Με το βλέμμα στο Brexit

Έτοιμος και γεμάτος αυτοπεποίθηση ο Μπόρις Τζόνσον να οδηγήσει τη Βρετανία σε έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι ερμηνεύει τη θριαμβευτική, ομολογουμένως, νίκη του από την πρόωρη κάλπη της Πέμπτης. Άλλωστε, αυτό είχε υποσχεθεί στους ψηφοφόρους της Βρετανίας στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Σαφώς οι Βρετανοί, σε αντίθεση με το τι θέλει να πιστεύει η υπόλοιπη Ευρώπη, δεν πήγαν στις κάλπες με μόνο κριτήριο την έξοδο ή παραμονή της χώρας τους στην ΕΕ. Ο τομέας της υγείας, ο οποίος δέχεται σοβαρούς κλυδωνισμούς, αλλά και το μεταναστευτικό, έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο. Στα ύψιστα επίπεδα και οι εργασιακές συνθήκες, αλλά και η ανεργία. Τομείς που, σύμφωνα με τον Μπόρις Τζόνσον, θα ενισχυθούν άμεσα από τα χρήματα που θα εξοικονομήσει η χώρα, λόγω αποχώρησης από την ΕΕ. Ως μέλος της ΕΕ, το ΗΒ συνεισφέρει σήμερα περίπου το 12% των συνολικών ετήσιων δαπανών της Ένωσης. Το δημοσιονομικό κενό που προκύπτει για τον προϋπολογισμό της ΕΕ από την αποχώρηση του ΗΒ είναι της τάξης των 7,6 δισ. ευρώ.

Με λίγα λόγια, αυτά τα χρήματα ο Τζόνσον υπόσχεται στους Βρετανούς, αν και τα έσοδα της χώρας αναμένεται να επηρεαστούν σημαντικά, αναλόγως των συμφωνιών για τις εμπορικές σχέσεις των δύο πλευρών με την ολοκλήρωση της μεταβατικής περιόδου.

Αυτό που αναζητούν τώρα οι Βρυξέλλες είναι ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπιστούν οι ασφυκτικές πιέσεις που θα δημιουργήσει η έξοδος του ΗΒ στον προϋπολογισμό της Ένωσης. Οι πιέσεις αυτές αναπόφευκτα θα μεταφραστούν είτε σε αύξηση του δημοσιονομικού βάρους για την ΕΕ είτε - εάν λάβουμε ως δεδομένη την έλλειψη αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ - σε περικοπές δαπανών.

Στην πρώτη περίπτωση, η επιβάρυνση θα μεταφραστεί είτε σε αυξημένες εθνικές εισφορές, είτε, στην περίπτωση εισαγωγής ενός ή περισσότερων νέων ίδιων πόρων, σε αύξηση της επιβάρυνσης σε ειδικές κατηγορίες φορολογουμένων. Στη δεύτερη περίπτωση, με δεδομένη την προτίμηση της Επιτροπής και της πλειοψηφίας των κρατών μελών για δράσεις με υψηλή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία αλλά και την ανάγκη για περισσότερες δαπάνες στους τομείς της ασφάλειας, της άμυνας και της καινοτομίας, αναμένεται να θιγούν η Κοινή Αγροτική Πολιτική και η πολιτική συνοχής, οι οποίες σήμερα απορροφούν το 71% των πόρων της ΕΕ.

Οι ημερομηνίες ορόσημο

Την ερχόμενη Τρίτη αναμένεται να ορκιστεί το νέο Κοινοβούλιο, ενώ δύο μέρες αργότερα, στις 19 Δεκεμβρίου, η Βασίλισσα θα ανακοινώσει τις νομοθεσίες που ο Τζόνσον θα θέσει σε ισχύ και αμέσως θα γίνει η πρώτη ψήφιση για τη συμφωνία εξόδου, η οποία, για πρώτη φορά, αναμένεται να περάσει. Όταν αυτό συμβεί, το αργότερο μέχρι τις αρχές του Γενάρη, η διαδικασία θα περάσει από την Ε.Ε. και στις 31 Ιανουαρίου η Βρετανία θα πάρει διαζύγιο από την υπόλοιπη ευρωπαϊκή οικογένεια.

Από την 1η Φεβρουαρίου θα ενεργοποιηθεί η μεταβατική περίοδος, η οποία θα είναι σε ισχύ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020, εκτός κι αν πριν από την 1ην Ιουλίου η Βρετανία ζητήσει παράταση μεταβατικής περιόδου, αν και ο Μπόρις Τζόνσον αποκλείει να χρησιμοποιήσει αυτό το δικαίωμα. Στη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου το Ηνωμένο Βασίλειο θα προετοιμάζεται για την έξοδο, το ίδιο και η ΕΕ, ωστόσο το βρετανικό κράτος θα λειτουργεί ωσάν να είναι μέλος. Θα ισχύει η ευρωπαϊκή νομοθεσία και ούτω καθεξής. Η προθεσμία αυτή πρέπει να επιτρέψει στα δύο μέρη να συνάψουν μια νέα σχέση όσον αφορά το εμπόριο και την ασφάλεια.

Ο Μπόρις Τζόνσον διαβεβαιώνει πως θα καταφέρει να συνάψει μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών με την ΕΕ, η οποία είναι μακράν ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος του Ηνωμένου Βασιλείου, μέχρι το τέλος αυτής της μεταβατικής περιόδου, στις 31 Δεκεμβρίου 2020.

Όμως, πολλοί ειδικοί εκτιμούν πως το χρονοδιάγραμμα αυτό είναι πολύ σφιχτό για να γίνει η διαπραγμάτευση μιας τέτοιας συμφωνίας και ακόμη περισσότερο για να επικυρωθεί η συμφωνία αυτή. Η μεταβατική περίοδος μπορεί να παραταθεί για ένα ή δύο χρόνια, όμως το Λονδίνο οφείλει να το ζητήσει πριν από την 1ην Ιουλίου 2020.

Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα

Στην πραγματικότητα τα δύσκολα τώρα αρχίζουν, αφού εντός του 2020 θα αρχίσουν και πρέπει να ολοκληρωθούν οι ζυμώσεις για τον καθορισμό των σχέσεων των δύο πλευρών με τη μορφή που αυτές είχαν 47 χρόνια πριν… Μπορεί ο Τζόνσον να κέρδισε και να είναι πια δεδομένο ότι θα μπορέσει να ολοκληρώσει το Brexit, στις ημερομηνίες που έχει δεσμευτεί, αφού πλέον θα μπορέσει να περάσει τη συμφωνία και τον σχετικό εφαρμοστικό νόμο από το Κοινοβούλιο, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα θα είναι εύκολα απ’ εδώ και πέρα. Άλλωστε και η ευρωπαϊκή πλευρά μάλλον με ανακούφιση αντιμετωπίζει το αποτέλεσμα των εκλογών. Το πόσο μεγάλοι θα είναι οι κραδασμοί από την έξοδο θα φανεί τώρα, καθώς, παρά τη σχετικά μακρά προετοιμασία, το τοπίο παραμένει σε πλευρές του αχαρτογράφητο. Το ίδιο ισχύει και για το εάν θα απογειωθεί η βρετανική οικονομία ή εάν θα διαπιστώσει ότι είχε μεγαλύτερες εξαρτήσεις από τον ευρωπαϊκό χώρο απ’ ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί, παρά τις πρώτες θετικές αντιδράσεις των αγορών. Εκτός από το Brexit, όμως, ο Τζόνσον θα κριθεί να αντιμετωπίσει και το κοινωνικό τοπίο. Αρκετοί από τους ψηφοφόρους που έκριναν τις εκλογές σε γενικές γραμμές εξακολουθούν να θέλουν δημόσιο σύστημα υγείας, εξασφάλιση κοινωνικών παροχών και θέσεις εργασίας. Προς ικανοποίηση του λαϊκού αισθήματος είναι πιθανό να υπάρξει άμεσα στροφή σε μια πιο σκληρή πολιτική στα θέματα της μετανάστευσης και των συνόρων.

Τα SOS της εκπαιδευτικής βιομηχανίας

Η εκπαιδευτική βιομηχανία δεν αναμένεται να έχει ιδιαίτερες αναταράξεις, καθώς τα Πανεπιστήμια δηλώνουν πως θα συνεχίσουν όπως και σήμερα, ενώ σκοπεύουν να παγώσουν τα δίδακτρα μετά το τέλος της μεταβατικής περιόδου.

Υπολογίζεται ότι περίπου 450.000 ξένοι φοιτητές σπουδάζουν κάθε χρόνο στη Βρετανία, ανάμεσά τους πολλοί Κύπριοι. Είναι γνωστόν ότι η Αγγλία αποτελεί επί σειρά ετών τον Νο 1 προορισμό για σπουδές υποψήφιων φοιτητών και βέβαια στη χώρα οι επιλογές είναι απεριόριστες στην αγορά της ανώτατης εκπαίδευσης. Αυτήν την εκπαιδευτική αγορά εποφθαλμιούν οι χώρες μέλη της ΕΕ, με πρώτη τη Γερμανία.

Γι’ αυτό η Ευρώπη αναμένεται να επιβάλει πιστοποίηση προσόντων στους κατόχους βρετανικών πτυχίων που εργάζονται στην ΕΕ και αντίστοιχα η Βρετανία απαιτεί το ίδιο για τους κατόχους ευρωπαϊκών τίτλων, οι οποίοι εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Σχετική νομοθεσία για αντιμετώπιση του ζητήματος προωθείται και στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ενώ ο δικηγορικός σύλλογος διαβεβαιώνει πως οι δικηγόροι κάτοχοι βρετανικών Πανεπιστημίων δεν θα επηρεαστούν.

Η Βρετανία όπως την ξέραμε

Το αποτέλεσμα των εκλογών στη Σκωτία, αλλά και οι πρώτες αντιδράσεις της Πρωθυπουργού Στάρτζεον, καταδεικνύουν ακόμη ένα μεγάλο πρόβλημα με το οποίο θα έρθει αντιμέτωπος ο Μπόρις Τζόνσον, αφού δεν αποκλείεται το Ηνωμένο Βασίλειο να οδηγηθεί μέχρι και στη διάσπαση.

Σύντομα αναμένεται να αυξηθεί η πίεση για νέο δημοψήφισμα, που αυτήν τη φορά είναι πιο πιθανό να βγάλει αποτέλεσμα για ανεξαρτησία, κάτι που με τη σειρά του θα διαμόρφωνε ένα νέο πεδίο θεσμικών προκλήσεων για τη χώρα.