Αντεπίθεση με στόχο την τριπλή οριοθέτηση

Ο Αναπληρωτής Υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ Φράνσις Φάνον θα ηγηθεί της αμερικανικής αντιπροσωπίας στην τριμερή συνάντηση των Υπουργών Ενέργειας της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ στην Αθήνα την ερχόμενη Τετάρτη, 7 Αυγούστου. Τις προηγούμενες μέρες έγιναν πολλές διπλωματικές ζυμώσεις μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, με τον Αιγύπτιο Υπουργό Εξωτερικών Σαμέχ Σούκρι να περιοδεύει σε Αθήνα και Λευκωσία για συντονισμό κινήσεων το επόμενο διάστημα. Πληροφορίες του Sigma, που επιβεβαιώθηκαν από τη «Σημερινή», συγκλίνουν στο πως εδώ και αρκετό διάστημα γίνονται βήματα προς οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Αιγύπτου-Ελλάδας, κάτι που επηρεάζει και την Κύπρο στη βάση του τριπλού σημείου επαφής. Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που ακούστηκε κάτι τέτοιο, εντούτοις στην παρούσα χρονική συγκυρία, με τις προκλήσεις των Τούρκων στην Ανατολική Μεσόγειο και την κλιμάκωση της ναυτικής τους παρουσίας, μια τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε κίνηση ματ στην ενεργειακή σκακιέρα της περιοχής και θα μπορούσε να προσφέρει την απαραίτητη σταθερότητα.

Η ανάγκη οριοθέτησης

ΑΟΖ με Ελλάδα

Λίγες είναι οι πολιτικές φωνές στην Κύπρο που θέτουν επί τάπητος την αναγκαιότητα οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου. Μια κίνηση που θα άλλαζε τα δεδομένα προς το συμφέρον των φιλικών συμμαχιών της περιοχής και θα απελευθέρωνε εταιρείες να δραστηριοποιηθούν πιο ενεργά. Παράλληλα, θα βοηθούσε στην επίσπευση των διαδικασιών κατασκευής του αγωγού East Med. Ο ίδιος ο Έλληνας Υπουργός Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης τόνισε τη σημασία του αγωγού φυσικού αερίου East Med για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και ζήτησε να ξεπεραστεί η σημερινή καθυστέρηση. Σε μια προσπάθεια να θωρακιστεί απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα, η Λευκωσία προχώρησε επίσης στην παραχώρηση του οικοπέδου 7 της ΑΟΖ στη γαλλοϊταλική κοινοπραξία των ενεργειακών TOTAL-ENI, με τη γαλλική TOTAL να μπαίνει και στα οικόπεδα 2, 3, 8 και 9.

Όπως πολύ σωστά επισημαίνει και ο «πατέρας» της ελληνικής ΑΟΖ Θεόδωρος Καρυώτης σε πρόσφατο άρθρο του σχετικά με την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στο νησί, Κ. Μητσοτάκη, «μακάρι οι δύο ηγέτες να αποφάσισαν την οριοθέτηση και να την αναγγείλουν την κατάλληλη στιγμή, διότι καήκαμε, αν μας προλάβουν οι Τούρκοι και προχωρήσουν στην οριοθέτηση ΑΟΖ με τη Λιβύη». Σε αυτό το πλαίσιο, προχωρώντας ένα βήμα πάρα πέρα, ο κ. Καρυώτης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και για τις προθέσεις των Τούρκων να περάσουν την «κόκκινη γραμμή» και να προβούν σε παράνομες δραστηριότητες κοντά στο Καστελόριζο. «Το Καστελόριζο είναι το πιο κρίσιμο οικόπεδο του ελληνικού χώρου και το συνειδητοποιούμε κάθε φορά που το πλησιάζουν οι Τούρκοι. Όπως μου ανέφερε πρόσφατα ένας Αμερικανός διπλωμάτης, αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα ελαττώματα των Ελλήνων. Μου είπε συγκεκριμένα πως ‘οι Έλληνες είστε πάντα αντιδραστικοί και ποτέ προνοητικοί’ (‘You are always reactive and never proactive’)», σημείωσε.

Εμπλοκή Exxon σε Αίγυπτο

Στις 18 Ιουλίου, η Επιτροπή Ενέργειας και Περιβάλλοντος του Αιγυπτιακού Κοινοβουλίου εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τα αποτελέσματα συνάντησης μεταξύ του εκτελεστικού αντιπροέδρου του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ Myron Brilliant και του Αιγύπτιου Υπουργού Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων Tarek el-Mοlla. Η ανακοίνωση χαρακτηρίζει ως φιλόδοξο το ενεργειακό πρόγραμμα της Αιγύπτου, επισημαίνοντας ότι αυτό ανοίγει ευκαιρίες στις αμερικανικές εταιρείες να επενδύσουν στον αιγυπτιακό πετρελαϊκό τομέα. Αυτό ουσιαστικά έγινε εμφανές από την είσοδο αμερικανικών εταιρειών, όπως η ExxonMobil, στην αιγυπτιακή ΑΟΖ. Περίπου οκτώ διεθνείς εταιρείες, οι οποίες δεν έχουν ονομαστεί στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κατέθεσαν ήδη προτάσεις εμπλοκής στα ενεργειακά της Αιγύπτου. Σύμφωνα με πληροφορίες της Al-Monitor, οι εταιρείες είναι οι Apache, ExxonMobil και η Noble Energy. Η Exxon Mobile είναι η πρώτη συμμετοχή στις διαδικασίες εξερεύνησης πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, ενώ η Apache -μέσω της συμμαχίας της με την κινεζική εταιρεία Sinopec Corporation- ελέγχει ήδη το 27% της ημερήσιας παραγωγής ακατέργαστου πετρελαίου και συμπυκνωμάτων της Αιγύπτου με παραγωγή 187.000 βαρέλια την ημέρα.

Στρατιωτική ενίσχυση σε Αλ Σίσι

Σε αυτό το πλαίσιο είναι που Κύπρος-Ελλάδα θα πρέπει να εκμεταλλευτούν τον ανταγωνισμό της Αιγύπτου, ως συμμάχου των Ηνωμένων Πολιτειών, με την Τουρκία, η οποία υποστηρίζεται από τη Ρωσία. Η Αίγυπτος πιστεύει ότι εκείνη είναι που πρέπει να ελέγχει την Ανατολική Μεσόγειο και να παράγει φυσικό αέριο μεταφέροντάς το με ασφάλεια προς την Ευρώπη. Άλλη μια τριμερής Κύπρου-Ελλάδας-Αιγύπτου, σε επίπεδο ηγετών, έρχεται τον Νοέμβριο. Μέχρι τότε υπάρχει αρκετός χρόνος για προετοιμασία για το μεγάλο βήμα της τριπλής οριοθέτησης.

Αυτές τις μέρες το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ενέκρινε πιθανή στρατιωτική παράδοση στο εξωτερικό (FMS) - προς την Αίγυπτο - για τεχνική υποστήριξη διαφόρων αιγυπτιακών πολεμικών πλοίων με εκτιμώμενο κόστος 554 εκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με ανακοίνωση του Οργανισμού Συνεργασίας για την Αμυντική Ασφάλεια (DSCA). Η κυβέρνηση της Αιγύπτου ζήτησε την ενδεχόμενη πώληση τεχνικής υποστήριξης για τις 4 φρεγάτες Oliver Hazard Perry (πλοία κατηγορίας FFG 7), τα ταχύπλοα σκάφη, τα παράκτια ναρκαλιευτικά σκάφη και ένα ταχύπλοο σκάφος περιπολίας 28 μέτρων.

Σε αυτήν την κρίσιμη περίοδο, η συγκεκριμένη πώληση αναμένεται να αυξήσει το υλικό και την επιχειρησιακή ετοιμότητα του Αιγυπτιακού Ναυτικού, την ώρα μάλιστα που και η Άγκυρα συνεχίζει να αναπτύσσει δυνάμεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο κύριος ανάδοχος για την υποστήριξη των μηχανικών υπηρεσιών θα είναι η VSE Corp. και οι δραστηριότητες της κυβέρνησης των ΗΠΑ θα παρέχουν την τεχνική υποστήριξη στην Αίγυπτο. Το ναυτικό της Αιγύπτου είναι το έκτο μεγαλύτερο σε ολόκληρο τον κόσμο, βάσει του αριθμού των πλοίων, και είναι επιφορτισμένο με την προστασία των ακτών της Μεσογείου και της Ερυθράς Θάλασσας. Διατηρεί δύο στόλους, έναν για καθεμία από τις θάλασσες, και περιλαμβάνει πλοία, αεροσκάφη, υποβρύχια, αμφίβια σκάφη και περιπολικά.

Το πετρέλαιο στη Συρία

Εν τω μεταξύ, την πρώτη τους τηλεφωνική επικοινωνία είχαν στις 29 Ιουλίου ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ και ο νέος Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Μαρκ Έσπερ, που ανέλαβε πρόσφατα και επίσημα το πηδάλιο του Πενταγώνου. Τα πρώτα μηνύματα από τον διεθνή και τουρκικό Τύπο είναι πως η συνομιλία δεν πήγε και τόσο καλά. Οι λόγοι, σύμφωνα με την τουρκική ανάγνωση των γεγονότων, ήταν οι απαιτήσεις του Τούρκου Υπουργού Άμυνας να παραχωρηθεί στην Τουρκία μια ζώνη ασφαλείας στη βόρειο Συρία, η οποία εκτείνεται σε απόσταση 20 μιλίων από τη χώρα, κάτι που οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να αρνήθηκαν. Ο Ερντογάν, με το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, έχει εμπλακεί στρατιωτικά στη Συρία, για να χτυπήσει το κουρδικό στοιχείο, με τρόπο ώστε να αποτρέψει την όποια συνεκτικότητα του κουρδικού πληθυσμού και παράλληλα να στρέψει αλλού την προσοχή από τα δικά του εσωτερικά οικονομικά προβλήματα, λόγω κακοδιαχείρισης. Ωστόσο, ένας πιο σημαντικός λόγος είναι η δίψα της Τουρκίας για πηγές ενέργειας. Χωρίς να διαθέτει δικούς της ενεργειακούς πόρους, όπως φυσικό αέριο και πετρέλαιο, η Τουρκία επιδιώκει να καταστεί εδώ και χρόνια ο βασικός ενεργειακός κόμβος της περιοχής. Εδώ εντάσσεται και η επιθυμία να μεταφερθεί το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου με αγωγούς στην Τουρκία.

Ουσιαστικά, με τα τέλη διέλευσης των αγωγών, εισρέουν στα τουρκικά ταμεία δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Αναμφίβολα, η επιθετικότητα της Τουρκίας απέναντι στην Κύπρο οφείλεται τόσο στην επιθυμία διατήρησης του μονοπωλίου της Άγκυρας όσο και της Μόσχας στους αγωγούς, καθώς είναι και δική της επιθυμία να αποκτήσει δικές της πηγές ενέργειας. Μεγάλο μέρος των πετρελαϊκών πόρων της Συρίας βρίσκεται γεωγραφικά στη «ζώνη ασφαλείας», την οποία η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει. «Στην πραγματικότητα, αυτό που επιδιώκει η Τουρκία δεν είναι μόνο η απέλαση των Κούρδων της Συρίας από την προστατευτική ζώνη, αλλά η κατοχή των πετρελαϊκών αποθεμάτων των ιστορικών πόλεων και χωριών που βρίσκονται από πάνω. Αυτό θα ήταν όφελος όχι μόνο για την οικονομία της Τουρκίας, αλλά πιθανότατα και για τον ίδιο τον Ερντογάν, καθώς σήμερα υπάρχουν λίγες σημαντικές επιχειρηματικές συμφωνίες στην Τουρκία από τις οποίες ο Ερντογάν ή τα μέλη της οικογένειάς του δεν επωφελούνται», σημειώνει σε τελευταία του ανάλυση ο Μάικλ Ρούμπιν, αναλυτής μιας από τις γνωστότερες και ισχυρότερες «δεξαμενές σκέψης» της Ουάσιγκτον, του American Enterprise Institute.

Ιδέες για LNG και FLNG

Παράλληλα, οι εταίροι του κοιτάσματος Λεβιάθαν στο Ισραήλ εξετάζουν τη βιωσιμότητα υλοποίησης πλωτού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου δυναμικότητας 2,4-5 εκατ. τόνων ετησίως. Σύμφωνα με την Delek Drilling, μια τέτοια μονάδα θα τους δώσει τη δυνατότητα για εξαγωγές παγκοσμίως, ενώ έχουν υπογράψει ήδη συμφωνίες με τις Golar LNG και Exmar για να μελετήσουν το έργο. Σημειώνεται ότι το Λεβιάθαν πρόκειται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία στα τέλη αυτού του έτους. Ταυτόχρονα, η αντιμονοπωλιακή ρυθμιστική Αρχή του Ισραήλ άναψε την Τετάρτη το πράσινο φως στους εταίρους των κοιτασμάτων φυσικού αερίου Tamar και Leviathan να επενδύσουν σε αγωγό εξαγωγής στην Αίγυπτο, καθώς και να χορηγήσουν στους άλλους παίκτες πρόσβαση στον αγωγό. Η Delek Drilling και η Noble Energy θέλουν να αγοράσουν τον υποθαλάσσιο αγωγό EMG που συνδέει το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Αυτό θα τους επέτρεπε να εφοδιάζουν με φυσικό αέριο την Αίγυπτο με συμφωνία ύψους 15 δις δολαρίων. Την ίδια ώρα, δημοσιεύματα της ισραηλινής Globes αναφέρουν πως Αίγυπτος και Ισραήλ εξετάζουν την κατασκευή ενός σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου στη χερσόνησο του Σινά επί της Ερυθράς Θάλασσας, με στόχο την πώληση φορτίων προς τις χώρες της Ανατολής. Αυτό, σύμφωνα με την εφημερίδα, θα επιτρέψει στις δύο πλευρές να αποφύγουν την πληρωμή των τελών για τη διέλευση στο Σουέζ, με αποτέλεσμα να είναι πιο ανταγωνιστικές οι εξαγωγές προς Ανατολάς. Πάντως, με το κόστος μιας τέτοιας επένδυσης να υπολογίζεται στα 10-15 δις δολάρια, η ιδέα αυτή μοιάζει κάπως απομακρυσμένη, λόγω της αστάθειας της ευρύτερης περιοχής, εξαιτίας παρουσίας ισλαμιστικών ομάδων, που θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια ενός τέτοιου έργου. Σύμφωνα πάντα με την Globes, η ιδέα αυτή συζητήθηκε πρόσφατα κατά την επίσκεψη του Ισραηλινού Υπουργού Ενέργειας, Γιουβάλ Στάινιτς, στην Αίγυπτο.