Εγκλήματα κατά των παιδιών και η «ζώνη ατιμωρησίας» στα κατεχόμενα

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΙΣ 21 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ, ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΗΜΕΡΑ ΕΙΡΗΝΗΣ
ΤΟΝ ΙΟΥΝΙΟ ΤΟΥ 2017 ΕΘΕΣΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΡΙΣΙΜΟ ΖΗΤΗΜΑ ΜΕΣΩ ΜΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΟΥ ΕΣΤΕΙΛΑ ΣΤΙΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΔ, ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ. ΔΥΣΤΥΧΩΣ, ΔΕΝ ΠΗΡΑ ΚΑΜΙΑΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΑΠΟ ΚΑΜΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ. ΣΥΝΕΠΩΣ, ΘΕΤΩ ΞΑΝΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ, ΓΙΑ ΝΑ ΑΥΞΗΣΩ ΤΗΝ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΩ ΤΟΝ ΟΗΕ
* Τα κατεχόμενα φαίνεται ότι συνδέονται άρρηκτα με την απαγωγή, μεταφορά και σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών στην Τουρκία για την ικανοποίηση των παιδεραστών από διάφορες χώρες
* Πρέπει να προετοιμαστεί το έδαφος για να δημιουργηθεί ένα ειδικό, ανεξάρτητο και διεθνές ποινικό δικαστήριο, το οποίο θα αντιμετωπίσει τα αμέτρητα διεθνή εγκλήματα που διεπράχθησαν στην ΚΔ
Στις 28 Σεπτεμβρίου 2001, η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ενέκρινε ομόφωνα το Ψήφισμα 55/282. Αυτό όρισε την 21η Σεπτεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα της Ειρήνης. Φέτος, για να τιμήσει αυτήν την Ημέρα, ο ΟΗΕ κάλεσε κάθε άνθρωπο να μιλήσει υπέρ αυτών που βρίσκονται σε κίνδυνο.
Απαντώντας σε αυτήν την πρόσκληση, συνέταξα αυτό το άρθρο για να επισημάνω τους κινδύνους που έχουν αντιμετωπίσει και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα παιδιά, ιδίως, αλλά όχι μόνο, στα κατεχόμενα μέρη της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ), μετά τις δύο τουρκικές εισβολές του 1974.
Λεπτομέρειες βρίσκονται σε διάφορες δικαστικές αποφάσεις, εκθέσεις, επιστολές και άλλες πηγές. Αυτές υποδεικνύουν ότι στο παρελθόν πολλά παιδιά έχουν σκοτωθεί, τραυματιστεί, βιαστεί, κακοποιηθεί ή εκδιωχθεί βίαια από τις οικίες τους. Σήμερα, άλλα παιδιά βρίσκονται σε κίνδυνο, ιδίως ως αποτέλεσμα της ανομίας που ουσιαστικά επικρατεί στα κατεχόμενα.
Τον Ιούνιο του 2017 έθεσα αυτό το κρίσιμο ζήτημα μέσω μιας μελέτης που έστειλα στις κυβερνήσεις της ΚΔ, της Ελλάδας και του Ηνωμένου Βασιλείου. (Δες Klearchos A. Kyriakides, ‘The Search for Security via Answers to Questions on Law, Criminal Justice and Impunity’, Agora Dialogue, 17 Ιούνιου 2018, σελίδες 26-32 & 65-66.) Δυστυχώς, δεν πήρα καμία απάντηση από καμία κυβέρνηση. Συνεπώς, θέτω ξανά αυτό το ζήτημα, για να αυξήσω την ευαισθητοποίηση του κοινού και για να προειδοποιήσω τον ΟΗΕ.
«Άθλιες συνθήκες»
Το 1974 και στα επόμενα λίγα χρόνια που ακολούθησαν, ο Πρέσβης Ζήνωνας Ρωσσίδης, ο τότε Μόνιμος Αντιπρόσωπος της ΚΔ στον ΟΗΕ, υπέβαλε στον Γενικό Γραμματέα και στο Συμβούλιο Ασφαλείας αρκετές επιστολές με σοβαρές καταγγελίες βιασμού και άλλων εγκλημάτων κατά των παιδιών και των γυναικών [Δείτε, π.χ., M. Murzanska (ed.), Cyprus in the UN Archives: January 1974-December 1974 (ERPIC, 2017)].
Οι επιστολές του Πρέσβη Ρωσσίδη αγνοήθηκαν και θάφτηκαν στο Αρχείο του ΟΗΕ. Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, αυτός ο επιμελής διπλωμάτης δικαιώθηκε. Η απόδειξη βρίσκεται, π.χ., στην πρώην «μυστική» Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία ολοκληρώθηκε υπό την προεδρία ενός έμπειρου Βρετανού δικηγόρου, εγκρίθηκε στις 10 Ιουλίου 1976 και καλύφθηκε μέχρι να αποχαρακτηριστεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης στις 31 Αυγούστου 1979.
Η δυσχερής κατάσταση των παιδιών αντικατοπτρίστηκε σε αρκετά αποσπάσματα της Έκθεσης. Για παράδειγμα, στην παράγραφο 276 του Τόμου 1:
«Η Επιτροπή θεωρεί πως αποδείχτηκε ότι περισσότεροι από 2.000 Ελληνοκύπριοι, κυρίως πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων και των παιδιών, μεταφέρθηκαν σε κέντρα», δηλαδή κέντρα συγκέντρωσης στα σχολεία και στις εκκλησίες στα τουρκοκρατούμενα χωριά Βώνη, Γύψου και Μόρφου, και «ότι η ελεύθερη κυκλοφορία τους περιοριζόταν συνεπώς στους αντίστοιχους χώρους όπου φυλάσσονταν υπό άθλιες συνθήκες [‘miserable conditions’]...».
Στην Έκθεσή της, η Επιτροπή κατέγραψε μια σειρά σοβαρών ισχυρισμών που αφορούσαν παιδιά και γυναίκες, π.χ. ότι κορίτσια είχαν βιαστεί, ότι εγκυμονούσες γυναίκες είχαν βιαστεί και ότι μητέρες είχαν βιαστεί στην παρουσία των παιδιών τους (Βλ. παραγράφους 162, 358, 361, 366 κ.ά.). Μετά από λεπτομερή έρευνα, η Έκθεση σημείωσε τα ακόλουθα συμπεράσματα στις παραγράφους 374-375:
«Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι βιασμοί διαπράχθηκαν από Τούρκους στρατιώτες και τουλάχιστον σε δύο περιπτώσεις ακόμη και από Τούρκους αξιωματικούς, και όχι μόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις απειθαρχίας».
«Η Επιτροπή, με 12 ψήφους, διαπιστώνει ότι τα επεισόδια βιασμού που περιγράφονται στις ανωτέρω περιπτώσεις και θεωρούνται αποδεδειγμένα συνιστούν ‘απάνθρωπη μεταχείριση’ κατά την έννοια του άρθρου 3 της [Ευρωπαϊκής] Σύμβασης [για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου], η οποία μπορεί να καταλογιστεί στην Τουρκία» [Πηγή: Applications Nos. 6780/74 and 6950/75: Cyprus Against Turkey: Report of the Commission, Volume I (Council of Europe, Strasbourg, 1979)].
Η «ζώνη ατιμωρησίας»
Ο ΟΗΕ δεν απάντησε έντονα σε αυτά και τόσα άλλα τρομακτικά ευρήματα της Επιτροπής. Ως εκ τούτου, κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών και άλλα εγκλήματα φαίνεται να έχουν επιβληθεί σε παιδιά στα κατεχόμενα. Έμβλημα αυτής της φρίκης είναι η περιγραφή που αποδίδεται από τις πρόσφατες εκδόσεις των ετήσιων Εκθέσεων για την Εμπορία Ανθρώπων του αμερικανικού Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Αυτά, συμπεριλαμβανομένης της Έκδοσης που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2018, έχουν επανειλημμένα χαρακτηρίσει τα κατεχόμενα ως «ζώνη ατιμωρησίας για την εμπορία ανθρώπων» (‘a zone of impunity for human trafficking’).
Στη σελίδα 139 της Έκδοσης του 2015, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ παρατήρησε ότι ένας μη κυβερνητικός οργανισμός «ανέφερε ότι κορίτσια ηλικίας μόλις 11 ετών ήταν θύματα εμπορίας σεξ [‘sex trafficking’] μέσα στην περιτειχισμένη πόλη της [κατεχόμενης βόρειας] Λευκωσίας...». Πιο γενικά, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ προειδοποίησε: «Οι μετανάστες, οι πρόσφυγες και τα παιδιά τους αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο σεξουαλικής εκμετάλλευσης...».
Οι πρόσφατες ετήσιες Εκθέσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα διαπιστώνουν και άλλες αιτίες ανησυχίας. Όσον αφορά τη «σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών», η Έκδοση του 2013 αποκάλυψε κάτι συγκλονιστικό στη σελίδα 46. Ο «ποινικός κώδικας» του ψευδοκράτους στα κατεχόμενα προσδιορίζει ότι «η ηλικία συγκατάθεσης είναι 16 για τα κορίτσια», αλλά «δεν προσδιορίζει καμία ηλικία για τα αγόρια». Ίσως, ως αποτέλεσμα αυτής της παρατήρησης, αυτή η ανωμαλία φαίνεται ότι διορθώθηκε. Όσο υπήρχε, όμως, πόσα αγόρια κακοποιήθηκαν και πόσοι παιδεραστές ξεφύγανε της δικαιοσύνης;
H Έκδοση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του 2017, που δημοσιεύθηκε στις 20 Απριλίου 2018, επισήμανε στη σελίδα 40 ότι, παρόλο που υπήρξαν «αναφορές για κακοποίηση παιδιών» στα κατεχόμενα, «υπήρχαν κοινωνικά και πολιτιστικά αντικίνητρα για την αναζήτηση νομικών μέσων για τέτοια προβλήματα». Στη σελίδα 41, η ίδια Έκδοση ανέφερε ένα άλλο συγκλονιστικό γεγονός σχετικά με τα κατεχόμενα: «Δεν υπάρχουν «νόμοι» σχετικά με την παιδική πορνογραφία». (Πηγές: www.state.gov/documents/organization/245365.pdf , www.state.gov/documents/organization/220477.pdf και www.state.gov/documents/organization/277397.pdf )
Ένας άλλος τεράστιος κίνδυνος υποδεικνύεται από άλλες πηγές, όπως το ενημερωτικό δελτίο ‘Sex Trafficking of Children in Turkey’ και άλλες εκθέσεις του οργανισμού ECPAT International. Τα κατεχόμενα φαίνεται ότι συνδέονται άρρηκτα με την απαγωγή, μεταφορά και σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών στην Τουρκία για την ικανοποίηση των παιδεραστών από διάφορες χώρες.
Πρόσκληση
Με την ευκαιρία της Διεθνούς Ημέρας Ειρήνης, στέλνω μια πρόσκληση στο Συμβούλιο Ασφάλειας του ΟΗΕ, μέσω της κυρίας Jane Holl Lute, μιας Αμερικανίδας που έχει το μοναδικό προνόμιο να υπηρετεί στον ΟΗΕ ως Ειδική Συντονίστρια για τη Βελτίωση της Αντίδρασης στην Σεξουαλική Εκμετάλλευση και Κατάχρηση και, σε σχέση με την Κύπρο, ως Ειδική Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα.
Καλώ το Συμβούλιο Ασφάλειας να δώσει εντολή σε ανεξάρτητο όργανο να χρησιμοποιήσει όλα τα απαραίτητα μέσα για να αρχίσει μια άμεση και επείγουσα έρευνα με τουλάχιστον πέντε στόχους.
1. Σχετικά με τα κατεχόμενα, που αποτελούν «ζώνη ατιμωρησίας», πρέπει να ανακαλυφθούν επειγόντως οι διάφορες πηγές των κινδύνων για τα παιδιά. Ποια παιδιά κινδυνεύουν και γιατί; Πώς μπορούν να διασωθούν;
2. Ευρύτερα, πρέπει να εξεταστεί το μέγεθος της εγκληματικότητας κατά τα παιδιών στην ΚΔ από την έναρξη της σύγκρουσης το 1963 και μετά. Πόσα και ποια παιδιά έχουν υποστεί αδιερεύνητες κακοποιήσεις ή άλλες μορφές εκμετάλλευσης, παραμέλησης ή απάνθρωπης μεταχείρισης; Ποιοι ύποπτοι καταχραστές φαίνεται ότι έχουν αποφύγει τη Δικαιοσύνη και γιατί;
3. Πρέπει να εξακριβωθεί γιατί ο ΟΗΕ φαίνεται να έκλεισε τα μάτια του στην απελπισία που προκάλεσε στα παιδιά, ειδικά στα κατεχόμενα. Πώς δημιουργήθηκε η «ζώνη ατιμωρησίας»; Γιατί, το 1974 και μετά, ο ΟΗΕ δεν αντέδρασε έντονα όποτε ελάμβανε από τον Πρέσβη Ρωσσίδη σοβαρές γραπτές καταγγελίες για βιασμό και για άλλα εγκλήματα; Γιατί ο ΟΗΕ δεν έλαβε καμία ουσιαστική ενέργεια υπέρ της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης, ειδικά όταν το 1979 αποχαρακτηρίστηκε η προαναφερθείσα Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων; Υπήρξε αμέλεια, εσκεμμένη ανευθυνότητα ή κάλυψη; Εάν ναι, ποια κράτη, φορείς ή πρόσωπα είναι υπεύθυνα;
4. Πρέπει να προετοιμαστεί το έδαφος για να δημιουργηθεί ένα ειδικό, ανεξάρτητο και διεθνές ποινικό δικαστήριο, το οποίο θα αντιμετωπίσει τα αμέτρητα διεθνή εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην ΚΔ.
5. Πρέπει να βρεθεί μέθοδος για να ελευθερωθούν τα κατεχόμενα, έτσι ώστε η ΚΔ να μπορεί να ελέγχει όλο το έδαφός της και όλα τα σύνορά της. Ταυτόχρονα, πρέπει να καταργηθεί και όχι να νομιμοποιηθεί το ψευδοκράτος.
Χωρίς την επίτευξη όλων αυτών των στόχων, τα παιδιά θα συνεχίσουν να κινδυνεύουν και η αληθινή ειρήνη θα παραμείνει ανέφικτη.
ΚΛΕΑΡΧΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του
Πανεπιστημίου UCLan στην Κύπρο.

Οι απόψεις στο άρθρο είναι προσωπικές.