Διεθνή

Κέρδισε ο Ερντογάν, έχασε η Τουρκία…

Τα ανοικτά μέτωπα της Τουρκίας

Πόση σημασία μπορεί να έχει άραγε ένα εκλογικό αποτέλεσμα -και μάλιστα τοπικής αυτοδιοίκησης- σε μια χώρα που το Σύνταγμα και οι νόμοι εξυπηρετούν το αξίωμα του εκτελεστικού προέδρου και παραχωρούν όλες τις εξουσίες σε ένα και μόνο πρόσωπο; Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βάλλεται από παντού για το κακό εκλογικό αποτέλεσμα. Σύντομα, ωστόσο, όλα αυτά θα ξεχαστούν γιατί πολύ απλά ο Τούρκος Πρόεδρος παραμένει στον «θρόνο» του και δεν θα έρθει αντιμέτωπος με άλλες εκλογές για τα επόμενα 4,5 χρόνια.


Σε αυτά τα χρόνια έχει τον απόλυτο χρόνο να αλλάξει τους τοπικούς άρχοντες που δεν του αρέσουν, κατηγορώντας τους και φυλακίζοντάς τους και τελικά αντικαθιστώντας τους με δικές του επιλογές, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να σταυρώσει τα κονδύλια των δήμων που «αντιπαθεί», ώστε αυτοί να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των δημοτών.


Μπορεί στο παρόν στάδιο να είναι λοιπόν λαβωμένος, αλλά δεν θα αργήσει να γυρίσει το παιχνίδι και με ισλαμοσυντηρητικούς όρους να συνεχίσει τους σχεδιασμούς του στην περιοχή. Η Τουρκία εκ των πραγμάτων είναι αντιμέτωπη με πολλά ανοιχτά μέτωπα, εντός και εκτός συνόρων, και το δεδομένο αυτό ούτε άλλαξε, αλλά ούτε και επηρεάστηκε από την προεκλογική διαδικασία και το αποτέλεσμα.
Η τουρκική οικονομία


Θεωρητικά ο Ταγίπ Ερντογάν θα είχε ασχοληθεί με την εξυγίανση της οικονομίας ήδη από πέρσι το καλοκαίρι. Δεν το έπραξε, βλέποντας τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ενδεχόμενα μέτρα λιτότητας θα μπορούσαν να του κοστίσουν πολύ πιο ακριβά. Εκτός από τα αστικά κέντρα, θα έχανε ενδεχομένως και τις πιο ισλαμικές κοινωνίες. Σήμερα, ωστόσο, δεν χωρούν άλλες μανούβρες, ούτε και ωραιοποιημένες καταστάσεις, αφού η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε τροχιά επιδεινούμενης ύφεσης.


Οι τιμές των βασικών αγαθών έχουν εκτοξευτεί, σημειώνοντας αύξηση της τάξεως του 30%, όσο ακριβώς είναι το ποσοστό που χάνει η λίρα έναντι του δολαρίου, σε διάστημα ενός έτους. Ο πληθωρισμός κυμαίνεται πλέον κοντά στο 20%. Η ανεργία δε μαστίζει, σημειώνοντας υψηλό ποσοστό δεκαετίας και ξεπερνώντας πλέον το 14%. Η μάστιγα επηρεάζει περισσότερο τη νέα γενιά και σε ηλικίες κάτω των 24 ετών φτάνει μέχρι και το 25%. Οι νέοι αναζητούν λύσεις και αρχίζουν σταδιακά να εγκαταλείπουν τη χώρα τους, αναζητώντας εργασία στο εξωτερικό.


Την ίδια ώρα το έλλειμμα στον προϋπολογισμό αυξάνεται, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της κεντρικής τράπεζας άρχισαν να εξανεμίζονται και τα χρέη, σε δολάρια, πλησιάζουν την περίοδο αποπληρωμής. Δεν υπάρχει λοιπόν περιθώριο για τον Ταγίπ Ερντογάν, από το να επιχειρήσει τη στροφή προς την ανάπτυξη. Προς την κατεύθυνση αυτή αύριο, 8 Απριλίου, η κυβέρνηση της Τουρκίας αναμένεται να ανακοινώσει το πακέτο μεταρρυθμίσεων που θα εφαρμοστεί, ώστε η Τουρκία να εξυγιανθεί και να μην «πέσει» στην ανάγκη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, λυγίζοντας στις έξωθεν εντολές.
Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ
Σε ακόμη χειρότερη θέση έχει φέρει με τις αποφάσεις, το κλίμα που δημιουργεί και τις κυρώσεις που υιοθετεί η διακυβέρνηση Τραμπ. Είναι γεγονός πως οι δύο χώρες έχουν μπει σε τραχιά πορεία, οι παραδοσιακές διπλωματικές σχέσεις τους δοκιμάζονται και ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα -ούτε και να το αποκλείσει βέβαια - ότι θα υπάρξει αποκατάσταση. Η εμμονή της Τουρκίας να αγοράσει τα ρωσικά συστήματα S-400 και η ενεργός παραμονή της στον άξονα της Ρωσίας με το Ιράν οδηγούν τις Ηνωμένες Πολιτείες σε όλο και πιο αυστηρές αποφάσεις.


Ήδη το αμερικανικό Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ αναστέλλουν κάθε παράδοση και δραστηριότητα που «συνδέεται με την υποστήριξη της επιχειρησιακής ικανότητας της Τουρκίας για τα μαχητικά αεροσκάφη F-35», έως ότου η Τουρκία ακυρώσει τη συμφωνία που έχει συνάψει με τη Μόσχα. Εάν μάλιστα ο Ερντογάν προχωρήσει με την εν λόγω συμφωνία, όπως διαμηνύει, παραλαμβάνοντας τους πρώτους ρωσικούς πυραύλους τον Ιούλιο, τότε οι Αμερικανοί καθιστούν σαφές ότι η Τουρκία θα εκδιωχθεί από το πρόγραμμα ανάπτυξης των F-35, στο οποίο όμως εκείνη συμμετέχει ως συμπαραγωγός χώρα, έχοντας μάλιστα η ίδια επενδύσει σε αυτό πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια.


Άλλα μέτρα που μελετά η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η υποβάθμιση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Τουρκία, η ολική απόσυρση αμερικανικών δυνάμεων και των πυρηνικών όπλων που έχουν απομείνει στην αεροπορική βάση του Ιντζιρλίκ, η επιβολή νέων, ακόμη σκληρότερων κυρώσεων, αλλά και η απομάκρυνση της Τουρκίας από ΝΑΤΟϊκές δράσεις, που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της Ρωσίας.


Αν, ωστόσο, η Τουρκία επιχειρήσει να βγει από την αγκαλιά της ρωσικής αρκούδας, θα έρθει αντιμέτωπη με την οργή της και με την ακύρωση σχεδιασμών για τον αγωγό Turkstream, τις πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Άκιουγιου, αλλά αναμένεται να δει σημαντικές μειώσεις και στον τουρισμό της, αλλά και τις εξαγωγές.
Το μέτωπο των Κούρδων
Ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα με το οποίο είναι αντιμέτωπος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για τον ίδιο ίσως το πιο σοβαρό, είναι το Κουρδικό. Οι Κούρδοι διεκδικούν εδώ και δεκαετίες το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων στη Μέση Ανατολή αναπτέρωσαν τις ελπίδες τους για τη δημιουργία ενός κουρδικού κράτους. Ταυτόχρονα, ωστόσο, το γεγονός αυτό τούς καθιστά πιο ευάλωτους στο εσωτερικό της Τουρκίας. Σήμερα οι Κούρδοι απολαμβάνουν ένα καθεστώς σχετικής αυτονομίας στη Συρία και κυρίως στο Ιράκ.


Η πληθυσμιακή κατανομή τους, όμως, φανερώνει πως πολλοί εξ αυτών ζουν στη Τουρκία και το Ιράν. Σύμφωνα με τον χάρτη που παρουσίασε το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), υπάρχουν 25 έως 35 εκατομμύρια Κούρδοι. Από αυτούς το 20% του πληθυσμού, τουτέστιν 12-15, ζουν στη Τουρκία, 6 εκατομμύρια στο Ιράν, 5-6 εκατομμύρια στο Ιράκ και λιγότεροι από 2 εκατομμύρια στη Συρία. Ο Ερντογάν επιχειρεί πάση θυσία και με όποιο κόστος να αποφύγει τη δημιουργία κουρδικών ζωνών στη μεθόριο με την Τουρκία.
Προτεραιότητα η ανατολική Μεσόγειος
Η ανατολική Μεσόγειος είναι από τις βασικές προτεραιότητες και προκλήσεις για τον Ταγίπ Ερντογάν. Όπως ακριβώς στην ευρύτερη εξωτερική πολιτική, έτσι και στην περίπτωση της Ανατολικής Μεσογείου, η Τουρκία δεν αναμένεται να αλλάξει τακτικές. Η ρητορική θα αυξάνει ταχύτητα επιθετικότητας, αναλόγως εξελίξεων, αφού για τον νεοσουλτάνο η τουρκική συμμετοχή στην εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου είναι ανώτατος και ιερός στόχος.


Σημασία, ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση, δεν έχει το πώς η Τουρκία θα επιχειρήσει «να αρπάξει» ό,τι θεωρεί πως την αναλογεί, αλλά το πώς η Κύπρος, η Ελλάδα και οι ισχυροί σύμμαχοί τους θα ανταποκριθούν στις προκλήσεις. Επί του παρόντος ο Ερντογάν φαίνεται να έχει αποκλειστεί, αποκλειστικά λόγω της δικής του συμπεριφοράς προς τους βασικούς περιφερειακούς παίκτες (βλέπε Ισραήλ), αλλά και τους διεθνείς ισχυρούς (βλέπε ΗΠΑ, Γαλλία).


Η πρώτη κίνηση πάντως στην οποία αναμένεται να προβεί είναι να αποδείξει την επιτυχία των τουρκικών γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, τις οποίες επιχειρεί με δικά του μέσα. Ακολούθως αναμένεται να επιχειρήσει κίνηση ματ για να κλειδώσει τις πάγιες διεκδικήσεις του στην κυπριακή ΑΟΖ.