Ενέργεια

Κύπρος-Αιγαίο... δίλημμα ενιαίο

Το μεγάλο αίνιγμα, που θα καθορίσει και την τελική έκβαση των αποφάσεων για την ενεργειακή αρχιτεκτονική στην περιοχή, είναι, αν, τελικά, η Τουρκία θα στρέψει οριστικά την πλάτη προς τη Δύση

Αδειάζει επικίνδυνα η κλεψύδρα της υπομονής των ΗΠΑ προς την Τουρκία αναφορικά με το θέμα προμήθειας των ρωσικών S-400, εξέλιξη που θέτει εν αμφιβόλω την παρουσία της Άγκυρας στο δυτικό στρατόπεδο. Την ίδια ώρα, η Κύπρος βρίσκεται στο επίκεντρο της γεωπολιτικής και οικονομικής σκακιέρας των μεγάλων δυνάμεων, με τα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο να περιμένουν στο βυθό για εκμετάλλευση. Με την αποστολή γεωτρύπανων στην κυπριακή ΑΟΖ, η Άγκυρα δοκιμάζει τους δυτικούς συμμάχους της Κύπρου και της Ε.Ε., παίζοντας εκβιαστικά ένα από τα τελευταία της χαρτιά, προκειμένου να πετύχει τον στόχο της: πακετοποίηση Κυπριακού με ενεργειακά. Σε ρόλο «κακού αστυνομικού», ο Ερντογάν εξαπολύει απειλές εναντίον της Λευκωσίας, ενώ σε ρόλο «καλού αστυνομικού», ο κατοχικός ηγέτης, Μουσταφά Ακιντζί, καλεί σε ειρηνικό διαμοιρασμό του φυσικού αερίου μέσω «κοινής επιτροπής». Το μεγάλο αίνιγμα, που θα καθορίσει και την τελική έκβαση των αποφάσεων για την ενεργειακή αρχιτεκτονική στην περιοχή, είναι, αν, τελικά, η Τουρκία θα στρέψει οριστικά την πλάτη προς την ΔΥΣΗ, λαμβάνοντας τη στρατηγική απόφαση να ενταχθεί στο «στρατόπεδο» Ρωσίας, Ιράν, Κίνας, Ινδίας, Πακιστάν. Προτού, όμως, λάβει την τελική της απόφαση η Άγκυρα, Λευκωσία-Αθήνα οφείλουν για μια φορά να διαγνώσουν σωστά τους οιωνούς και να συνδράμουν για υπεράσπιση του εθνικού δικαίου.

Η τέχνη του Σουν Τζου

Ακολουθώντας ουσιαστικά το ρητό του Κινέζου Στρατηγιστή Σουν Τζου, που λέει «η μεγαλύτερη τέχνη στον πόλεμο είναι να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς μάχη», η Τουρκία κλιμακώνει την ένταση σε Αιγαίο και Μεσόγειο, ποντάροντας στη διαχρονική υποχωρητικότητα Αθήνας-Λευκωσίας για να προσκομίσει οφέλη. Στην προσπάθειά της αυτή βρίσκει, δυστυχώς, υποστηρικτές και εντός των τειχών. «Ξαναχτύπησε» ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κώστας Σημίτης, ο οποίος σε άρθρο του στην εφημερίδα «Καθημερινή», με τίτλο «Αιγιαλίτιδα ζώνη – ΑΟΖ – Υφαλοκρηπίδα: Προσοχή τώρα», κινδυνολογεί περί «νέων Ιμίων» και την πιθανότητα σοβαρού επεισοδίου με την Τουρκία. Υπενθυμίζεται ότι, επί Πρωθυπουργίας του, ο κ. Σημίτης είχε «καταλήξει» με τους επιτελείς του σε σχέδιο επίλυσης των βασικών «εκκρεμοτήτων» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όσον αφορά, κυρίως, το Αιγαίο. Τα σενάρια θερμού επεισοδίου Ελλάδας-Τουρκίας, απ’ όπου και αν προέρχονται, εξυπηρετούν πρωτίστως τους στόχους της Άγκυρας και προετοιμάζουν συνήθως το έδαφος για νέες υποχωρήσεις, τις οποίες ενίοτε βαφτίζουν ως «Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης».

Παραίτηση με νόημα

Καθόλου τυχαία δεν πρέπει να θεωρείται η παραίτηση-βόμβα πριν από 2 εβδομάδες του επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Δημοσίων Σχέσεων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας, αντιστράτηγου ε.α. Νίκου Ζαχαριάδη. O κ. Ζαχαριάδης υπέβαλε την παραίτησή του με αφορμή τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης με την Τουρκία, στα οποία εξέφρασε την αντίθεσή του, υποστηρίζοντας πως πρέπει να σταματήσουν μέχρι τις εκλογές. Ο κ. Ζαχαριάδης, επικεφαλής των συζητήσεων από την πλευρά της Ελλάδας, στην παραίτησή του φέρεται, σύμφωνα με τον ελλαδικό Τύπο, να καταγράφει τη διαφωνία του με τη διαδικασία που ακολουθεί ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Ευάγγελος Αποστολάκης, ο οποίος εμμένει στη συνέχιση των συζητήσεων, παρά τις αντιδράσεις που έχουν προκληθεί.

Ψυχροπολεμικές ιδεοληψίες

Ενώ το γεωτρύπανο Yavuz ετοιμάζεται να πλεύσει στην ΑΟΖ και ο «Πορθητής» βρίσκεται 36 ν.μ. ανοιχτά της Πάφου, στο εσωτερικό μέτωπο επανήλθαν οι ψυχροπολεμικές αντιπαραθέσεις με αφορμή το νομοσχέδιο Μενέντεζ-Ρούμπιο στις ΗΠΑ, με το όλο ζήτημα να παίρνει ιδεολογικές διαστάσεις μεταξύ ΑΚΕΛ και Κυβέρνησης-ΔΗΣΥ. Το αμερικανικό νομοσχέδιο με τίτλο: «Προώθηση των συνεργασιών στον τομέα της ασφάλειας και της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο και για άλλους σκοπούς» κατατέθηκε στην Αμερικανική Βουλή την άνοιξη του 2018 και αφορά τις σχέσεις των ΗΠΑ με χώρες της περιοχής, όπως το Ισραήλ, την Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία. Το σημείο που ενόχλησε το ΑΚΕΛ είναι η αναφορά περί «αποστράτευσης (demobilize) του στρατιωτικού εξοπλισμού που παρέχεται από την κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας υπέρ του εξοπλισμού που παρέχει το NATO και οι χώρες που είναι μέλη του», με την αντιπολίτευση να επαναφέρει τα περί «πρόσδεσης της Κύπρου στους ΝΑΤοϊκούς». Από κυβερνητικής πλευράς, η λέξη «demobilize» μεταφράζεται ως απόσυρση και όχι ως αντικατάσταση, με το Υπουργείο Άμυνας να υπενθυμίζει ότι σήμερα είναι σε ισχύ κυρώσεις της Ε.Ε. προς την Ρωσία και, ως εκ τούτου, η Κύπρος δεν μπορεί να αγοράσει ρωσικό εξοπλισμό. Ουσιαστικά, χάριν κομματικών ιδεοληψιών, η πολιτική ηγεσία στην Κύπρο κινδυνεύει, γι’ ακόμη μια φορά, να χάσει τη μεγάλη εικόνα έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται από την ανακατανομή ισχύος των μεγάλων δυνάμεων σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.

Το κύρος του Ερντογάν

Η στροφή της Τουρκίας δεν περιορίζεται στην ευθυγράμμιση των συμφερόντων της με τη Ρωσία, αλλά περιλαμβάνει το Ιράν, καθώς και το Πακιστάν, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο διακοπής των στρατιωτικών του σχέσεων με τις ΗΠΑ, ενώ επεκτείνει τις εμπορικές και επενδυτικές της σχέσεις με την Κίνα. Η Ουάσιγκτον γνωρίζει πως πρέπει να επανοικοδομήσει τόσο τις στρατιωτικές, όσο και τις εμπορικές / επενδυτικές συμμαχίες στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένων και των θαλάσσιων διαδρομών και των διαδρομών αγωγών αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Με τίτλο «Εκφράζοντας ανησυχία για την αμερικανο-τουρκική συμμαχία», το διακομματικό ψήφισμα, που φέρει τις υπογραφές σχεδόν όλης της θεσμικής ηγεσίας της αμερικανικής Βουλής, «τονίζει την ιστορική συμμαχία με την Τουρκία και προτρέπει τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν να αποφύγει μια στρατιωτική σχέση με τη Ρωσία που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την αμερικανο-τουρκική εταιρική σχέση και τον ρόλο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ». Η Ουάσιγκτον απειλεί να ακυρώσει μια τεράστια πώληση αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία, εκτός εάν η Άγκυρα ακυρώσει τη συμφωνία με τη Ρωσία. Η τελική απόφαση της Αμερικής θα επηρεάσει αναμφίβολα σε σημαντικό βαθμό το κύρος του Ερντογάν στη Μέση Ανατολή. Θα μπορούσε να επηρεάσει ακόμη και τις στρατιωτικές βιομηχανίες του Ισραήλ και τα μελλοντικά σχέδια προμήθειας για την Πολεμική Αεροπορία της χώρας (ΙΑF). Όπως αναφέρει η Haaretz, βάσει μιας συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, θα δημιουργείτο ένα κέντρο συντήρησης για τους κινητήρες F-35 στην Τουρκία, το οποίο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από τις αεροπορικές δυνάμεις της περιοχής.

Η ευκαιρία του Ισραήλ

Οι τουρκικές εταιρείες υπέγραψαν μεγάλο αριθμό συμβολαίων για να υπηρετήσουν ως υπεργολάβοι στο project, όπως έγινε στο Ισραήλ – το Israel Aerospace Industries είναι ο υπεργολάβος κατασκευαστής των πτερυγίων του μαχητικού. Ωστόσο, σε περίπτωση που αυτές οι συμβάσεις ακυρωθούν και καταρρεύσει η συμφωνία, θα δημιουργηθεί ένα κενό το οποίο μπορούν να εκμεταλλευθούν οι ισραηλινές εταιρείες για να το καλύψουν. «Μελετητές έχουν ήδη αποσταλεί μεταξύ του Πενταγώνου και του υπουργείου Άμυνας του Ισραήλ, ούτως ώστε να εξεταστούν δυνατότητες εκπόνησης δέσμης προτάσεων για νέες συμφωνίες με ισραηλινές στρατιωτικές εταιρείες. Αυτές οι συμβάσεις θα μπορούσαν να είναι αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων [...] Το θέμα θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τις αποφάσεις σχετικά με την προμήθεια της επόμενης μοίρας μαχητικών της IAF», αναφέρει η Haaretz, τονίζοντας, ωστόσο, πως τόσον ο Ερντογάν, όσο και ο Τραμπ είναι απρόβλεπτοι.

Οι ΗΠΑ ενδέχεται να διαταράξουν επίσης τις τρέχουσες και μελλοντικές εξαγωγικές προσπάθειες της Τουρκίας σε επίπεδο εξοπλισμών, συμπεριλαμβανομένου του επιθετικού ελικοπτέρου T129, που κατασκευάστηκε από την TAI υπό την άδεια της ιταλο-βρετανικής εταιρείας AgustaWestland. Το T129, βασισμένο στον προκάτοχό του, και το A129 Mangusta, είναι ένα ελικόπτερο πολλαπλών επιβατών, διπλού κινητήρα.

Συσπείρωση πόλων

Η Τουρκία διατηρεί μια βολική συμμαχία με το Ιράν, που είναι ορκισμένος εχθρός του Ισραήλ. H Τεχεράνη υποστηρίζεται από το ισχυρό μπλοκ Κίνας-Ρωσίας, το οποίο περιλαμβάνει στρατιωτική συνεργασία, στρατηγικούς αγωγούς, καθώς και εκτεταμένες εμπορικές και επενδυτικές συμφωνίες. Επιπλέον, η ενότητα της Σαουδικής Αραβίας και των κρατών του Κόλπου τίθεται σε κίνδυνο, με το Κατάρ, το Ομάν και το Κουβέιτ να οικοδομούν μια συμμαχία με την Τουρκία και το Ιράν εις βάρος της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Έτσι, τα γεωπολιτικά στρατόπεδα αρχίζουν σιγά σιγά να λαμβάνουν μορφή, με την Κύπρο να βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα, αναζητώντας με χαλασμένες πυξίδες προσανατολισμό. Η συμμαχία μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, με τον Ερντογάν να οδηγεί το παιγνίδι στα άκρα, γνωρίζοντας, προφανώς, ότι απέναντί του έχει τον Τραμπ. Την ίδια ώρα και το ΝΑΤΟ βρίσκεται σε κρίση και μια τουρκική έξοδος από την Ατλαντική Συμμαχία θα μπορούσε ενδεχομένως να αποσταθεροποιήσει την περιοχή, εκτός και αν κάποιες άλλες χώρες είναι διατεθειμένες να δημιουργήσουν ένα υποσύστημα ασφάλειας. Όλοι αυτοί οι παράγοντες θα πρέπει να προσμετρηθούν από τη Λευκωσία, που ακροβατεί διπλωματικά, προσπαθώντας να ικανοποιήσει τους πάντες, χωρίς, μέχρι στιγμής, να παίρνει τίποτα από κανέναν.

Ένθετο

BP και ΕΝΙ στέλνουν Ζορ σε Idku

Το Yπουργείο Πετρελαίου της Αιγύπτου επέτρεψε στην Eni και στην British Petroleum (BP) να εξάγουν αέριο από τα πεδία Zohr και North Alexandria, μέσω του εργοστασίου υγροποίησης Idku, στη βάση των συμφωνιών ανάπτυξης αυτών των έργων. Μια πηγή από τον πετρελαϊκό τομέα δήλωσε στην Daily News Egypt ότι η κυβέρνηση έχει επιτρέψει στις Eni και BP να εξάγουν αέριο, αφού ανταποκρίνονται στις ανάγκες της τοπικής αγοράς και επιτυγχάνουν πλεόνασμα παραγωγής. Η ίδια πηγή πρόσθεσε ότι οι συμφωνίες της Eni και της BP για την ανάπτυξη του Zohr και του North Alexandria ορίζουν ότι οι ξένοι εταίροι μπορούν να εξάγουν φυσικό αέριο στις διεθνείς αγορές, αφού λάβουν την έγκριση του υπουργείου Πετρελαίου. Η πηγή εξήγησε ότι η απόφαση του Υπουργείου της χώρας ήρθε, αφού διασφάλισε ότι οι ξένοι εταίροι θα τηρήσουν το σχέδιο ανάπτυξης των πεδίων φυσικού αερίου. Το υπουργείο Πετρελαίου της Αιγύπτου επιδιώκει να επιταχύνει την παραγωγή των επόμενων σταδίων στο γιγαντιαίο Zohr, σύμφωνα με τις οδηγίες του Προέδρου Αμπτέλ Φατάχ Αλ Σίσι, για να επιταχύνει τη σύνδεση της παραγωγής του έργου με το εθνικό δίκτυο. Η Eni αύξησε την παραγωγή του κοιτάσματος σε 2,1 δισ. ευρώ την ημέρα, με την έναρξη του τρέχοντος έτους. Αναλυτές εκτιμούν πως με τη νέα αυτή εξέλιξη είναι πολύ πιθανόν o σταθμός υγροποίησης στο Ίντκου να χρησιμοποιηθεί από αιγυπτιακά κοιτάσματα συντομότερα για εξαγωγή, εφόσον οι εσωτερικές ανάγκες θα έχουν καλυφθεί. Από την άλλη, όσον αφορά την «Αφροδίτη», που προγραμματίζεται να πάει στο Ίντκου, σημαίνει πως, αν δεν προχωρήσουν άμεσα στην Τελική Επενδυτική Απόφαση (FID), οι ανάγκες της χώρας μπορούν να αντικατασταθούν από εγχώρια κοιτάσματα, εφόσον η εσωτερική αγορά έχει καλυφθεί.