Σε σπιράλ βαθιάς οικονομικής κρίσης

Η Τουρκία αποτελεί σήμερα ένα από τα δημοφιλέστερα θέματα συζήτησης στα διάφορα αμερικανικά think tank. «Ευτυχώς, απαλλαγήκαμε από την υποτιθέμενη στρατηγική σχέση ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Άγκυρα», υποστηρίζει ο γνωστός ειδικός επί θεμάτων Τουρκίας Steven Cook. Αυτός ήταν και ο υπότιτλος σε ένα άρθρο του Cook που δημοσίευσε στις 13 Αυγούστου στο έγκυρο περιοδικό «Foreign Policy».

Οι θέσεις του Cook έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, εφόσον ο Αμερικανός αναλυτής είναι στέλεχος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (CFR), μιας από τις ισχυρότερες και πιο επιδραστικές δεξαμενές σκέψης στις ΗΠΑ. Για τον Cook, «ο Trump είναι ο πρώτος Αμερικανός Πρόεδρος που καταλαβαίνει σωστά την Τουρκία»: «Σε συγκεκριμένα γραφεία του Υπουργείου Εξωτερικών και του Πενταγώνου υπάρχουν αυτοί που αισθάνονται ανησυχία για τον τερματισμό της "στρατηγικής σχέσης" και δίνουν στην Άγκυρα ελαφρυντικά».

Σύμφωνα με τον Cook, είναι λάθος να αποδίδουμε τη σημερινή αποστασιοποίηση των δύο χωρών στην κοσμοθεωρία και την ιδιαίτερη προσωπικότητα των δύο Προέδρων.
Ενεργεί σωστά ο Τραμπ

Σε αντίθεση με τους προκατόχους του, Obama και Bush, ο Trump, ορθώς κατά τον Cook, ακολουθεί μια πολιτική άσκησης πιέσεων στην Τουρκία: «Οι τελευταίες δύο κυβερνήσεις [των Bush και Obama] επέλεξαν εσφαλμένα να παραμείνουν παθητικές γιατί δεν ήθελαν να ρισκάρουν τη δημιουργία ρήγματος στις σχέσεις τους με τον «στρατηγικό τους εταίρο».

Για τον Αμερικανό αναλυτή, όχι μόνο αυτή η προσέγγιση δεν λειτούργησε, αλλά έδωσε και το μήνυμα στην Άγκυρα ότι δεν πρόκειται να έχει συνέπειες, καθότι αποτελεί πολύτιμο σύμμαχο. Ο Cook παρατηρεί ότι εδώ και κάποιο διάστημα η σημαντικότητα της Τουρκίας για τις ΗΠΑ φθίνει. Άλλωστε, η στάση της τουρκικής κυβέρνησης έναντι της ΝΑΤΟϊκής συμμαχίας είναι πλέον αμφιλεγόμενη. Συν τοις άλλοις, ο Cook υποστηρίζει ότι η σημασία της βάσης στο Incirlik έχει μειωθεί και συμπληρώνει ότι «δεν έχουν μείνει πολλά πράγματα [που να στηρίζουν τη στρατηγική συνεργασία των δύο χωρών]».

Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε την επαναπροσέγγιση της Ρωσίας, το ζήτημα των S-400, την υπόθεση του πάστορα Brunson, τον παράγοντα Fethullah Gulen, την επιλογή της τράπεζας Halk Bankasi να παραβιάσει το εμπάργκο επί του Ιράν και τη διαφορετική αντίληψη στο θέμα των Κούρδων της Συρίας.
Έντονες αντιπαραθέσεις

Η τελευταία αμερικανοτουρκική κρίση οδηγεί σε έντονες αντιπαραθέσεις, ακόμα και ανάμεσα στους διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Δεν είναι λίγοι αυτοί που διαφωνούν με τον Steven Cook. Για παράδειγμα, ο γνωστός στο κυπριακό κοινό Matthew Bryza, ο οποίος υπηρέτησε σε θέσεις κλειδιά -Αναπληρωτής Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για Ευρωπαϊκές και Ευρω-ασιατικές υποθέσεις- και πρωτεργάτης της δεξαμενής σκέψης «Atlantic Council», εκφράζει διαφορετικές θέσεις.

Σε άρθρο του στην Washington Post στις 15 Αυγούστου υποστηρίζει ότι «οι ΗΠΑ δεν μπορούν να ρισκάρουν την απώλεια της Τουρκίας». Παρόμοιες θέσεις διατυπώνουν και αρκετοί άλλοι ειδικοί, οι οποίοι θεωρούν εσφαλμένη την αποστασιοποίηση των δύο χωρών και προσπαθούν να εμποδίσουν την επιδείνωση των διμερών τους σχέσεων.

Μπορεί η κατάληξη αυτού του ζητήματος να είναι απρόβλεπτη, ωστόσο το βέβαιο είναι ότι στις ΗΠΑ διεξάγεται μια πολύ σοβαρή συζήτηση σχετικά με την Τουρκία.
Η κρίση στην τουρκική οικονομία

Παράλληλα, η Τουρκία διέρχεται μια πολύ σοβαρή οικονομική κρίση, η οποία οδεύει προς το χειρότερο λόγω της πολιτικής κρίσης με τις ΗΠΑ. Τις προάλλες, ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Fitch προχώρησε στην εκ νέου αξιολόγηση της Τουρκίας. O Fitch γνωστοποίησε ότι από τον περασμένο μήνα, όταν και η πιστοληπτική ικανότητα της Τουρκίας υποβαθμίστηκε, η κατάσταση στη χώρα επιδεινώθηκε και η Κυβέρνηση οφείλει να βρει λύσεις στο πρόβλημα της διαρκούς πτώσης της τουρκικής λίρας. Μιλώντας στο Reuters, ο κορυφαίος αναλυτής της Fitch, Paul Gamble, ανέφερε ότι η αρνητική αξιολόγηση της χώρας θα μπορούσε να επιφέρει την απότομη διακοπή της εισροής κεφαλαίων ή τη δυναμική πτώση της τουρκικής οικονομίας.
Χρειάζεται επειγόντως στήριξη

Ο Γερμανός οικονομολόγος Alexander Kriwoluzky πιστεύει ότι η Τουρκία χρειάζεται επειγόντως στήριξη, ειδάλλως η οικονομική κρίση θα βαθαίνει διαρκώς. Ο Kriwoluzky υποστηρίζει ότι η Ε.Ε. και η Γερμανία οφείλουν να στηρίξουν την Τουρκία, καθώς το συνολικό χρέος που βαραίνει το κράτος, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά ανέρχεται στα 250 δισεκατομμυρίων δολάρια. Λόγω της υποτίμησης του νομίσματος πολλές επιχειρήσεις αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους και η χρεοκοπία τους είναι, κατά τον Kriwoluzky, αναπόφευκτη.

Συνεπώς, σύμφωνα με τον Γερμανό οικονομολόγο, η επείγουσα εξασφάλιση πιστώσεων σε δολάρια ή ευρώ από την Ε.Ε. ή τις ΗΠΑ είναι ζωτικής σημασίας, γιατί σε διαφορετική περίπτωση η Τουρκία θα απομακρυνθεί από τη Δύση και θα προσεγγίσει τη Ρωσία. Στο μεταξύ, γίνεται αρκετός λόγος για προσφυγή της Τουρκίας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Μπροστά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, πρωτοκλασάτο στέλεχος του ΑΚΡ προχώρησε στην εξής ανώνυμη δήλωση στο γερμανικό περιοδικό Spiegel: «Προτιμώ η χώρα να βυθιστεί με εθνική τιμή, παρά ο Erdo?an να προσφύγει στο ΔΝΤ».