Υγεία

Συμπληρώματα διατροφής: Η νέα τάση

Γέμισε η Κύπρος καταστήματα πώλησης συμπληρωμάτων διατροφής - Τι πρέπει να προσέχουμε όταν τα καταναλώνουμε

Αυξάνονται και πληθύνονται τα καταστήματα που πωλούν συμπληρώματα διατροφής, αφού η κατανάλωσή τους αποτελεί τη νέα τάση της εποχής. Στις μέρες μας, αρκετοί είναι αυτοί που βλέπουν τέτοιου είδους σκευάσματα ως την «εύκολη λύση» για να έχουν μια πιο υγιεινή ζωή, ή για να αποκτήσουν μια πιο αθλητική εμφάνιση. Πρόκειται, όμως, για μια μόδα που κρύβει αρκετούς κινδύνους. Γι’ αυτό άλλωστε στη χώρα μας εφαρμόζονται, όχι μία, αλλά δύο σχετικές νομοθεσίες, που προνοούν αυστηρούς κανονισμούς. Και πάλι, όμως, οι ειδικοί συνιστούν προσοχή πριν από την κατανάλωση τέτοιων σκευασμάτων. Αυτό που πρέπει να λαμβάνουμε κατ’ αρχάς υπόψη ως καταναλωτές είναι να επιλέγουμε για τις αγορές μας ένα εκ των 109 αδειούχων καταστημάτων σε όλη την Κύπρο, ενώ καλό θα είναι, προτού καταναλώσουμε οποιοδήποτε συμπλήρωμα, να συμβουλευόμαστε τον διατροφολόγο μας.

Η διαδικασία αδειοδότησης

Η ευρωπαϊκή οδηγία για τα συμπληρώματα διατροφής υιοθετήθηκε από τη χώρα μας με τη δημοσίευση σχετικών κανονισμών το 2004. Σύμφωνα με αυτούς τους κανονισμούς, αρμόδιες υπηρεσίες για την αδειοδότηση και τον έλεγχο των καταστημάτων που πωλούν συμπληρώματα διατροφής είναι οι Ιατρικές Υπηρεσίες και Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας, οι οποίες εξουσιοδοτούν την εφαρμογή της νομοθεσίας στις Υγειονομικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, «συμπληρώματα διατροφής» ορίζονται τα τρόφιμα με σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας, τα οποία αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών με θρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις, μεμονωμένων ή σε συνδυασμό, και τα οποία διατίθενται στο εμπόριο σε δοσιμετρικές μορφές, όπως κάψουλες, παστίλιες, δισκία, χάπια και άλλες παρόμοιες μορφές, καθώς και φακελάκια σκόνης, φύσιγγες υγρού προϊόντος, φιαλίδια με σταγονόμετρο, και άλλες παρόμοιες μορφές υγρών και κόνεων που προορίζονται να ληφθούν σε προμετρημένες μικρές μοναδιαίες ποσότητες.

Όπως δήλωσε στη «Σ» ο Προϊστάμενος των Υγειονομικών Υπηρεσιών, Αλβέρτος Καρής, εκτός από την κοινοτική νομοθεσία, υπάρχει και σχετική εθνική νομοθεσία, η οποία ορίζει ότι για να αδειοδοτηθεί οποιοδήποτε κατάστημα πώλησης τέτοιων σκευασμάτων, πρέπει να λάβει την έγκριση από μία τριμελή επιτροπή, που αποτελείται από έναν Λειτουργό των Φαρμακευτικών Υπηρεσιών, έναν Ιατρικό Λειτουργό και έναν Υγειονομικό Λειτουργό.

Σύμφωνα με τις πρόνοιες της εν λόγω νομοθεσίας, τα καταστήματα πώλησης συμπληρωμάτων διατροφής θα πρέπει να διευθύνονται από καταρτισμένο προσωπικό, το οποίο μπορεί να είναι: διαιτολόγος ή επιστήμονας τροφίμων, εγγεγραμμένος ιατρός, φαρμακοποιός ή άλλο πρόσωπο, το οποίο θα ικανοποιήσει τον Διευθυντή Ιατρικών Υπηρεσιών είτε με προφορική συνέντευξη ή γραπτή εξέταση ότι είναι καταρτισμένος σε σχέση με τα συμπληρώματα διατροφής ή την υγιεινή διατροφή.

109 καταστήματα

σε όλην την Κύπρο

Χώροι πώλησης των συμπληρωμάτων διατροφής ορίζονται εκτός από τα φαρμακεία, εξειδικευμένα καταστήματα πώλησης συμπληρωμάτων διατροφής, τα οποία είναι εγγεγραμμένα στο σχετικό μητρώο. Σύμφωνα με τον κ. Καρή, σήμερα λειτουργούν στην Κύπρο 109 τέτοιου είδους καταστήματα, εκ των οποίων τα 38 είναι στη Λευκωσία, τα 21 στη Λεμεσό, άλλα 21 στη Λάρνακα, 20 στην ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου και τα 9 στην Πάφο. Την ίδια ώρα, υπάρχουν 25 αιτήσεις που εκκρεμούν για έκδοση άδειας, καθώς πρόκειται για καταστήματα που το προσωπικό τους δεν εμπίπτει στις κατηγορίες εξειδικευμένων ατόμων που ορίζει η νομοθεσία και πρέπει να αξιολογηθούν από τον Διευθυντή των Ιατρικών Υπηρεσιών. Τα 25 αυτά καταστήματα, σύμφωνα με τον κ. Καρή, στο μεταξύ λειτουργούν και επιθεωρούνται από λειτουργούς των Υγειονομικών Υπηρεσιών, τόσο για τα υποστατικά τους, όσο και για τα εμπορεύματά τους.

Καθαροί οι έλεγχοι το 2018

Ο κ. Καρής εξήγησε ότι τα συμπληρώματα διατροφής που δεν περιέχουν φαρμακευτικές ουσίες, όπως οι μπάρες με πρωτεΐνη για παράδειγμα, θεωρούνται τρόφιμα και όχι φάρμακα. Αυτό σημαίνει ότι εξετάζονται σαν τρόφιμα και πρέπει να πληρούν όλες τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας. Πρέπει να έχουν κατάλληλη σήμανση, ώστε να κυκλοφορούν στην αγορά, ενώ παράλληλα υπόκεινται και σε εργαστηριακές εξετάσεις στο χημείο του κράτους. Σε περίπτωση που κατά τις εργαστηριακές εξετάσεις εντοπιστεί παράβαση της νομοθεσίας, επιβάλλονται διοικητικά πρόστιμα και τα σκευάσματα αποσύρονται από την αγορά.

Σύμφωνα με τον κ. Καρή, στο πλαίσιο της εφαρμογής του εθνικού προγράμματος ελέγχου τροφίμων για συμπληρώματα διατροφής για το 2018, οι Υγειονομικές Υπηρεσίες σε συνεργασία με το Κρατικό Χημείο εξέτασαν 30 δείγματα συμπληρωμάτων διατροφής που προορίζονται για αθλητές για έλεγχο ύπαρξης αναβολικών και ήταν όλα «καθαρά». Έλαβαν επίσης πέντε δείγματα συμπληρωμάτων διατροφής, που προορίζονται για αύξηση σεξουαλικής επίδοσης, άλλα πέντε δείγματα για εντοπισμό Thc τετραϋδροκανναβινόλης (THC), δέκα δείγματα συμπληρωμάτων διατροφής τα οποία προορίζονται για απώλεια βάρους και ήταν όλα εντάξει. Φέτος, όπως είπε ο κ. Καρής, το πρόγραμμα ελέγχου τέτοιου είδους σκευασμάτων συνεχίζεται και τα αποτελέσματά του θα ανακοινωθούν στο τέλος του έτους. Καταληκτικά, ο κ. Καρής ανέφερε πως στην Κύπρο υπάρχει ένα ικανοποιητικό σύστημα ελέγχου για τα συμπληρώματα διατροφής, καθώς εκτός του κοινοτικού κανονισμού εφαρμόζονται και άλλες πιο αυστηρές πρόνοιες, που προκύπτουν από την εθνική νομοθεσία.

Οι επιπτώσεις στην υγεία μας

Γιάννης Κούτρας: «Δύσκολα θεωρώ άμεση λύση τα συμπληρώματα εκτός από ορισμένες παθολογικές καταστάσεις ή στις περιπτώσεις αθλητισμού, πρωταθλητισμού, εγκυμοσύνης και θηλασμού».

Την προσοχή των πολιτών που καταναλώνουν συμπληρώματα διατροφής εφιστά ο Διατροφολόγος Γιάννης Κούτρας. Μιλώντας στη «Σ», εξήγησε ότι υπάρχουν πολλές κατηγορίες τέτοιων ειδών σκευασμάτων και αναφέρθηκε συγκεκριμένα σε αυτά που περιέχουν μακροθρεπτικά συστατικά και σε αυτά που περιέχουν μικροθρεπτικά συστατικά. Στα μακροθρεπτικά συστατικά, όπως είπε, συγκαταλέγονται τα σκευάσματα των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων και στα μικροθρεπτικά συγκαταλέγονται οι πολυβιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία, όπως για παράδειγμα τα συμπληρώματα ψευδαργύρου.

Γενικότερα, ανέφερε πως τα συμπληρώματα τα χρησιμοποιούμε για να καλύψουμε κάποια κενά στη διατροφή του ατόμου. Περαιτέρω, σημείωσε ότι οι κίνδυνοι και τα οφέλη έρχονται σε συνάρτηση με τους στόχους του ατόμου. Για παράδειγμα, όπως είπε, αν έχουμε ένα άτομο το οποίο δεν τρέφεται σωστά, θα μπορούσαμε, αφού δεν καλύπτει τις ανάγκες της διατροφής του, να προσθέσουμε ένα συμπλήρωμα. Την ίδια ώρα, συνέχισε, οι κίνδυνοι προκύπτουν από την κατάχρηση, η οποία ουσιαστικά παρουσιάζεται όταν κάποιος ξεπερνά την καθορισμένη δοσολογία που υπάρχει για κάθε σκεύασμα ανά άτομο και ανά ηλικία. Συγκεκριμένα, ανέφερε πως μπορεί να προκύψουν οι ίδιες παρενέργειες που παρουσιάζει η υπέρβαση της δοσολογίας οποιουδήποτε φαρμάκου, όπως εμετοί, ζαλάδες, προβλήματα στα νεφρά και στο συκώτι, ή ακόμα και στο καρδιακό σύστημα. Σε ακραίες καταστάσεις, πρόσθεσε, έχουν καταγραφεί ακόμα και θάνατοι.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η σωστή διαδικασία είναι να αξιολογηθεί το άτομο από έναν ειδικό επιστήμονα, δηλαδή ένα διατροφολόγο, και αφού έχει ως βάση ένα πρόγραμμα διατροφής και δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες του, τότε μπορεί να προστεθεί κάποιο συμπλήρωμα.

Ο κ. Κούτρας δήλωσε πως είναι μία τάση της εποχής να γυρίζουμε από την κανονική διατροφή στην τεχνική, ωστόσο, όπως σημείωσε, πολλοί αγνοούν το γεγονός ότι η βιβλιογραφία δείχνει πως συγκεκριμένα σκευάσματα θα μπορούσαν να επιφέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό. Παράλληλα, υπέδειξε ότι δεν υπάρχει σωστή ενημέρωση, ενώ έθιξε και το ζήτημα των ελέγχων, που, όπως είπε, δεν γίνονται σε όλα τα σκευάσματα.

Περαιτέρω, ο κ. Κούτρας ανέφερε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των σκευασμάτων που κυκλοφορούν στην κυπριακή αγορά σήμερα μάλλον είναι αχρείαστα, σημειώνοντας πως ζούμε σε μία μεσογειακή χώρα με αφθονία από πολλές ομάδες τροφίμων, επομένως δύσκολα θεωρεί ο ίδιος άμεση λύση τα συμπληρώματα εκτός από ορισμένες παθολογικές καταστάσεις ή στις περιπτώσεις αθλητισμού, πρωταθλητισμού, εγκυμοσύνης και θηλασμού.