Η νεκρανάσταση του αγωγού προς την Τουρκία

Την «ξεχασμένη» ιδέα κατασκευής αγωγού φυσικού αερίου από την κυπριακή ΑΟΖ προς την Τουρκία ξέθαψε αυτές τις μέρες το ΑΚΕΛ στην επιστολή που έστειλε προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη. Στην επιστολή του ο Άντρος Κυπριανού, ανήμερα μάλιστα και της επετείου της εισβολής του Αττίλα το 1974, ζήτησε από τον ΠτΔ να δεσμευθεί ότι «η ομοσπονδιακή Κύπρος και η Τουρκία θα αρχίσουν συνομιλίες για σύναψη αμοιβαία επωφελούς συμφωνίας για μεταφορά φυσικού αερίου προς την Τουρκία με αγωγό». Η Κυβέρνηση και ο ΔΗΣΥ όχι μόνο δεν έχουν απορρίψει ξεκάθαρα τη συγκεκριμένη πρόταση, που ζήτησε επανειλημμένως η Τουρκία και ο Ακιντζί, αλλά φαίνεται να τη βλέπουν με θετικό μάτι. Άλλωστε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο ίδιος ο Αβέρωφ Νεοφύτου υποστήριξαν δημόσια αυτή την πρόταση και στο παρελθόν.

Ειδικά όμως το ΑΚΕΛ, με την επαναφορά στο τραπέζι αυτής της πρότασης, δείχνει να ευθυγραμμίζεται πλήρως με τον ενεργειακό σχεδιασμό της προηγούμενης Κυβέρνησης Ομπάμα στην περιοχή. Υπενθυμίζεται ότι ο χάρτης του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, που δημοσίευσε η «Σημερινή» στις 9 Ιουνίου 2019, είχε αρχιτέκτονα τον πρώην Ειδικό Απεσταλμένο και Συντονιστή Διεθνών Ενεργειακών Υποθέσεων των ΗΠΑ Άμος Χοκστάιν. Ο ίδιος αποκάλυψε ότι ο χάρτης με αγωγό από Κύπρο προς Τουρκία παρουσιάστηκε προσωπικά στον ίδιο τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό 2015-2017. Όταν ρωτήθηκαν Κυβέρνηση και ΑΚΕΛ αν γνώριζαν τον συγκεκριμένο χάρτη και αν εξακολουθεί να βρίσκεται στο τραπέζι ως επιλογή, αμφότεροι επιχείρησαν να υποβαθμίσουν τη σημασία του, αποφεύγοντας να απαντήσουν επί της ουσίας. Μια, μάλιστα, από τις δικαιολογίες ήταν πως έκτοτε έχουν αλλάξει οι συσχετισμοί, τα δεδομένα και οι συμμαχίες στην περιοχή.

Η νεκρανάσταση ωστόσο ενός τουρκικού αγωγού για να δελεάσουν την Άγκυρα με σκοπό την όποια λύση του Κυπριακού, αποτελεί υπόσκαψη των ενεργειακών συμμαχιών που έχτισε μεθοδικά και διαχρονικά η Κυπριακή Δημοκρατία με τις φιλικές χώρες της περιοχής όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ένας τουρκικός αγωγός, θα δένει ως ομφάλιος λώρος την Κύπρο με την Τουρκία, τον θύτη με το θύμα, και θα θέσει ταφόπλακα στον οριζόντιο στρατηγικό άξονα Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ με τον αγωγό East Med, βάζοντας παράλληλα σε δεύτερη μοίρα την κατασκευή τερματικού υγροποίησης στο νησί. Η απόφαση του τρόπου αξιοποίησης και εμπορικής εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ αποτελεί το κλειδί για τη μετέπειτα πορεία του Κυπριακού. Το ψευδοκράτος έχει διαφορετικό όραμα για αξιοποίηση των κοιτασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ και το όραμα αυτό αποτελεί τον εφιάλτη για τα συμφέροντα του κυπριακού ελληνισμού.

Το όραμα Ακιντζί

Toν Οκτώβριο του 2016 ο κατοχικός ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη, έπειτα από πρόσκληση του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, προκειμένου να συμμετάσχει στο 23ο Παγκόσμιο Συνέδριο Ενέργειας. Εκεί, ενώπιον άλλων ηγετών ανέπτυξε και το «όραμά» του για την αξιοποίηση του φυσικού αερίου της Κύπρου. Ισχυρίστηκε πως το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου θα μπορεί να φτάσει στην Ευρώπη «με τον πιο οικονομικό και ασφαλή τρόπο, με ενεργειακό διάδρομο που θα οικοδομήσει στην Κύπρο μέσω της Τουρκίας». Αυτό, όπως είπε, θα δώσει την ευκαιρία στα κράτη, όπως την Τουρκία, την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, να επαναθέσουν τις σχέσεις τους. Τον Ιούνιο του 2018, στην κεντρική τουρκική πόλη Εσκισεχίρ, εγκαινιάστηκε ο αγωγός TANAP από τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ilham Aliyev, τον Ουκρανό Πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο, τον Πρόεδρο της Σερβίας Aleksandar Vucic και τον κατοχικό ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί. Ο Ακιντζί δήλωσε ότι το σχέδιο είναι το καλύτερο παράδειγμα της οικονομικής συνεργασίας και του πολιτικού οράματος. «Η ενοποίηση των πηγών της Ανατολικής Μεσογείου και η μεταφορά τους στην Ευρώπη διά της πιο φτηνής και πιο σύντομης διαδρομής, που είναι η Τουρκία, δημιουργώντας ένα δίκτυο συνεργασίας, θα συμβάλει στην ειρήνη και τη σταθερότητα της περιοχής. Με το πνεύμα της οικονομικής συνεργασίας που έφερε ο ΤΑΝΑΡ, ευχή μας είναι να εμπνεύσει όλους και όλες τις χώρες», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Αναστασιάδης 2011

Η ιδέα κατασκευής αγωγού προς την Τουρκία, πέραν από τη διαχρονική στήριξη της Άγκυρας, είχε και υποστηρικτές εδώ στην Κύπρο κυρίως τις ηγεσίες των δυο μεγάλων κομμάτων ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ. Επί Προεδρίας Δημήτρη Χριστόφια, ο τότε Πρόεδρος του ΔΗΣΥ Νίκος Αναστασιάδης σε συνέντευξή του στις 19 Σεπτεμβρίου του 2011 είχε μιλήσει για την πιθανότητα διοχέτευσης του κυπριακού φυσικού αερίου στην Τουρκία με αγωγό λέγοντας τα εξής: «Αν διαπιστωθεί ότι υπάρχουν ποσότητες, όπως φημολογείται, και η συμφωνία είναι όντως συμφέρουσα, χωρίς αμφιβολία θα συμβάλει σημαντικά και στην πρόοδο της Κύπρου και της οικονομίας. Και πιθανότατα θα μπορούσε να αποτελέσει και ένα κίνητρο για τους Τουρκοκύπριους ακόμα και για την Τουρκία στο να συνειδητοποιήσουν πόσο θα πρέπει να συμβάλουν με θετικές ενέργειες στη συντομότερη λύση του Κυπριακού».

Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, ο κ. Αναστασιάδης είπε πως, «Θα σας δώσω ένα παράδειγμα ως κίνητρο για την Τουρκία, πέραν των Τ/κ που σίγουρα θα έχουν ένα μερίδιο από τις εισροές από την εκμετάλλευση. Ο αγωγός Ναμπούκο είναι ο πλησιέστερος, προκειμένου να διοχετεύεται το αέριο από την Κύπρο προς την Ευρώπη. Σήμερα φαίνεται να είναι ασύμφορος. Μια ενδεχόμενη λύση του Κυπριακού που θα ξεπερνούσε τα υφιστάμενα προβλήματα, πιθανόν να οδηγούσε όχι μόνο στην εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας – Ισραήλ, αλλά την ίδια ώρα θα ήταν και προς όφελος της ίδιας της Τουρκίας».

Αβέρωφ: «Διπλό το κέρδος»

Από την πλευρά του ο νυν πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, στο πλαίσιο εκδήλωσης του ΚΕΒΕ και του ΟΠΕΚ, που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 2013, δήλωσε πως «δεν πρέπει να αποκλείσουμε σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού τη διασύνδεση διά υποθαλάσσιου αγωγού Κύπρου και Τουρκίας». Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Νεοφύτου ισχυρίστηκε πως θα είναι διπλό το κέρδος για την Κύπρο, γιατί εμείς μπορούμε να πωλούμε πιο φτηνό φυσικό αέριο με μεγαλύτερο κέρδος και η Τουρκία να έχει φτηνό φυσικό αέριο για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες.

H «σωλήνα» του Μαλά

Ο δις εκλεκτός του ΑΚΕΛ για την Προεδρία Σταύρος Μαλάς, κατά τη διάρκεια προεκλογικής συνέντευξης τον Ιανουάριο του 2013 στον Σύνδεσμο Απόστρατων Αξιωματικών Κυπριακού Στρατού, είπε: «Δεν θα πρέπει λοιπόν να ορθώσουμε μια κόκκινη κουρτίνα μπροστά μας, όταν ακούσουμε ότι και η Τουρκία για παράδειγμα μπορεί να ενδιαφερθεί, μαζί μας, ή με κάποιους άλλους, εις την αξιοποίηση του φυσικού αερίου μετά τη λύση του Κυπριακού. Διότι αν τους εμπλέξουμε και αυτούς μέσα και περάσει μια σωλήνα και πάει, για παράδειγμα, μέσω Τουρκίας προς βορρά δεν χάνουμε κάτι, φτάνει τα δικά μας συμφέροντα να είναι εξασφαλισμένα, διότι ακούγεται και η άποψη να βάλουμε μια σωλήνα να πάει στην Κρήτη και από Κρήτη να πάει παραπάνω (αλλά οι τεχνικοί μας λένε πως δεν γίνεται!». Η τελευταία επισήμανση του Σταύρου Μαλά φωτογραφίζει ουσιαστικά αγωγό East Med, τον οποίο χαρακτηρίζει ανέφικτο. Ωστόσο, στην πορεία αυτές οι δικαιολογίες διαψεύστηκαν, αφού οι μελέτες σε τεχνικό και οικονομικό επίπεδο έδειξαν πως ο αγωγός Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας-Ιταλίας είναι βιώσιμος.

Έκθεση PRIO και Πραξούλα

Τον αγωγό προς την Τουρκία υποστήριξε αρχικά το 2008 και η πρώην Υπουργός Εμπορίου του Δημήτρη Χριστόφια, Πραξούλα Αντωνιάδου-Κυριάκου, σε μια σειρά τριών μελετών υπό την αιγίδα του PRIO, μια εκ των οποίων συγχρηματοδοτήθηκε από τη βρετανική Υπάτη Αρμοστεία. «Το ευοίωνο οικονομικό μέλλον της Κύπρου μετά τη λύση, βασίζεται σημαντικά σε αγωγούς φυσικού αερίου που θα ενώνουν Αίγυπτο-Κύπρο-Τουρκία και στη μετατροπή της βόρειας ακτογραμμής της Κύπρου σε ένα μεγάλο τερματικό υγρών καυσίμων ως προέκταση του αγωγού Μπακού-Τζεϊχάν της Τουρκίας», έγραφε σε έκθεση του PRIO με τίλτο «The Day After: Commercial Opportunities Following a Solution to the Cyprus Problem» με συγγραφείς επίσης την Τουρκάλα καθηγήτρια Οικονομικών σε πανεπιστήμιο των κατεχομένων Ozle Oguz Hislal και την Ιρλανδή Fionna Mullen.

Η συνάντηση

μαρξιστών - νεοφιλελεύθερων

Κοινή συνισταμένη όσων υποστηρίζουν τον αγωγό προς την Τουρκία είναι τα οικονομικά κριτήρια και τα άμεσα έσοδα, αγνοώντας πλήρως τις γεωπολιτικές προεκτάσεις και τα ζητήματα ασφάλειας. Δηλαδή τόσο η νεοφιλελεύθερη τάση όσο και οι μαρξιστές, ξεκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες, πιστεύουν πως μέσα από οικονομικά «λουκούμια» μπορούν να πείσουν την Τουρκία να συναινέσει σε λύση του Κυπριακού.

Συνεκμετάλλευση Κύπρου - Λιβάνου

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, η Λιβανέζα Υπουργός Ενέργειας, Nada Boustani, δήλωσε την Τρίτη ότι ο Λίβανος διαπραγματεύεται με την Κύπρο και την Αίγυπτο ψάχνοντας «οφέλη για όλους» στον τομέα εκμετάλλευσης φυσικού αερίου της περιοχής. «Ειδικότερα, ο Λίβανος συνεργάζεται ενεργά με την Κύπρο για την εκπόνηση μιας συμφωνίας συνεκμετάλλευσης. Οι δύο χώρες είναι θετικές για να συζητήσουν την ανάπτυξη κοινών υποδομών μέσα σε ένα τριμερές πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Συνεχίζονται οι συζητήσεις με την Αίγυπτο, η οποία συνδέεται με τον Λίβανο μέσω του Αγωγού Αραβικού Αερίου. Ο Λίβανος παραμένει ανοικτός και δεσμεύεται για περαιτέρω περιφερειακή προώθηση», επεσήμανε. Πρόσθεσε, ότι ο Λίβανος βρίσκεται επίσης σε διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο για επαναλειτουργία του Arab Gas Pipeline. Το συγκεκριμένο έργο είναι ένας διαπεριφερειακός αγωγός εξαγωγής φυσικού αερίου που κατασκευάστηκε για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Αίγυπτο στην Ιορδανία, τη Συρία και τον Λίβανο. Η Λιβανέζα Υπουργός ανακοίνωσε νωρίτερα φέτος την έναρξη του δεύτερου γύρου αδειοδότησης στην ΑΟΖ του Λιβάνου για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου σε πέντε θαλασσοτεμάχια. Υπενθυμίζεται ότι τον Φεβρουάριο του 2018 ο Λίβανος υπέγραψε τα πρώτα υπεράκτια συμβόλαια ερευνών και παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου για δύο ενεργειακά μπλοκ με μια κοινοπραξία της Total, της ιταλικής ΕΝΙ και της Novatek της Ρωσίας. Η Laure Haytay, διευθύντρια του MENA στο Ινστιτούτο Διαχείρισης Φυσικών Πόρων (NRGI) και εμπειρογνώμονας πετρελαίου και φυσικού αερίου, τόνισε ότι η κυβέρνηση του Λιβάνου πρέπει να αναπτύξει και να ενισχύσει τη συνεργασία με περιφερειακές χώρες όπως η Αίγυπτος και η Κύπρος. Έχοντας μια συμφωνία συνεκμετάλλευσης με την Κύπρο σε αυτό το στάδιο είναι ζωτικής σημασίας για τον Λίβανο, ειδικά για εταιρείες που θα εμπλακούν στον δεύτερο γύρο δανειοδότησης της χώρας και θα βρουν κοίτασμα που πρέπει να αναπτύξουν.