Κοινοβουλευτική δημοκρατία: Σοβαρή πρόταση ή τακτικισμός;

Η κυβερνητική πλευρά, αν και πρόκειται για υποβληθείσα, στο παρελθόν, ιδέα, η οποία δεν συζητήθηκε, θεωρεί ότι μπορεί να προσφέρει την «κοινή συνισταμένη» για υπέρβαση του σκοπέλου της πολιτικής ισότητας, το περιεχόμενο της οποίας οι δύο κοινότητες ερμηνεύουν διαφορετικά, προκειμένου να ξεμπλοκαριστεί η τελματώδης στασιμότητα στο Κυπριακό.

Θεωρεί, δε, ότι μπορεί να προσφέρει μια πιο λειτουργική φόρμουλα για ρύθμιση του εν λόγω ζητήματος, αφού η προνοούμενη πρόταση για εκ περιτροπής πρωθυπουργία μπορεί να προσφέρει τη λύση για υπερκέραση των διαφορών, αφού η διαδικασία λήψης αποφάσεων θα γίνεται βάσει ιδεολογικών συγκλίσεων και, ως εκ τούτου, δεν θα υπάρχει ανάγκη για βέτο, ενώ βρίσκεται εντός του πλαισίου του ΓΓ των ΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, και της συμφωνημένης λύσης ΔΔΟ.
Ωστόσο, η πρόταση έχει τύχει της απόρριψης της τ/κ πλευράς, η οποία τη χαρακτήρισε ως «μπαγιάτικη» και εκτός του συμφωνηθέντος πλαισίου, ενώ αρνητικές αντιδράσεις προκάλεσε και στην ε/κ πλευρά, πλην του κυβερνώντος ΔΗΣΥ.
Η «Σημερινή» της Κυριακής ζήτησε από δύο έγκριτους νομικούς, με σαφείς πολιτικές απόψεις και επί των ζητημάτων του Κυπριακού, τους κ. Μιχάλη Παπαπέτρου και Κρις Τριανταφυλλίδη, να τοποθετηθούν επί της πρότασης, κυρίως ως προς την πτυχή της τελεστικότητας ή τελεσφορίας της.

Ο κ. Παπαπέτρου τη χαρακτήρισε ως «πασιφανή υπαναχώρηση του Προέδρου της Δημοκρατίας», υποστηρίζοντας ότι εντάσσεται στο πλαίσιο της προσπάθειας του Νίκου Αναστασιάδη να επαναφέρει στο τραπέζι των συνομιλιών συμφωνημένα θέματα, παραπέμποντας, ουσιαστικά, σε μιαν «από την αρχή» επαναδιαπραγμάτευση του Κυπριακού.
Από την πλευρά του, ο κ. Τριανταφυλλίδης επισημαίνει ότι η πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας μπορεί να λειτουργήσει γόνιμα, ως τροφή για σκέψη, δίνοντας τη δυνατότητα να εστιάσουμε στις διάφορες παραλλαγές του συγκεκριμένου συστήματος διακυβέρνησης, προκειμένου να διαγνώσουμε κατά πόσον μπορεί να υιοθετηθεί ένα τέτοιο μοντέλο διακυβέρνησης, από συνταγματικής απόψεως, στο πλαίσιο της μετεξελιγμένης Κυπριακής Δημοκρατίας.
Μ. Παπαπέτρου: Πασιφανής υπαναχώρηση του Προέδρου
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ ΓΙΑ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ. ΤΗΝ ΥΠΕΒΑΛΕ ΞΑΝΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΔΕΚΤΗ ΟΥΤΕ ΑΠΟ ΤΑ Ε/Κ ΚΟΜΜΑΤΑ, ΟΥΤΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ Τ/Κ. ΠΑΡΟΛΑ ΑΥΤΑ, ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΦΕΡΕΙ ΣΗΜΕΡΑ, ΞΑΝΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΣΥΜΦΩΝΗΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ, ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΠΕΜΠΟΝΤΑΣ ΝΑ ΞΑΝΑΡΧΙΣΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ
Τελικά, το τέλος του Κυπριακού φτάνει. Μετά από μισό αιώνα όχι μόνο δεν κατορθώσαμε να επανενώσουμε την Κύπρο, αλλά, αντίθετα, βοηθήσαμε στην ενίσχυση των τετελεσμένων που δημιούργησε η τουρκική κατοχή. Και βοηθήσαμε, είτε με την αδυναμία μας να πάρουμε τις κρίσιμες αποφάσεις στην ώρα τους είτε με την απροθυμία μας να μπούμε στη λογική της επιδίωξης του εφικτού. Και, ως επακόλουθο, σήμερα να βρισκόμαστε αγκαλιά με τη διχοτόμηση.
Τον Ιούλη του 2017 στο Κραν Μοντανά, σύμφωνα με τον Γ.Γ., φτάσαμε μιαν ανάσα από την λύση. Η προσπάθεια δεν ολοκληρώθηκε, σύμφωνα με τον Νίκο Αναστασιάδη, διότι η Τουρκία δεν ανταποκρινόταν θετικά στα θέματα των εγγυήσεων και της αποχώρησης του τουρκικού στρατού. Παρόλο που τόσον ο ΟΗΕ, όσο και οι διεθνείς παρατηρητές που ήταν παρόντες στην συνάντηση (Ε.Ε. και Μεγάλη Βρετανία) έδωσαν μία διαφορετική εικόνα, όσον αφορά τους υπευθύνους του ναυαγίου, για σκοπούς ανάπτυξης του συλλογισμού μου, ας αποδεχθούμε ότι ο Νίκος Αναστασιάδης έχει δίκαιο.

Μετά το Κραν Μοντανά, λοιπόν, δήλωσε επανειλημμένα ότι είναι έτοιμος να συνεχίσει τις συνομιλίες από εκεί που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά, αποδεχόμενος ως βάση το Πλαίσιο Γκουτέρες, που στα έξι σημεία του προέβλεπε, μεταξύ άλλων, επιστροφή της Μόρφου, αποχώρηση του τουρκικού στρατού που ήλθε παράνομα μετά το 1974 και αντικατάσταση του συστήματος εγγυήσεων με ένα πολυμερές, όπου κανένας δεν θα είχε το δικαίωμα μονομερούς επέμβασης.
Παρά τα πιο πάνω, μόλις ο Ακιντζί δήλωσε ότι αποδέχεται το Πλαίσιο Γκουτέρες, ο Αναστασιάδης άρχισε να ζητά... διευκρινίσεις. Και, από τότε, η ε/κ πλευρά καθημερινά βομβαρδίζει με άλλα μηνύματα, τα οποία, εν πολλοίς, είχαν συμφωνηθεί στους προηγούμενους γύρους συνομιλιών. Στην Έκθεσή του τον Σεπτέμβριο του 2017 ο Γ.Γ. επισημαίνει ότι το θέμα της πολιτικής ισότητας και της αποτελεσματικής συμμετοχής των Τ/κ είναι ουσιαστικά συμφωνημένο. Τι έγινε σήμερα και ξαφνικά έπαψε να είναι; Η απάντηση, δυστυχώς, είναι αμείλικτη. Σήμερα η ε/κ πλευρά υπαναχώρησε από τα συμφωνηθέντα. Όπως υπαναχώρησε και στη συμφωνία για τις εξουσίες της Κεντρικής Κυβέρνησης και όπως υπαναχώρησε και για τη μορφή του πολιτεύματος που συμφωνήθηκε στο Προεδρικό.
Νέα μεταστροφή

Η πρόταση Αναστασιάδη για κοινοβουλευτική δημοκρατία δεν είναι καινούρια. Την υπέβαλε ξανά και δεν έγινε δεκτή ούτε από τα ε/κ κόμματα, ούτε από τους Τ/κ. Παρόλα αυτά, την επαναφέρει σήμερα, ξανανοίγοντας συμφωνημένα θέματα, ουσιαστικά παραπέμποντας να ξαναρχίσουμε από την αρχή. Σήμερα, ο Αναστασιάδης θέλει να συζητήσει τα πάντα, εκτός από τα ζητήματα που, κατά τον ίδιο, οδήγησαν στην αποτυχία του Κραν Μοντανά.
Είναι πασιφανής η υπαναχώρηση και η μεταστροφή του Προέδρου. Τα πράγματα βοούν. Δεν θα μπορούσαν να είναι πιο φανερά. Και, όμως, η συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ αγκαλιάζουν και υιοθετούν τις υπαναχωρήσεις των Ε/κ, κατηγορώντας τον Ακιντζί για υπαναχωρήσεις και αρνητικότητα. Αποδίδουν, δηλαδή, στον Ακιντζί αυτά που κάμνει η ε/κ πλευρά. Ίσως αυτά τα ΜΜΕ να θεωρούν ότι επιτελούν πατριωτικό καθήκον, συμβάλλοντας και υιοθετώντας την παραπλάνηση.

Και το κάνουν χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, γιατί απευθύνονται σε μία κοινή γνώμη, σε μία κοινωνία εθισμένη στη διχοτόμηση, που στην πράξη είναι πανέτοιμη να χαρίσει τη μισή Κύπρο στην Τουρκία, με αντάλλαγμα να ζει σε μία χώρα χωρίς Τουρκοκυπρίους. Αυτήν την ψευδαίσθηση βιώνουν σήμερα οι πιο πολλοί Ελληνοκύπριοι. Και δεν σκέφτονται τις καταστροφικές συνέπειες που αυτή η προσέγγιση θα φέρει. Σαν να μη μάθαμε τίποτε από τα εγκληματικά μας λάθη του παρελθόντος και τις ανείπωτες καταστροφές που έφεραν.
Και δύο λόγια για κάποιους που, ενώ, μέχρι χθες, υιοθετούσαν τη διαλεκτική που εισηγούμαι σ’ αυτό το άρθρο, επειδή έχει εκλογές και επειδή δεν πρέπει να δοθεί η εντύπωση ότι αντιμαχόμαστε τον Πρόεδρό μας, συντάσσονται με αυτούς που χθες ακόμα κατηγορούσαν ως καταστροφείς της Πατρίδας.
Όσοι εφησυχάζουν με το status quo, είναι καιρός να ξυπνήσουν. Ο ίδιος ο ΓΓ του ΟΗΕ, στην τελευταία του Έκθεση, διακηρύσσει ότι η υφιστάμενη κατάσταση όχι μόνο δεν μπορεί να είναι η λύση, αλλά δεν είναι βιώσιμη. Και ακόμα να θυμηθούν ότι, πριν από λίγες ημέρες, οι Αμερικανοί αναγνώρισαν την ισραηλινή κατοχή των υψωμάτων Γκολάν. Αν κάποιοι νομίζουν ότι τα αμερικανικά συμφέροντα δεν θα ευθυγραμμιστούν και πάλι με την Τουρκία και πως είναι απίθανο το Γκολάν να επαναληφθεί και πάλι με τις κατεχόμενες περιοχές στην Κύπρο, ας το ξανασκεφτούν. Εξάλλου, σε λίγους μήνες θα πρέπει να περάσουμε τον σκόπελο της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, που, όσο περνά ο καιρός, με το Κυπριακό άλυτο, θα γίνεται και πιο δύσκολος.
Χρ. Μ. Τριανταφυλλίδης: Να εστιάσουμε στις παραλλαγές
Μπορεί, όμως, να υπάρχουν πάρα πολλές παραλλαγές του τρόπου λειτουργίας του και είναι σ' αυτές που θα πρέπει να εστιαστούμε, για να διαγνώσουμε αν η σωστή και βιώσιμη λύση του κυπριακού προβλήματος μπορεί να υιοθετήσει ένα τέτοιο μοντέλο διακυβέρνησης
Το Κοινοβουλευτικό Σύστημα διακυβέρνησης είναι ένα σύστημα το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως σε πάρα πολλές χώρες, με γνωστότερη για εμάς την Ελλάδα.
Με βάση το Σύστημα αυτό, οι εκτελεστικές εξουσίες ασκούνται από Υπουργικό Συμβούλιο, του οποίου προεδρεύει Πρωθυπουργός και στην ουσία λογοδοτεί στον λαό διά μέσου της Βουλής. Η τελευταία έχει τη δυνατότητα μη υλοποίησης των αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου ή και να τερματίσει τις υπηρεσίες του Πρωθυπουργού και του Υπουργικού Συμβουλίου, στο πλαίσιο διαδικασίας ψήφου εμπιστοσύνης προς την Κυβέρνηση που τίθεται προς ψήφιση στη Βουλή. Αυτό, όμως, στην πράξη σπανίως συμβαίνει, αφού το Κόμμα το οποίο έχει την πλειοψηφία στη Βουλή είναι εκείνο από το οποίο προέρχεται ο Πρωθυπουργός και η Κυβέρνηση που σχηματίζει.
Το Κοινοβουλευτικό Σύστημα διακυβέρνησης είναι διαφορετικό από το Προεδρικό Σύστημα, που έχουμε στην Κύπρο. Στο Προεδρικό Σύστημα η εκτελεστική εξουσία ασκείται από τον Πρόεδρο και το Υπουργικό του Συμβούλιο και δεν συνεπάγεται ότι διαθέτει κατ’ ανάγκην και πλειοψηφία στη Βουλή. Ο λαός εκλέγει απευθείας τον Πρόεδρο, σε αντίθεση με το Κοινοβουλευτικό Σύστημα που ο λαός δεν εκλέγει τον Πρωθυπουργό, ο οποίος συνήθως είναι ο Πρόεδρος του Κόμματος που πλειοψηφεί στις Εκλογές. Στο Προεδρικό Σύστημα, η Βουλή δεν έχει εκτελεστικές εξουσίες και περιορίζεται σε νομοθετικής μορφής έργο.
Με βάση τα πιο πάνω αναφερόμενα, καθίσταται αντιληπτόν ότι η πρόσφατη πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας για μετατροπή του Συστήματος διακυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας από Προεδρικό σε Κοινοβουλευτικό αποτελεί μία σημαντικότατη αλλαγή στον συνταγματικό τρόπο διακυβέρνησης του Κράτους, ειδικά αν λάβει υπόψη κάποιος και το δικοινοτικό στοιχείο της κυπριακής Πολιτείας.

Για να μπορέσει, όμως, κάποιος να εκφράσει τεκμηριωμένη άποψη σε σχέση με τα υπέρ και τα κατά, θα πρέπει να είναι γνώστης των πάρα πολλών λεπτομερειών που σχετίζονται με τον τρόπο λειτουργίας του Συστήματος αυτού, αφού σας ανέφερα ανωτέρω μόνον τα βασικά και γενικά του χαρακτηριστικά. Μπορεί, όμως, να υπάρχουν πάρα πολλές παραλλαγές του τρόπου λειτουργίας του και είναι σ' αυτές που θα πρέπει να εστιαστούμε, για να διαγνώσουμε αν η σωστή και βιώσιμη λύση του κυπριακού προβλήματος μπορεί να υιοθετήσει ένα τέτοιο μοντέλο διακυβέρνησης, από συνταγματικής απόψεως, της μετεξελιγμένης Κυπριακής Δημοκρατίας.