Ένας «καθημερινός ήρωας»

Ως ένας «καθημερινός ήρωας» της κυπριακής κοινωνίας, έχει επιλεγεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να συμμετέχει στην εκστρατεία «EU Protects», ο αστυφύλακας Γιώργος Θωμά. Σε συνέντευξή του στη «Σ» μιλά για την εμπειρία που είχε όταν συμμετείχε σε κοινή ομάδα έρευνας, που οδήγησε στην εξάρθρωση κυκλώματος εμπορίας προσώπων που δρούσε ταυτόχρονα σε Κύπρο και Βουλγαρία.
Αρχικά πείτε μας λίγα λόγια για την εκστρατεία «EU Protects» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής...
Η εκστρατεία «Ευρωπαϊκή Ένωση - Προστατεύουμε μαζί» αποτελεί μια εκστρατεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία φέρνει στο φως πραγματικές ιστορίες ανθρώπων που εργάζονται ή υποστηρίζονται από την ΕΕ και οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την προστασία των πολιτών. Πρόκειται στην ουσία για ιστορίες ανθρώπων, των οποίων η καθημερινή δράση συντείνει στην προστασία των πολιτών από το ευρύ φάσμα των σημερινών παγκόσμιων προκλήσεων, οι οποίες διαχωρίζονται κυρίως στους τομείς της ασφάλειας, της υγείας, του περιβάλλοντος και της κοινωνίας. Γενικότερα, η εκστρατεία υπογραμμίζει τα οφέλη της ευρωπαϊκής συνεργασίας και αναδεικνύει το αίσθημα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, φέρνοντας έτσι την ΕΕ πιο κοντά στον πολίτη.
Ποιος είναι ο ρόλος σας στην προστασία των πολιτών, που στάθηκε αφορμή για συμμετοχή σας στην εν λόγω εκστρατεία;
Τα σημερινά μου καθήκοντα στο Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων με φέρνουν αντιμέτωπο καθημερινά με μιαν εκ των σημερινών παγκόσμιων προκλήσεων, με την οποία είναι δυστυχώς αντιμέτωπη και η κυπριακή κοινωνία. Αναφέρομαι στην Εμπορία Προσώπων, μια μοντέρνα μορφή «σκλαβιάς», η οποία στοχοποιεί ευάλωτα άτομα, τα οποία εξαναγκάζει σε καταστάσεις εκμετάλλευσης. Στην ουσία το θύμα αυτής της μορφής εγκλήματος μετατρέπεται σε «αντικείμενο» και υπάγεται σε ένα ιδιόμορφο «ιδιοκτησιακό» καθεστώς. Πρόκειται για μια μορφή εξαιρετικά κερδοφόρου οργανωμένου εγκλήματος. Πρωταρχικός μας σκοπός είναι η διάσωση θυμάτων, αλλά ταυτόχρονα και προστασίας της κοινωνίας από την ανάπτυξη οργανωμένων εγκληματικών ομάδων.
Επιπλέον, ένεκα του διεθνικού/πολυεθνικού χαρακτήρα της συγκεκριμένης μορφής εγκλήματος, μέσω της Διεύθυνσης ΕΕ και Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας της Αστυνομίας Κύπρου, συνεργαζόμαστε στενά με ευρωπαϊκές Αρχές όπως η EUROPOL και η EUROJUST, οι οποίες συμβάλλουν στην καταπολέμηση της δράσης των εν λόγω εγκληματικών δικτύων. Συνεπώς, η καθημερινή μου δράση εστιάζει στον τομέα της ασφάλειας των πολιτών, με την έμπρακτη συμβολή ευρωπαϊκών υπηρεσιών.
Ποια είναι η δική σας ιστορία, η οποία παρουσιάζεται μέσω της συγκεκριμένης εκστρατείας;
Περί τα τέλη του 2017, το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων διερευνούσε υπόθεση η οποία αφορούσε εμπορία νεαρών γυναικών και σεξουαλική τους εκμετάλλευση σε διαμερίσματα στην Κύπρο. Ειδικότερα, γινόταν στρατολόγηση, μεταφορά και στέγαση των εν λόγω γυναικών από τη Βουλγαρία στην Κύπρο, με σκοπό τη σεξουαλική τους εκμετάλλευση. Μέσω της EUROPOL, ζητήθηκε η συνδρομή των άλλων κρατών μελών και ειδικότερα της Βουλγαρίας.

Έτσι, διαπιστώθηκε πως οι βουλγαρικές Αρχές είχαν επίσης σε εξέλιξη έρευνα, η οποία αφορούσε τη συγκεκριμένη εγκληματική ομάδα. Κατόπιν τούτου, μέσω της EUROJUST συστάθηκε κοινή ομάδα έρευνας. Έτσι, στις 27/11/2017 διεξήχθη διεθνική επιχείρηση, στην οποία έλαβαν μέρος μέλη του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, του Δικανικού Εργαστηρίου Ηλεκτρονικών Δεδομένων, του Γραφείου Διερεύνησης Οικονομικού Εγκλήματος, του Τμήματος Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων Αρχηγείου και των Ουλαμών Πρόληψης Εγκλήματος Λάρνακας και Λεμεσού.

Ειδικότερα, ερευνήθηκαν σε Κύπρο και Βουλγαρία συνολικά επτά διαμερίσματα, τρία αυτοκίνητα και συνελήφθησαν συνολικά πέντε άτομα. Διασώθηκαν συνολικά εννέα κοπέλες, οι οποίες εξωθούντο στην πορνεία παρά τη θέλησή τους, ενώ οι ύποπτοι οδηγήθηκαν ενώπιον δικαστηρίου στη Βουλγαρία. Η συγκεκριμένη επιτυχία εναπόκειται σε μεγάλο βαθμό στη συνδρομή ευρωπαϊκών υπηρεσιών, χωρίς όμως να παραγνωρίζεται το ομαδικό πνεύμα και η συνεργασία τόσο με τα άλλα μέλη του γραφείου μου, όσο και με τα υπόλοιπα τμήματα της Αστυνομίας, αλλά και την υποστήριξη της ηγεσίας.
Τι διαστάσεις παίρνει το εν λόγω έγκλημα στην Κύπρο αλλά και την ΕΕ γενικότερα;
Σύμφωνα με εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο αριθμός των θυμάτων εργασιακής και σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανέρχεται σε παγκόσμιο επίπεδο για την περίοδο 2002-2011, σε 20,9 εκατομμύρια άτομα, ενώ η εμπορία παιδιών εκτιμάται σε 5,5 εκατομμύρια. Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία καταγράφει πως στις χώρες της ΕΕ, μεταξύ των ετών 2010 και 2012, αναγνωρίστηκαν ως θύματα εμπορίας προσώπων 30.146 πρόσωπα. Κατά την ίδια τριετία, περισσότερα από 1000 παιδιά ήταν θύματα εμπορίας προσώπων.

Στην Κύπρο, τα στατιστικά στοιχεία μεταξύ των ετών 2016 και 2018, είναι επίσης ενδεικτικά της εξάπλωσης του φαινομένου. Ειδικότερα, κατά τη συγκεκριμένη τριετία, αναγνωρίστηκαν ως θύματα εμπορίας προσώπων 108 άτομα, ενώ σχηματίστηκαν 58 ποινικές υποθέσεις. Οι συγκεκριμένοι αριθμοί αποτελούν δυστυχώς την «κορυφή του παγόβουνου», καθότι στη συγκεκριμένη μορφή εγκλήματος υφίστανται υψηλοί «σκοτεινοί» αριθμοί, δηλαδή περιπτώσεις που ουδέποτε έρχονται εις γνώσιν των αρμοδίων Αρχών. Τείνει συνεπώς να καταστεί μάστιγα στις σύγχρονες κοινωνίες.
Ποια μέτρα λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων;
H ΕΕ έχει αναπτύξει ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο προς τον σκοπό αυτό, το οποίο έχει κυρώσει και η Κύπρος. Η ΕΕ διαθέτει επίσης την Ευρωπαία Συντονίστρια, η οποία μεταξύ άλλων συντονίζει τις δράσεις των ευρωπαϊκών θεσμών, οργανισμών και κρατών μελών σε θέματα εμπορίας προσώπων. Επιπλέον, ανά πενταετία τίθεται Ευρωπαϊκή Στρατηγική, η οποία καθορίζει τις προτεραιότητες και τις δράσεις των ευρωπαϊκών θεσμών, οργανισμών και κρατών μελών για την καταπολέμηση του φαινομένου. Επιπρόσθετα, έχει καθιερώσει την 18η Οκτωβρίου κάθε έτους ως ημέρα Εμπορίας Προσώπων, με απώτερο σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού αλλά και την ανταλλαγή γνώσεων, πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών.
Περαιτέρω, έχει θεσμοθετηθεί η ύπαρξη εθνικού συντονιστή, ο οποίος είναι επιφορτισμένος με την επίβλεψη της εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ για την Εμπορία Προσώπων σε εθνικό επίπεδο. Επίσης, η ΕΕ χρηματοδοτεί διάφορες δράσεις και προγράμματα για ανάπτυξη νέων πολιτικών κατά του φαινομένου.
Εξέχουσας σημασίας είναι επίσης η αστυνομική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, η οποία συντείνει στην άμεση ανταλλαγή πληροφοριών και την επιχειρησιακή συνεργασία. Παράλληλα, η ΕΕ υποστηρίζει τις εθνικές αστυνομικές Αρχές με διάφορες χρηματοδοτήσεις, εκπαιδεύσεις, έρευνες και καινοτόμες εφαρμογές. Διαφαίνεται επομένως πως η ΕΕ διαδραματίζει νευραλγικό ρόλο στην καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων, τόσο με συντονιστικό-παρασκηνιακό έργο, όσο και με ενεργό εμπλοκή σε πραγματικό χρόνο στο «πεδίο της μάχης».