της ομιλίας και εν γένει μια καθ' όλα φυσιολογική ζωή, εάν λάβει εγκαίρως το κοχλιακό εμφύτευμα.
Σήμερα η εξέλιξη της ωτοχειρουργικής στοχεύει στην καθιέρωση χειρουργικών τεχνικών, οι οποίες σέβονται σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό την ανατομία και φυσιολογία του αφτιού. Ταυτόχρονα, η βιοϊατρική έρευνα στον τομέα των ακουστικών προθέσεων και εμφυτευμάτων στοχεύει στη μείωση του μεγέθους τους και τη βελτιστοποίηση της απόδοσής τους, ώστε ο ασθενής να βιώνει μια όσο το δυνατόν καλύτερη ακουστική εμπειρία.
Η αντιμετώπιση του ωτολογικού αρρώστου πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο μιας ομάδας ειδικών, της οποίας αναγκαία μέλη αποτελούν ο ωτολόγος - ωτοχειρουργός και ο ακουολόγος. Ο χειρουργός ωτορινολαρυγγολόγος χρειάζεται να έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα και να διαθέτει τη γνώση και εμπειρία για να μπορεί να αντιμετωπίσει το κάθε ωτολογικό περιστατικό. Επιδίωξη αυτής της ομάδας πρέπει να είναι πάντοτε η σωστή και πλήρης ενημέρωση του ασθενούς για τις θεραπευτικές δυνατότητες, τις εναλλακτικές επιλογές και τους περιορισμούς καθεμιάς από αυτές.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΑΓΙΩΤΟΣ
Ωτορινολαρυγγολόγος, Χειρουργός Κεφαλής & Τραχήλου
Γενικά Νοσοκομεία Λευκωσίας και Λάρνακας
www.anagiotos-entsurgeon.com