Ο Μ. Λ. Κινγκ και «η μοχθηρία του διαχωρισμού» στην Κύπρο

«Ο ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΠΑΝΤΟΤΕ ΥΠΗΡΞΕ ΜΟΧΘΗΡΟΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟΝ Ο ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΟΣ, ΝΤΥΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΑ ΛΕΠΤΑ ΕΝΔΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΟΓΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΣΜΟΥ, ΘΑ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΕΙ. Ο ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΑ ΑΝΕΞΗΓΗΤΟΣ, ΟΣΟ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΣ»
Αφιερωμένο στην Ημέρα Τιμής για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, ηγέτη του Κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών
Έχω συντάξει αυτό το άρθρο για να τονίσω γιατί η Κύπρος είναι συνδεδεμένη με δύο βαρυσήμαντους Αμερικανούς, που γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1920. Ο ένας, o αείμνηστος Αιδεσιμότατος Δρ Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, ήταν εύγλωττος κληρικός. Ο άλλος, o αείμνηστος Τζορτζ Χέρμπερτ Ουόκερ Μπους, υπηρέτησε ως Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (ΗΠΑ) και ήταν πατέρας ενός Προέδρου.
Ο Δρ Κινγκ
Ο Δρ Κινγκ γεννήθηκε πριν από 90 χρόνια, στις 15 Ιανουαρίου 1929, αλλά στις 4 Απριλίου 1968 δολοφονήθηκε, στην ηλικία των 39 ετών. Σήμερα, είναι ευρέως σεβαστός ως ο Νομπελίστας Ειρήνης του 1964 και ως ένας από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς όλων των εποχών. Μάλιστα, στις ΗΠΑ, η γέννησή του τιμάται κάθε Ιανουάριο με μια δημόσια αργία.
Το 1955, ο Δρ Κινγκ απέκτησε διδακτορικό στη Θεολογία από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, το ίδιο ίδρυμα στο οποίο ένας άλλος κληρικός, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ', είχε σπουδάσει προηγουμένως. Όμως, ο Δρ Κινγκ δεν επηρεάστηκε μόνον από τον Χριστιανισμό. Επίσης εμπνεύστηκε από τις διδασκαλίες των Σωκράτη, Πλάτωνα και Αριστοτέλη. Ενόψει αυτών των γεγονότων, δεν ήταν τυχαίο το ότι ο Δρ Κινγκ αγωνιζόταν αμείλικτα υπέρ της δικαιοσύνης μέσω της ηθικής, ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ισότητας και ενσωμάτωσης. Για τον στόχο αυτό, παρεμπιπτόντως, έλαβε υποστήριξη από τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής.
Σε μια διάλεξη που έδωσε στη Νέα Υόρκη, στις 15 Δεκεμβρίου 1956, ο Δρ Κινγκ ισχυρίστηκε ότι «segregation is evil», δηλαδή «ο διαχωρισμός είναι μοχθηρός». Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι η αγγλική λέξη «evil» συνδέεται με τον Σατανά.
Σύμφωνα με τον Δρα Κινγκ:
«Ο διαχωρισμός πάντοτε υπήρξε μοχθηρός και μόνον ο λανθασμένος αντιδραστικός, ντυμένος με τα λεπτά ενδύματα του παράλογου συναισθηματισμού, θα προσπαθήσει να τον υπερασπιστεί. Ο διαχωρισμός είναι τόσο ορθολογικά ανεξήγητος, όσο και ηθικά αδικαιολόγητος».
Ο Δρ Κινγκ εξήγησε ότι ο διαχωρισμός «προκαλεί ανισότητα», «σφίγγει την ψυχή τόσο του διαχωρισμένου, όσο και του διαχωριστή» και «καταλήγει να αποπροσωποποιεί τον διαχωρισμένο» υπό συνθήκες που σημαίνουν ότι «ο διαχωρισμένος μετατρέπεται απλώς σε ένα πράγμα ευάλωτο στην εκμετάλλευση, και όχι ένα άτομο το οποίο πρέπει να τύχει σεβασμού». (Πηγή:)
Η ανάλυση του Δρος Κινγκ στις 15 Δεκεμβρίου 1956 για τη «μοχθηρία του διαχωρισμού» δεν είχε καμία επίδραση στη βρετανική Κυβέρνηση στο Λονδίνο. Μάλιστα, τέσσερεις μέρες αργότερα, ο Alan Lennox-Boyd, ο Βρετανός τότε Υπουργός Αποικιών, ουσιαστικά προέβλεψε ότι στην Κύπρο, τότε μια Αποικία του Βρετανικού Στέμματος, «η μοχθηρία» του «δικοινοτικού» διαχωρισμού θα μπορούσε κάποια μέρα να συμπληρωθεί με τη «διχοτόμηση» («partition»), δηλαδή με «τη μοχθηρία» του «διζωνικού» γεωγραφικού διαχωρισμού. (Πηγή: Hansard, House of Commons Debates, 19 December 1956, Columns 1267-1279.)
Στις 16 Αυγούστου 1960 ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ) υπό ενός ενδημικά διχαστικού και μεροληπτικού «δικοινοτικού» συντάγματος. Αργότερα, μετά τις δύο τουρκικές εισβολές της ΚΔ του 1974, ο νομιμοποιημένος «δικοινοτικός» διαχωρισμός συμπληρώθηκε από τον εθνο-θρησκευτικό «καθαρισμό» και την επιβολή του de facto «διζωνικού» γεωγραφικού διαχωρισμού. Έτσι, η Τουρκία ενήργησε αντίθετα σε διάφορες συνθήκες, μεταξύ των οποίων ήταν δύο που εισήχθησαν, εν μέρει, ως απαντήσεις στις προσπάθειες του Δρος Κινγκ.
Η μία ήταν η Διεθνής Σύμβαση για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Φυλετικών Διακρίσεων, όπως εγκρίθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1965. Το άρθρο 3 προβλέπει ότι: «Τα Κράτη μέλη καταδικάζουσι την φυλετικήν απομόνωσιν και apartheid και αναλαμβάνουσι την υποχρέωσιν παρεμποδίσεως, απαγορεύσεως και εκριζώσεως πάσης μεθόδου τοιαύτης φύσεως διενεργουμένης εις τα εδάφη της δικαιοδοσίας των». (Πηγή: Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ): www.refworld.org/cgi-bin/texis/vtx/rwmain/opendocpdf.pdf?reldoc=y&docid=4c2aff2b2 )
Η δεύτερη ήταν το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, όπως εγκρίθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1966. Το άρθρο 26 ορίζει ότι «όλα τα πρόσωπα είναι ίσα ενώπιον του νόμου και έχουν δικαίωμα, χωρίς καμία διάκριση, σε ίση προστασία του νόμου...».
Το 1974, η Τουρκία δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος σε καμιάν από αυτές τις δύο συνθήκες.
Ο πρώτος Πρόεδρος Μπους
O αείμνηστος Πρόεδρος Μπους γεννήθηκε στις 12 Ιουνίου 1924 και έζησε έως τις 30 Νοεμβρίου 2018, όταν πέθανε στην ηλικία των 94 ετών. Υπηρέτησε ως Πρόεδρος των ΗΠΑ από τις 20 Ιανουαρίου 1989 μέχρι τις 20 Ιανουαρίου 1993.
Ως Πρόεδρος, ο κ. Μπους δημιούργησε την εντύπωση ότι συμφωνούσε με τον Δρα Κινγκ. Παραδείγματος χάριν, στις 9 Ιανουαρίου 1990, ο Πρόεδρος Μπους εξέδωσε μια προεδρική προκήρυξη ανακοινώνοντας ότι «όπως ο Πρόεδρος Λίνκολν», ο Δρ. Κινγκ όχι μόνο ήξερε ότι οι Αμερικανοί δεν θα μπορούσαν να παραμείνουν σ’ «ένα ελεύθερο και μεγάλο έθνος, εφόσον τα δικαιώματα οποιουδήποτε ατόμου καταπατούνται», αλλά «η υπόσχεση της Αμερικής για ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους έχει τις ρίζες της στον υπέροχο σχεδιασμό του Δημιουργού μας». Έτσι, ο Δρ Κινγκ «γνώριζε ότι αυτή η υπόσχεση δεν πρέπει να στρεβλώνεται ή να καταστρέφεται από τον φανατισμό και τις διακρίσεις». (Πηγή: www.govinfo.gov/content/pkg/STATUTE-104/pdf/STATUTE-104-Pg5205.pdf )
Δυστυχώς, αυτές οι σοφές λέξεις αποδείχθηκαν υποκριτικές. Η Κυβέρνηση του Προέδρου Μπους όχι μόνο δεν έκανε τίποτα, επί της ουσίας, για να βοηθήσει τους αμέτρητους εκτοπισμένους στην ΚΔ. Ακόμη χειροτέρα, σε συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) και άλλα κράτη, ενέκρινε ορισμένα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, τα οποία επιδίωκαν τη σύνθεση του «δικοινοτικού» συνταγματικού διαχωρισμού με τη «διζωνική» γεωγραφική πόλωση, τον περιορισμό των δικαιωμάτων και την προώθηση των διακρίσεων.
Το κλασικό παράδειγμα είναι το Ψήφισμα 750 της 10ης Απριλίου 1992, η παράγραφος 4 του οποίου εγκρίνει την παράγραφο 20 της έκθεσης της 8ης Μαρτίου 1992 του τότε Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Η παράγραφος 20 επιβεβαιώνει ότι:
«20. Η διζωνικότητα της [προτεινόμενης δικοινοτικής, διζωνικής] ομοσπονδίας [θα] αντανακλάται στο γεγονός ότι κάθε ομόσπονδο κράτος [δηλαδή κάθε ένα από τα δύο προτεινόμενα συνιστώντα κρατίδια] θα διοικείται από μία κοινότητα, η οποία θα εξασφαλίζεται με σαφή πλειοψηφία του πληθυσμού και της ιδιοκτησίας της γης στην περιοχή της...». (Πηγή: Έγγραφο S/23780 του ΟΗΕ: ).
Σήμερα, το Ψήφισμα 750 επιβιώνει μέσω του Ψηφίσματος 2430 της 26ης Ιουλίου 2018. (Δείτε το άρθρο μου που δημοσιεύθηκε ηλεκτρονικά από τη «Σημερινή» στις 5 Δεκεμβρίου 2018).

Όταν το Ψήφισμα 750 εγκρίθηκε το 1992, ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος του ΗΒ στο ΟΗΕ ήταν ο Sir David Hannay. Επτά χρόνια αργότερα, στις 22 Ιουλίου 1999, καθώς υπηρετούσε ως Ειδικός Απεσταλμένος του ΗΒ στην Κύπρο, του ξέφυγε η στρεβλωμένη λογική υπέρ του «δικοινοτικού» και «διζωνικού» διαχωρισμού σύμφωνα με το Ψήφισμα 750:
«Για το κυπριακό πρόβλημα η λύση είναι προφανής. Πρέπει να αφήσετε τους Τούρκους και τους Έλληνες αυτόνομους στις δικές τους περιοχές, αλλά πρέπει να υπάρχουν μερικές κεντρικές δυνάμεις για μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Αλλά οι περισσότερες εξουσίες πρέπει να βρίσκονται στις ζώνες, κάθε μια από τις οποίες θα έχει χαρακτήρα που θα είναι κατά κύριο λόγο μονοεθνικός [«largely mono ethnic»]. Έτσι, δεν προσπαθούμε να τους κάνουμε όλους να πάνε και να ζήσουν μαζί πάλι, επειδή αυτή δεν ήταν μεγάλη επιτυχία προηγουμένως... Θα πρέπει να βρούμε κάποια λύση για τους πρόσφυγες, που πρέπει να περιλαμβάνει κάποια ουσιαστική αποζημίωση για εκείνους που δεν θα μπορούν να επιστρέψουν». (Πηγή: www.chu.cam.ac.uk/media/uploads/files/Hannay.pdf, σελίδες 25-26.)
Αυτή είναι μια εντελώς απάνθρωπη συνταγή για «τη μοχθηρία του διαχωρισμού» μέσω νομιμοποιημένων ζωνών και διακρίσεων. Οποιοσδήποτε νόμος υπέρ αυτών των στόχων θα ήταν προσβολή στο κράτος δικαίου. Επιπλέον, θα ήταν άδικος και, όπως έγραψε ο Άγιος Αυγουστίνος και επαναλήφθηκε από τον Δρα Κινγκ στην επιστολή του από τη φυλακή του Μπέρμιγχαμ, Αλαμπάμα, στις 16 Απριλίου 1963, «ένας άδικος νόμος, δεν είναι καθόλου νόμος».
Συμπεράσματα
Όλα αυτά είναι ελάχιστα γνωστά στην ΚΔ. Φαίνεται ότι διαδοχικές κυπριακές Κυβερνήσεις (ι) δεν τοποθέτησαν τον Δρα Κινγκ στην πρώτη γραμμή της κοινωνικής συνείδησης, (ιι) δεν εξήγησαν ειλικρινά στον λαό τι πραγματικά προβλέπουν τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, όπως το Ψήφισμα 750, και (ιιι) δεν έχουν διευκολύνει ούτε την διαφάνεια, ούτε τις αποτελεσματικές διαβουλεύσεις.
Τελειώνοντας, στέλνω μια προειδοποίηση στα κράτη τα οποία υποστηρίζουν την αδικία μέσω της «μοχθηρίας του διαχωρισμού» στην ΚΔ. Όπως έγραψε ο Δρ Κινγκ από τη φυλακή του Μπέρμιγχαμ, «η αδικία κάπου, αποτελεί απειλή για τη δικαιοσύνη παντού».
ΚΛΕΑΡΧΟΣ Α. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ
Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή Πανεπιστημίου UCLan Cyprus.

Οι απόψεις του είναι προσωπικές.