Από 1828 η ταύτιση τής Ένωσης με τη λευτεριά της Κύπρου…

Ε Ν Α Ρ Ξ Η ΓΙΑ τη χρονολόγηση τής ιστορίας της Ένωσης είναι η Επανάστασή μας του 1821. «Η Μεγάλη ημών [των Ελλήνων και της Κύπρου] Επανάστασις», εναντίον της μακραίωνης τουρκικής σκλαβιάς. Στην οποία «τζι η Τζιύπρου είσιεν το μερτικόν της» - όπως το ύμνησε το 1895 κι ο εθνικός μας ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης - στην προσφορά αιματηρών θυσιών: Με κορυφαία την 9η Ιουλίου 1821 τής εξόντωσης, δι’ απαγχονισμού, του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και, δι’ αποκεφαλισμού, των Μητροπολιτών Λαυρεντίου Κερύνειας, Χρυσάνθου Πάφου, Μελετίου Κιτίου κι εκατοντάδων άλλων προκρίτων, λαϊκών και ιερέων. Και με τη μετέπειτα αθρόα εθελοντική συμμετοχή πολλών Κυπρίων αγωνιστών, στις δυνάμεις των επαναστατών οπλαρχηγών Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Μακρυγιάννη κ.ά. στον Μοριά, στη Ρούμελη και αλλού. Καθώς και σ’ όλους ανεξαιρέτως τους κατοπινούς απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους.

Π Ρ Ω Τ Η ΓΡΑΠΤΗ αποτύπωση, ταύτισης τής έννοιας τής ελευθερίας της Κύπρου από τον τουρκικό ζυγό, με την έννοια τής Ένωσης τής μεγαλονήσου με τη μητέρα Ελλάδα και το πρώτο μικρής έκτασης απελευθερωμένο ελλα-δικό μας (ημών των όπου γης Ελλήνων) κράτος, αποτελεί η επιστολή της 19ης Αυγούστου 1828, του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Παναρέτου προς τον 1ο Κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος συμπεριέλαβε και την Κύπρο στα διεκδικούμενα ελληνικά εδάφη. Ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε, εμφυλίως, 27 Σεπτ. 1831 στο Ναύπλιο...

Α Π Ο ΤΗΝ Επανάσταση του Εικοσιένα, σε όλη τη διάρκεια των δύο επόμενων αιώνων, μέχρι και την τουρκική εισβολή του 1974 στην Κύπρο, η έννοια τής ελευθερίας τής Κύπρου, της απελευθέρωσής της, ταυτιζόταν πλήρως, μονίμως και επακριβώς, με την Ένωσή της με την Ελλάδα: Την ενσωμάτωσή της στο ελλα-δικό μας κράτος. Με την ίδια ακριβώς αντίληψη και λογική της Ένωσης τής Επτανήσου με τη μητέρα Ελλάδα που προσέφερε το 1864 η Βρετανία, της απελευθέρωσης κι ενσωμάτωσης διαδοχικά της Μακεδονίας, Ηπείρου, Θράκης, Κρήτης και των νήσων του Αιγαίου που επιτεύχθηκε με τους νικηφόρους απελευθερωτικούς Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13 και την Ένωση τής Δωδεκανήσου με την Ελλάδα το 1947...

Α Υ Τ Η Η ΑΠΟΛΥΤΗ ταύτιση των εννοιών Λευτεριά = Ένωση, αποτυπώνεται στο Ψήφισμα που υπογράφηκε σ’ όλους τους ενοριακούς ναούς της αγγλοκρατούμενης Κύπρου, την Κυριακή 25η Μαρτίου 1921: «Οι υποφαινόμενοι κάτοικοι του χωρίου... [όνομα χωρίου ή ενορίας] συνελθόντες εν τω ιερώ ναώ και δοξολογήσαντες τον Θεόν επί τη συμπληρώσει εκατονταετίας από της μεγάλης ημών επαναστάσεως, έχοντες υπ’ όψιν ότι η πατρίς ημών μόνη σχεδόν εξ όλων των ελληνικών χωρών παραμένει δούλη, ΨΗΦΙΖΟΜΕΝ: Κηρύττομεν ενώπιον Θεού και ανθρώπων ότι η θέλησις ημών είναι μία, μόνη και αναλλοίωτος να ενωθώμεν μετά τής μητρός ημών Ελλάδος [...] Επικαλούμεθα την μητρικήν αντίληψιν τής Ελλάδος και την υποστήριξιν τού φιλελεύθερου Αγγλικού λαού υπέρ ζητήματος δικαιοσύνης, ηθικής και ελευθερίας. Αναθέτομεν εις την Α.Μ. τον Αρχιεπίσκοπον Κύπρου και τους Έλληνας Βουλευτάς να διαβιβάσωσι το παρόν ψήφισμα, όπερ εκδίδομεν εις τριπλούν, προς την Κυβέρνησιν τής Α. Βρεττανικής Μεγαλειότητος και την Μητρικήν Κυβέρνησιν τής Ελλάδος»... («Ενωτικόν Δημοψήφισμα 1921», εκδόσεις Επιφανείου Λευκωσία 2003).

Ο Μ Ο Ο Υ Σ Ι Ο υπέρ της ελευθερίας - Ένωσης - ενσωμάτωσης στην Ελλάδα, ήταν και το Ψήφισμα, πάλι σε όλους τους ενοριακούς ναούς τής Κύπρου, την Κυριακή 25η Μαρτίου 1930: «Σήμερον και καθ’ όλον το τρέχον έτος οι Πανέλληνες εν χαρά και αγαλλιάσει εορτάζουν την εκατονταετηρίδα τής Ανεξαρτησίας τής μικράς εκείνης γωνίας τής Ελληνικής πατρίδος [...] ημείς οι οικούντες την από τριάκοντα αιώνων ελληνικήν ταύτην νήσον, παρά πάντα νόμον θείον και ανθρώπινον και παρά πάσαν αρχήν διεθνή περί εθνικής ολοκληρώσεως και αυτοδιαθέσεως των λαών κρατούμεθα, δικαιώματι ισχύος τής δεσποζούσης ημών [βρεττανικής] Δυνάμεως, μακράν των μητρικών αγκαλών»... («Ενωτικόν Δημοψήφισμα 1930», εκδ. Επιφανείου Λευκωσία 2003).

Α Π Ο ΤΟ 1821 μέχρι και τον ένοπλο αντι-αποικιακό, εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα του Ελληνισμού της Κύπρου υπό το επαναστατικό λάβαρο τής ΕΟΚΑ 1955 - 1959, ουδείς είχε ποτέ οιανδήποτε αμφιβολία ότι οι διεκδικούντες την ελευθερία τους από τον ξενικό, - πρώτα οθωμανικό κι έπειτα βρετανικό - ζυγό Κύπριοι, κατά 82% Έλληνες, εννοούσαν και ταύτιζαν πάντοτε την έννοια τής ελευθερίας με την έννοια και την πρακτική εφαρμογή τής Ένωσης τής Κύπρου με την Ελλάδα. Αυτό ακριβώς αποτύπωσε στην ιστορία, με τον παγκοσμίως εκθειαζόμενο μετά τη συντριβή του Ναζισμού και του Φασισμού το 1945, δημοκρατικό τρόπο, το Ενωτικό Δημοψήφισμα τής 15ης Ιανουαρίου 1950 στην αγγλοκρατούμενη Κύπρο.

Τ Ο ΑΠΟΤΥΠΩΣΕ στα ποιήματά του κι ο 18χρονος μαθητής, ποιητής και αντάρτης της ΕΟΚΑ Ευαγόρας Παλληκαρίδης, τον οποίο απαγχόνισαν οι Εγγλέζοι Κατακτητές 14η Μαρτίου 1957:
«Κάθε βρυσούλα μουρμουρίζει Λευτεριά / κάθε βουνό φωνάζει Μάνα Ελλάδα / και κάθε κύμα σαν φιλάει τη στεριά / λέει κι αυτό Ελλάδα, Ελλάδα [...] Κάθε λαγκάδι της και κάθε της μεριά / κάθε πανύψηλη κι απάτητη κορφούλα / φωνάζει ‘Μάνα Ελλάδα θέλω λευτεριά’ / ‘θέλω μονάχα τη φτωχή μου τη μανούλα’»...
ΛΑΖΑΡΟΣ Α. ΜΑΥΡΟΣ