Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για το ΓεΣΥ
20 ερωτήσεις - απαντήσεις για το νέο σχέδιο που βρίσκεται προ των πυλών
Δευτέρα 19 Νοέ 2018
1. Τι είναι το ΓεΣΥ;
Είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγείας, το οποίο έρχεται να αντικαταστήσει το ισχύον σύστημα, που είναι αποδεδειγμένα προβληματικό. Το νέο σύστημα έχει στόχο την προσφορά υπηρεσιών υγείας στους δικαιούχους πολίτες εφ’ όρου ζωής, στο πλαίσιο της ισότιμης μεταχείρισης.
2. Ποιος είναι ο ρόλος του ΟΑΥ;
Ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) είναι οργανισμός δημοσίου δικαίου και έχει την ευθύνη για την εφαρμογή και τη διαχείριση του ΓεΣΥ.
3. Ποιοι είναι οι δικαιούχοι του ΓεΣΥ;
Δικαιούχοι του ΓεΣΥ θεωρούνται όλοι οι πολίτες που έχουν συνήθη διαμονή στις ελεγχόμενες από την Κυπριακή Δημοκρατία περιοχές, οι οποίοι μπορεί να είναι Κύπριοι πολίτες, Ευρωπαίοι πολίτες ή πολίτες τρίτης χώρας που εργάζονται ή έχουν αποκτήσει δικαίωμα μόνιμης διαμονής στην Κύπρο, πρόσφυγες και πρόσωπα με καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας και τα μέλη των οικογενειών όσων προαναφέραμε.
4. Πότε τίθεται σε εφαρμογή;
Το ΓεΣΥ θα τεθεί σε εφαρμογή σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση θα τεθεί σε εφαρμογή τον Ιούνιο του 2019 και αφορά την εξωνοσοκομειακή φροντίδα υγείας. Σε αυτήν τη φάση θα παρέχονται υπηρεσίες προσωπικού ιατρού, ειδικού ιατρού, εργαστηριακών εξετάσεων και φαρμάκων. Η δεύτερη και τελευταία φάση, η οποία θα σηματοδοτεί την πλήρη εφαρμογή του ΓεΣΥ, δρομολογείται για τον Ιούνιο του 2020. Σε αυτήν τη φάση, θα εισαχθούν οι υπηρεσίες ενδονοσοκομειακής φροντίδας υγείας, των ΤΑΕΠ, των ασθενοφόρων, των νοσηλευτών, των μαιών και άλλων επαγγελματιών υγείας, ενώ θα περιλαμβάνει επίσης υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας, ιατρικής αποκατάστασης και προληπτικής οδοντιατρικής φροντίδας.
5. Ποιοι παρέχουν τις υπηρεσίες φροντίδας στο πλαίσιο του ΓεΣΥ;
Οι υπηρεσίες φροντίδας υγείας θα παρέχονται από ιδιώτες και δημόσιους παροχείς, οι οποίοι θα επιλέξουν να συμβληθούν με τον ΟΑΥ. Δηλαδή, προσωπικούς ιατρούς, ειδικούς ιατρούς, φαρμακοποιούς και κλινικά εργαστήρια, ΤΑΕΠ, νοσηλευτές, μαίες, φυσιοθεραπευτές, κλινικούς ψυχολόγους, κλινικούς διαιτολόγους, λογοπαθολόγους, εργοθεραπευτές και κέντρα που παρέχουν ανακουφιστική φροντίδα υγείας και ιατρική αποκατάσταση.
6. Τι θα πληρώνω;
Το ΓεΣΥ θα χρηματοδοτείται κυρίως από τις εισφορές. Το ποσό εισφοράς υπολογίζεται με ποσοστό επί των συνολικών αποδοχών κάθε φυσικού προσώπου, με ανώτατο άθροισμα αποδοχών τις €180.000. Η είσπραξη των εισφορών θα γίνεται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το Τμήμα Φορολογίας και το Γενικό Λογιστήριο. Τα ποσοστά εισφορών από την 1η Μαρτίου 2019 μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου 2020 θα είναι μειωμένα και από την 1η Μαρτίου του 2020 θα αυξηθούν. Στην Α’ φάση του ΓεΣΥ, οι εισφορές ανά κατηγορία θα έχουν ως εξής: για μισθωτούς, συνταξιούχους, εισοδηματίες και αξιωματούχους ανέρχονται στο 1,70%, για τους εργοδότες στο 1,85%, για το κράτος στο 1,65% και για τους αυτοτελώς εργαζομένους στο 2,55%. Από την 1η Μαρτίου του 2020 τα ποσοστά των εισφορών θα αυξηθούν ως εξής: για τους μισθωτούς, τους εισοδηματίες και τους αξιωματούχους στο 2,65%, για τους εργοδότες στο 2,90%, για το κράτος στο 4,70% και για τους αυτοτελώς εργαζομένους στο 4,00%.
7. Τι διαφορά θα βλέπω στον μισθό μου από τις εισφορές; Θα περικόπτεται και το 1,85% για τις εισφορές του εργοδότη μου;
Για απλή κατανόηση παρατίθεται ένα παράδειγμα: Υποθέτουμε ότι λαμβάνετε €1000 μηνιαίο εισόδημα. Τότε θα εισφέρετε μηνιαίως €17 (€1000 Χ 1,70%). Δηλαδή αντί €1.000 θα λαμβάνετε €983 (πέραν βέβαια των άλλων περικοπών που ήδη εισφέρετε π.χ. ΥΚΑ κτλ.). Την ίδια ώρα ο εργοδότης σας θα καταβάλλει €18,5 (€1000 Χ 1,85%), όμως αυτό το ποσό δεν θα περικόπτεται από τον μισθό σας. Οι εν λόγω εισφορές (μισθωτού και εργοδότη) θα πραγματοποιούνται μηνιαίως ακριβώς με την ίδια διαδικασία που σήμερα καταβάλλεται η εισφορά για τις ΥΚΑ. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, τα εν λόγω ποσοστά αφορούν την Α ́ φάση του ΓεΣΥ. Στη Β’ φάση τα ποσοστά θα διαφοροποιηθούν και κατ’ επέκτασιν θα διαφοροποιηθούν και τα ποσά που θα εισφέρετε εσείς και εργοδότης σας.
8. Η εγγραφή μου στο σύστημα είναι υποχρεωτική;
Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, ο κάθε πολίτης της Δημοκρατίας, που έχει τη συνήθη διαμονή του στις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές, θα είναι δικαιούχος του ΓεΣΥ. Για να ενεργοποιήσετε το δικαίωμα σας ώστε να λαμβάνετε υπηρεσίες θα πρέπει να ακολουθήσετε μια απλή διαδικασία εγγραφής, η οποία θα γίνεται ηλεκτρονικά (θα δοθούν λεπτομέρειες από τον Οργανισμό σε κατοπινό στάδιο). Θα μπορείτε να ενεργοποιήσετε το δικαίωμά σας όποτε εσείς επιθυμείτε, αφού δεν υπάρχουν χρονικά περιθώρια.
Σημειώνεται ότι, ανεξαρτήτως του πότε θα εγγραφείτε στο ΓεΣΥ, εξακολουθείτε να έχετε υποχρέωση να καταβάλλετε εισφορές στο ΓεΣΥ.
9. Πότε και πώς θα γίνονται οι εγγραφές των δικαιούχων;
Από τις αρχές του 2019 θα αρχίσουν οι εγγραφές των δικαιούχων στο ΓεΣΥ. Για να έχει πρόσβαση στις υπηρεσίες φροντίδας υγείας που παρέχονται στο πλαίσιο του ΓεΣΥ, κάθε ενδιαφερόμενο πρόσωπο πρέπει να εγγραφεί στο Μητρώο Δικαιούχων του ΓεΣΥ και σε κατάλογο προσωπικού ιατρού. Η εγγραφή μπορεί να γίνει είτε ηλεκτρονικά από τον δικαιούχο είτε από τον προσωπικό ιατρό που θα επιλέξει ο δικαιούχος, ο οποίος θα κάνει τη διαδικασία εγγραφής εκ μέρους του δικαιούχου.
10. Εάν έχω ιδιωτική ασφάλεια υγείας, πρέπει να την ακυρώσω;
Εναπόκειται στον κάθε πολίτη να αποφασίσει πώς θα χειριστεί το ιδιωτικό του σχέδιο (αν έχει). Μια επιλογή είναι να αναπροσαρμόσετε το ιδιωτικό σας σχέδιο, ώστε να καλύπτει υπηρεσίες που δεν καλύπτει το ΓεΣΥ.
11. Είμαι δικαιούχος της Δημόσιας Υγείας σήμερα. Θα σταματήσω να πληρώνω τη φορολογία που πληρώνω σήμερα για τη Δημόσια Υγεία;
Οι γενικοί συντελεστές φορολογίας δεν επηρεάζονται από την εφαρμογή του ΓεΣΥ. Αν εννοείτε όμως το 1,5% που καταβάλλουν οι δημόσιοι υπάλληλοι, αυτό αναμένεται να τερματιστεί με την πλήρη εφαρμογή του ΓεΣΥ. Για το μεταβατικό στάδιο που μεσολαβεί μεταξύ πρώτης και δεύτερη φάσης (δηλαδή 1 Μαρτίου του 2019 με 1 Μαρτίου του 2020), δεν έχει παρθεί ακόμη κάποια σχετική απόφαση από το Υπουργείο Οικονομικών.
12. Πώς διαλέγω τον γιατρό μου;
Οι δικαιούχοι αρχικά θα κληθούν να επιλέξουν τον προσωπικό τους ιατρό και θα εγγραφούν στους καταλόγους τους. Προσωπικοί ιατροί για τους ενήλικες είναι ιατροί με ειδικότητα στην παθολογία, γενική ιατρική ή γηριατρική και για τα παιδιά κάτω των 18 ετών είναι οι ιατροί με ειδικότητα στην παιδιατρική. Σημειώνεται ότι ο κάθε δικαιούχος μπορεί να αλλάζει, αν δεν είναι ικανοποιημένος από τις υπηρεσίες του προσωπικού του ιατρού, κάθε έξι μήνες, με εξαίρεση τα παιδιά μέχρι δύο ετών, που έχουν δικαίωμα (ουσιαστικά οι γονείς τους) ανά πάσα στιγμή να αλλάξουν παιδίατρο.
13. Ποια διαδικασία θα ακολουθώ για να εξεταστώ;
Όταν έχετε οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας, ο πρώτος στον οποίο θα αποτείνεστε είναι ο προσωπικός σας ιατρός, ο οποίος θα σας παραπέμπει, αν χρειάζεται, στον ειδικό ιατρό. Ο προσωπικός ιατρός είναι υπεύθυνος για να κατευθύνει σωστά τον ασθενή στο Σύστημα και, αν κριθεί αναγκαίο, να τον παραπέμπει σε ειδικό ιατρό, να συνταγογραφεί για εργαστηριακές εξετάσεις και φάρμακα, κ.λπ. Το ΓεΣΥ επιτρέπει και την απευθείας πρόσβαση σε ειδικό ιατρό, όμως ο ασθενής θα καταβάλλει ανά επίσκεψη €25.
14. Μπορώ να επιλέξω τον ειδικό ιατρό που θα με δει;
Υπάρχει ελεύθερη επιλογή παροχέα είτε σε ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα σε όλες τις υπηρεσίες. Είτε είναι προσωπικός είτε ειδικός ιατρός, ακόμα και για τα φαρμακεία και τους νοσηλευτές.
15. Πολίτες χωρίς εισόδημα θα συμμετέχουν στο ΓεΣΥ; Και αν ναι, πώς;
Το δικαίωμα στις υπηρεσίες υγείας είναι ανεξάρτητο από την καταβολή εισφοράς. Οι δικαιούχοι χωρίς εισόδημα (άνεργοι, παιδιά, φοιτητές, στρατιώτες, κ.ά.) έχουν ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.
16. Εάν θέλω να επισκεφτώ έναν ιατρό που δε συμμετέχει στο ΓεΣΥ, μπορώ; Και αν ναι, θα πληρώσω;
Έχετε το δικαίωμα να δείτε ιατρό εκτός συστήματος, αλλά θα πληρώσετε κανονικά όπως πληρώνετε σήμερα όταν επισκέπτεστε τον γιατρό σας.
17. Μπορώ να πάρω υπηρεσίες φροντίδας υγείας από το εξωτερικό; Ποια είναι η διαδικασία;
Υπάρχει η δυνατότητα λήψης υπηρεσιών φροντίδας υγείας βάσει διαδικασιών που θέτει ο ΟΑΥ και κατόπιν εξέτασης του κάθε αιτήματος ξεχωριστά. Άρα, ναι, ο δικαιούχος εντός του ΓεΣΥ θα μπορεί να αποσταλεί στο εξωτερικό για προγραμματισμένη θεραπεία αφού πρώτα περάσει από Ιατροσυμβούλιο.
18. Για τις υψηλού κόστους εξετάσεις ή επεμβάσεις, θα πληρώνω;
Όχι. Καλύπτονται από τις εισφορές όταν είναι από συμβαλλόμενους παροχείς. Το ΓεΣΥ παρέχει διά βίου οικονομική προστασία για τον κάθε δικαιούχο, ακόμα και για απρόβλεπτες και δαπανηρές ανάγκες σε υπηρεσίες υγείας.
19. Θα είναι πιο γρήγορη η διαδικασία με το ΓεΣΥ;
Αναμένεται ότι με την εφαρμογή του ΓεΣΥ θα μειωθούν οι λίστες αναμονής του δημόσιου τομέα εφόσον οι ασθενείς θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τον παροχέα υγείας που μπορεί να τους εξυπηρετήσει.
20. Μέχρι να εφαρμοστεί το ΓεΣΥ, θα δω αλλαγές στα κρατικά νοσηλευτήρια;
Τα δημόσια νοσηλευτήρια είναι σε διαδικασία αναδιοργάνωσης. Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας θα γίνουν ορατά κυρίως μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ.
