Η (σωστή) αξιολόγηση του επιχειρείν

Οι αλλαγές εντός των επιχειρήσεων, πολλές φορές, τροφοδοτούνται είτε λόγω των προβλημάτων που έχουν συσσωρευθεί είτε λόγω των ευκαιριών που δημιουργούνται
Η σωστή αξιολόγηση της πορείας μιας επιχείρησης είναι ιδιαίτερα σημαντική, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητά της. Την ίδια στιγμή, είναι απαραίτητος ο μακροχρόνιος προγραμματισμός και η συνεχής αξιολόγηση των παραγόντων που επηρεάζουν την κερδοφορία και τη ρευστότητα μιας επιχείρησης, ώστε να οχυρωθεί σωστά για τις περιόδους ύφεσης.

Έχουμε δει σε αρκετές περιπτώσεις στο πρόσφατο παρελθόν επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα επιβίωσης, παρά τον μεγάλο κύκλο εργασιών που έχουν. Αυτό κυρίως εστιάζεται στο γεγονός ότι δεν κατάφεραν να προγραμματίσουν σωστά τις δαπάνες και τα ρευστά διαθέσιμά τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Ο έλεγχος και η διατήρηση, με την προοπτική αύξησης του περιθωρίου κέρδους, είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες επιτυχίας μιας επιχείρησης. Αν για παράδειγμα παρουσιάζεται αύξηση στις πωλήσεις με ασύμφορα υψηλή αύξηση των εξόδων (π.χ. αύξηση των προμηθειών), τότε ίσως θα ήταν καλύτερα η επιχείρηση να έμενε στα προηγούμενα επίπεδα τζίρου.
Μορφές εξόδων

Σε μια επιχείρηση υπάρχουν τα σταθερά και τα μεταβαλλόμενα έξοδα. Τα σταθερά είναι αυτά που είτε ανοίξει η επιχείρηση είτε όχι, θα τρέχουν, όπως για παράδειγμα το ενοίκιο και οι αποσβέσεις. Από την άλλη, τα μεταβαλλόμενα είναι τα έξοδα τα οποία αυξομειώνονται ανάλογα με τον κύκλο εργασιών της επιχείρησης, όπως τα έξοδα προώθησης.

Οι διοικήσεις των επιχειρήσεων θα πρέπει να προσέξουν και τις δύο μορφές εξόδων. Τα σταθερά έξοδα θα πρέπει να καλύπτονται σημαντικά από τον όγκο των πωλήσεων (αλλιώς η επιχείρηση θα έπρεπε να έχει ήδη κλείσει), ενώ συνέργειες θα πρέπει να αναπτύσσονται για τα μεταβαλλόμενα, ώστε μια ποσοστιαία μονάδα αύξησης στις πωλήσεις να μην προϋποθέτει ίση ή και μεγαλύτερη αύξηση στα έξοδα.
Χρηματοδότηση και υψηλός δανεισμός

Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας μιας επιχείρησης είναι ο τρόπος χρηματοδότησής της. Η υψηλή μόχλευση προκαλεί προβλήματα στην κερδοφορία, αλλά και στη ρευστότητα. Δυστυχώς στην Κύπρο, λόγω της μεγάλης πιστωτικής επέκτασης που είχαμε πριν από το 2013, η χώρα κατατάσσεται στη λίστα με αυτές που διατηρούν τον υψηλότερο ιδιωτικό δανεισμό.

Για παράδειγμα, μεγάλοι όμιλοι με τζίρο 100 εκ. ευρώ έχουν δανεισμό (δάνεια, εγγυήσεις ή άλλες μορφές χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων) πέραν των 300 εκ. ευρώ. Αν λάβουμε υπόψη ότι τα επιτόκια έχουν μειωθεί και κατά μέσο όρο είναι στο 4%, τότε κάθε χρόνο ο όμιλος θα πρέπει να καταβάλλει 12 εκ. ευρώ στις τράπεζες (ουσιαστικά 12% που θα μπορούσε να προσμετρηθεί ως περιθώριο κέρδους χάνεται). Και αυτό μόνο για τους τόκους, με τη «μάνα» του δανείου να παραμένει η ίδια.

Το πιο πάνω παράδειγμα καταδεικνύει με απλά λόγια τους κινδύνους που συνδέονται με την υψηλή μόχλευση. Αν ο τζίρος στο πιο πάνω παράδειγμα μειωθεί στα 50 εκ. ευρώ, τότε το 24% του τζίρου θα πηγαίνει μόνο για την αποπληρωμή των τόκων.
Τρόποι μείωσης του δανεισμού

Είναι γι' αυτό τον λόγο που αρκετές επιχειρήσεις, σε συνεννόηση με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και εκμεταλλευόμενες την τροποποίηση των νομοθεσιών που απαλλάσσουν από φόρους και τέλη ανταλλαγές δανείων και ακινήτων, προχώρησαν σε παραχώρηση ενυπόθηκων ακινήτων έναντι χρέους. Με αυτό τον τρόπο ο δανεισμός μειώθηκε, το περιθώριο κέρδους στις εναπομείνασες εργασίες αυξήθηκε και η διαχείριση της ρευστότητας έγινε ευκολότερη, αφού μειώθηκαν οι υποχρεώσεις για αποπληρωμές.

Υπάρχουν και οι περιπτώσεις όπου επιχειρήσεις αποφασίζουν να πωλήσουν τα υποστατικά στα οποία βρίσκονται, μειώνοντας σημαντικά τον δανεισμό τους και την ίδια στιγμή προχωρούν στην ενοικίασή τους.
Διαχείριση προμηθευτών

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η διαχείριση των προμηθευτών. Σε αυτή τη σχέση θα πρέπει να υπάρχει ένα ισοζύγιο. Για παράδειγμα, γρηγορότερη αποπληρωμή τους θα πρέπει να συνδέεται με μεγαλύτερες εκπτώσεις, κάτι που μειώνει το κόστος πωλήσεων και αυξάνει το περιθώριο κέρδους. Υπάρχουν και άλλα ζητήματα όπως η διαχείριση των παραγγελιών, η σωστή αξιολόγηση των προσφορών και πάνω απ' όλα ο σωστός έλεγχος του προϋπολογισμού.
Σταθερή αξιολόγηση

Σημαντική αδυναμία αρκετών επιχειρήσεων είναι η ετοιμασία ενός σωστού και λεπτομερούς προϋπολογισμού, ο οποίος να κατευθύνει τη διοίκηση στις αποφάσεις της. Είναι πολλές οι φορές που ο αρχικός προϋπολογισμός απέχει σημαντικά από τα τελικά ελεγμένα οικονομικά αποτελέσματα.

Τότε είναι πολύ αργά να ληφθούν οποιαδήποτε διορθωτικά μέτρα. Η αξιολόγηση της πορείας των εργασιών μιας επιχείρησης θα πρέπει να γίνεται σε μηνιαία βάση και η διοίκηση θα πρέπει να έχει την ικανότητα και την τόλμη να προχωρεί σε διορθωτικές κινήσεις.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα τελευταία χρόνια υπήρξε βελτίωση στη διαχείριση των πιο πάνω θεμάτων, κυρίως λόγω της πίεσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να λαμβάνουν πληροφόρηση σε τακτά χρονικά διαστήματα για την πορεία των δραστηριοτήτων των δανειοληπτών.
Η αξιολόγηση του οικονομικού περιβάλλοντος

Σε ένα οικονομικό, εποπτικό και πολιτικό περιβάλλον που συνεχώς μεταβάλλεται, η αναγκαιότητα για συνεχή εξέλιξη των επιχειρηματικών οργανισμών είναι επιβεβλημένη. Οι αλλαγές στις οδηγίες και τους κανονισμούς που αφορούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τις ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρείες, ειδικά μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση, έχουν αυξήσει τις υποχρεώσεις τους και την ανάγκη διατήρησης ισχυρότερης κεφαλαιακής βάσης.

Το ίδιο, ίσως σε μικρότερο βαθμό, συμβαίνει και με άλλες μορφές επιχειρήσεων, εφόσον οι ανάγκες και οι συνήθειες των καταναλωτών έχουν αλλάξει, οι κανόνες του εμπορίου διαφοροποιούνται και το θεσμικό και φορολογικό πλαίσιο τροποποιείται.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον παρουσιάζονται ανακατατάξεις σε διάφορους οικονομικούς τομείς, σε παγκόσμιο επίπεδο. Είδαμε κολοσσούς, όπως την Carillion, να καταρρέουν σε μια νύχτα, άλλους να συγχωνεύονται και άλλους να προβαίνουν σε σημαντικές οργανικές μεταρρυθμίσεις.

Η σωστή αξιολόγηση του οικονομικού περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις επιχειρήσεις, στις οποίες η ζήτηση των προϊόντων τους επηρεάζεται από την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, τις διαθέσεις των ξένων επενδυτών αλλά και τη δυνατότητα προσέλκυσης νέων κεφαλαίων. Έχουμε δει τα τελευταία χρόνια πολλές επενδύσεις από το εξωτερικό. Το ζητούμενο παραμένει ο τρόπος διαχείρισης των κεφαλαίων που έλαβαν οι κυπριακές επιχειρήσεις, αν δηλαδή διασφαλίστηκε η μεσο-μακροπρόθεσμη επιβίωση και ανάπτυξή τους ή εάν οι διοικήσεις τους, δρώντας σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, δέσμευσαν τα κεφάλαια αυτά σε «ευκαιριακού» τύπου επενδύσεις.

Οι αλλαγές εντός των επιχειρήσεων, πολλές φορές, τροφοδοτούνται είτε λόγω των προβλημάτων που έχουν συσσωρευθεί είτε λόγω των ευκαιριών που δημιουργούνται. Για παράδειγμα, αν δύο επιχειρήσεις θεωρούν ότι με τη συγχώνευσή τους θα δημιουργηθούν συνέργειες που θα μειώσουν το κόστος και θα ενισχύσουν το συνολικό μερίδιο αγοράς, τότε παρά να δρουν ανεξάρτητα ανταγωνιζόμενες η μια την άλλη, το πιο πιθανό είναι πως θα προχωρήσουν σε συγχώνευση.

Είναι σημαντικό σε περιόδους ανάπτυξης και ευφορίας να γίνονται σωστές αξιολογήσεις των ενδεχόμενων κινδύνων και του πώς μια επιχείρηση θα επηρεαστεί από αρνητικές εξελίξεις (ασκήσεις «ευαισθησίας»). Την ίδια στιγμή, είναι ιδιαίτερα σημαντική η σωστή αξιοποίηση οποιωνδήποτε πλεονασμάτων/κερδών.