Ο κύκλος του χαμένου πρακτικού

Η Λευκωσία βρίσκεται στην αναζήτηση των πρακτικών της 4ης Ιουλίου, με βάση τα οποία έχει γίνει η επεξήγηση των όσων είχε παρουσιάσει ο Έιντε στις 30 Ιουνίου 2017 σε άτυπο έγγραφο, ως λεγόμενα του Αντόνιο Γκουτέρες στη συνάντηση που είχε με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στο Κραν Μοντανά. Σημειώνεται ότι όλα τα πρακτικά που έχουν καταγραφεί έχουν άτυπη μορφή, καθώς για να θεωρούνται επίσημα θα πρέπει να είναι συμφωνημένα από όλους όσοι αναφέρονται. Αυτό βέβαια δεν υπήρξε ποτέ, αλλά η κάθε πλευρά είχε τις δικές της σημειώσεις για τη συγκεκριμένη συνάντηση και τα Ηνωμένα Έθνη καθημερινά κατέγραφαν τα πάντα.

Ωστόσο, ως διά μαγείας, η Τζέιν Χολ Λουτ αποκάλυψε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι δεν της δόθηκε το συγκεκριμένο πρακτικό της 4ης Ιουλίου εκ μέρους των Ηνωμένων Εθνών και υποσχέθηκε να διερευνήσει το συγκεκριμένο ζήτημα και αναλόγως θα ενημερώσει στην επόμενη συνάντησή τους.

Την ίδια ώρα, η Λευκωσία υπενθυμίζει με νόημα ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε αποφασίσει μετά τη συγκεκριμένη εξέλιξη να αναβάλει την προγραμματισμένη συνάντηση με τον κ. Ακιντζί, ώστε να ετοιμάσει προτάσεις. Ο ίδιος ο Νίκος Αναστασιάδης, προτού καταθέσει τις προτάσεις του στις 5 Ιουλίου 2017, φέρεται να είπε στους στενούς του συνεργάτες τα εξής: «Έχει ξεκαθαρίσει το Πλαίσιο και υποβάλλω προτάσεις επί τη βάσει αυτή».
Αυτά έγιναν την 4ην Ιουλίου

Χαρακτηριστικές επί τούτου ήταν την περασμένη Πέμπτη στο Ράδιο Πρώτο οι δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος προσπάθησε να δώσει την εικόνα από το πρωινό της 4ης Ιουλίου: «Ήμουν παρών στη σύσκεψη της 4ης Ιουλίου στο Κραν Μοντανά και θυμάμαι πολύ καλά τι έγινε. Ο κ. Έιντε στην πρωινή συνάντηση μάς ανέφερε ότι έχει μιλήσει με τον Γενικό Γραμματέα και του έδωσε διευκρινίσεις για το Πλαίσιό του και μας είπε ‘παρακαλώ να γράφετε’. Έπειτα άρχισε να εξηγεί τα έξι σημεία του πλαισίου Γκουτέρες όπως ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας τού τα είχε μεταφέρει». Ο κ. Χριστοδουλίδης υπογράμμισε, επίσης, πως ό,τι λέχθηκε εκείνη την ημέρα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν και πρόσθεσε πως το συγκεκριμένο ζήτημα θα εγερθεί στην επικείμενη συνάντηση του Προέδρου Αναστασιάδη με τον κατοχικό ηγέτη στις 26 Φεβρουαρίου.
Το άτυπο έγγραφο της 30ής Ιουνίου

Στον αντίποδα, στις 30 Ιουνίου 2017, το άτυπο έγγραφο Έιντε, στο οποίο γινόταν κωδικοποίηση όσων φέρεται να είχε πει ο ΓΓ του ΟΗΕ (σύμφωνα πάντα με τον Νορβηγό διπλωμάτη), αναφέρει τα εξής:

· Για ασφάλεια - εγγυήσεις: «Δεν θεωρούμε ότι ένα σύστημα στο οποίο θα παρέμενε το δικαίωμα παρέμβασης θα ήταν βιώσιμο. Οι περιοχές που υπάγονται στη Συνθήκη Εγγυήσεων μπορούν να αντικατασταθούν από διάφορες πτυχές, οι οποίες πρέπει να συμφωνηθούν από κοινού. Σε ορισμένες από αυτές, θα μπορούσαν να εμπλακούν οι εγγυητικές δυνάμεις. Ένα σύστημα ασφάλειας θα πρέπει να διασφαλίζει ότι και οι δύο κοινότητες αισθάνονται ασφαλείς σε μια ενωμένη κυπριακή Κυβέρνηση, ενώ η ασφάλεια του ενός δεν πρέπει να έρχεται σε βάρος του άλλου».

· Για το ζήτημα της παρουσίας του κατοχικού στρατού: «Tο ζήτημα των στρατευμάτων είναι ένα διαφορετικό ζήτημα σε σχέση με τη Συνθήκη των Εγγυήσεων και πρέπει να χειρισθεί σε διαφορετική μορφή. Τα ζητήματα αφορούν τα στρατεύματα που πρέπει να συμφωνηθούν στο υψηλότερο επίπεδο όταν ωριμάσει ο καιρός».
Οι σημειώσεις της 4ης Ιουλίου

Η «Σημερινή» γνωρίζει ότι για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις, οι σημειώσεις που κράτησε η ε/κ πλευρά στις 4 Ιουλίου 2017 απ' όσα ανέφερε ο Έιντε ως «λεγόμενα» του ΓΓ του ΟΗΕ και οι οποίες αποτελούν την επεξήγηση του πλαισίου Γκουτέρες που είχε ζητήσει η πλευρά μας, αναφέρουν ότι: «Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα νέο καθεστώς ασφάλειας και όχι συνέχιση του παλαιού καθεστώτος. Χρειάζεται ο τερματισμός των μονομερών επεμβατικών δικαιωμάτων και ο τερματισμός της Συνθήκης Εγγυήσεως. Η παρούσα κατάσταση θα αντικατασταθεί από ένα σταθερό σύστημα ασφάλειας, όπου ολόκληρη η Κύπρος και το σύνολο των Κυπρίων και από τις δύο κοινότητες θα αισθάνονται ασφαλείς από ισχυρούς μηχανισμούς εφαρμογής και εποπτείας της λύσης που θα περιλαμβάνουν διεθνή διάσταση. Οι σημερινές εγγυήσεις δεν είναι σε θέση να εφαρμόζουν και να εποπτεύουν οι ίδιες την εφαρμογή της λύσης».

Την ίδια ώρα, για το ζήτημα της παρουσίας του κατοχικού στρατού αναφέρει ότι θα πρέπει να υπάρξει δραστική μείωση σε ένα χαμηλό επίπεδο από την πρώτη ημέρα εφαρμογής της λύσης και στη συνέχεια οι αριθμοί στρατευμάτων θα πρέπει να είναι ισοδύναμοι με εκείνων της παλαιάς Συνθήκης Συμμαχίας με χρονοδιάγραμμα, για να φτάσουμε στα επίπεδα του 1960 και να συμφωνηθεί ο μηχανισμός εποπτείας. Επίσης, αναφορικά με τη ρήτρα λήξης της παραμονής των στρατευμάτων έναντι της ρήτρας αναθεώρησης, αυτό θα πρέπει να συζητηθεί στο ανώτατο επίπεδο. Τέλος, τονίζεται η ανάγκη συζήτησης της εντολής, του σκοπού και των υποχρεώσεων που απορρέουν από την παραμονή των στρατευμάτων και ούτω καθεξής.
Διαφορά και στο εδαφικό

Η 4η Ιουλίου έχει ακόμη μία σημαντική διαφοροποίηση και αφορά το εδαφικό, για το οποίο τονίζεται ότι «η τ/κ πλευρά πρέπει να προσαρμόσει τον χάρτη της με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανησυχίες της ε/κ πλευράς σε σχέση με συγκεκριμένες περιοχές, κυρίως σε ό,τι αφορά τη Μόρφου». Αντιθέτως, στο άτυπο έγγραφο της 30ής Ιουνίου 2017 δεν υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά στη Μόρφου. Τονίζεται απλώς ότι πρέπει οι Τ/κ να προσαρμόσουν τον χάρτη που παρουσίασαν, για να απαντήσουν στις ανησυχίες που εξέφρασε η ε/κ πλευρά σχετικά με ορισμένες τοποθεσίες.

Ωστόσο, η τ/κ πλευρά διαβάζει διαφορετικά το θέμα και ισχυρίζεται ότι τονίζεται πως θα πρέπει να είναι έτοιμη να ολοκληρώσει τις προτάσεις της, με την προϋπόθεση ότι στη συνολική συμφωνία θα επισυναφθεί ολοκληρωμένο έγγραφο, που θα εγκαθιδρύει τον τρόπο επανεγκατάστασης όσων θα μετακινηθούν σε παρόμοια περιουσία και θα λαμβάνει υπόψη όλα τα οικονομικά δεδομένα.
Τα υπόλοιπα σημεία

Τα υπόλοιπα τρία σημεία αναφέρονται στα αιτήματα της τ/κ πλευράς και τις αξιώσεις της Τουρκίας, με τρόπο που ακόμη προκαλεί αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό. Για το περιουσιακό τονίζεται ότι υπάρχουν δύο αρχές. Για τις περιοχές υπό εδαφική αναπροσαρμογή, πρέπει να οικοδομηθεί ένα καθεστώς που θα δίνει προτεραιότητα στον ιδιοκτήτη, όχι όμως 100%. Για τις περιοχές που δεν θα τύχουν αναπροσαρμογής, πρέπει να οικοδομηθεί καθεστώς που θα δίνει προτεραιότητα στον χρήστη, όχι όμως 100%. Συγκεκριμένα εργαλεία πρέπει να τύχουν περαιτέρω επεξεργασίας.

Για την ισότιμη μεταχείριση σε ό,τι αφορά τη μόνιμη διαμονή Τούρκων υπηκόων, θα πρέπει να υπάρχει ποσοστό και αυτό πρέπει να είναι ισότιμο (equitable) με το ποσοστό των υπηκόων της Ελλάδας, που θα αποκτούν μόνιμη διαμονή. Από την ποσόστωση εξαιρούνται οι φοιτητές, οι τουρίστες και οι εποχικοί εργάτες. Απαιτείται περαιτέρω συζήτηση για το τι εστί ισότιμο ποσοστό.

Τέλος, για την αποτελεσματική συμμετοχή αναφέρεται ότι πρέπει να συζητηθεί περαιτέρω σε σχέση με το ζήτημα της ευνοϊκής τ/κ ψήφου - εννοεί τη μία θετική ψήφο (πότε, κάτω υπό ποιες προϋποθέσεις, σε ποια σώματα και ποιοι οι σχετικοί μηχανισμοί άρσης αδιεξόδου). Επίσης και άλλα εκκρεμούντα ζητήματα στον διαμοιρασμό εξουσιών, όπως η απαίτηση της τ/κ πλευράς για εκ περιτροπής Προεδρία, πρέπει να συζητηθούν.