Διεθνή

Μονόδρομος η νέα αναβολή του Brexit

Η αδυναμία παράθεσης λειτουργικών προτάσεων για αντικατάσταση του backstop δείχνει ότι είναι πλέον μονόδρομος η αποδοχή από την ΕΕ τής αναβολής της ημερομηνίας του Brexit

Γι’ ακόμα μια εβδομάδα το Βρετανικό Κοινοβούλιο μετατράπηκε σε αρένα «εκτόνωσης» της πολιτικής κρίσης, η οποία τα τελευταία τρία χρόνια μοιάζει να μην έχει τέλος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στην τελευταία θεαματική συνεδρίαση της Βουλής, βουλευτές και πρωθυπουργός διασταύρωσαν τα ξίφη τους, όχι για να αλλάξουν την πορεία του Brexit που είχε προαποφασιστεί από τις προηγούμενες ημέρες, αλλά για να θέσουν τις βάσεις για την επικείμενη εκλογική αναμέτρηση. Από τη μια οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης, αρνούμενες να παίξουν το παιχνίδι του Μπόρις Τζόνσον, απέρριψαν νέα πρόταση για πρόωρες εκλογές. Από την άλλη ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι δεν πρόκειται ποτέ να ζητήσει νέα παράταση από την ΕΕ για το Brexit, θέτοντας υπό αμφισβήτηση το νομοσχέδιο του Κοινοβουλίου. Αυτό γεννάει το ερώτημα, εάν ο Τζόνσον δεν αρνηθεί να ακολουθήσει τον νόμο για επέκταση του άρθρου 50, ποια στρατηγική θα ακολουθήσει, ούτως ώστε να διασφαλίσει την επιβίωσή του αλλά και να φέρει εις πέρας την αποστολή που του ανατέθηκε.

Η πέμπτη κατά σειρά ήττα

και το δραματικό φινάλε

Μία από τις μεγαλύτερες σε διάρκεια κοινοβουλευτικές περιόδους της Βρετανικής Βουλής έφτασε στο τέλος της την Τρίτη τα ξημερώματα με τον πλέον δραματικό τρόπο. Βουλευτές φώναζαν, τραγουδούσαν, ενώ αποπειράθηκαν να αποτρέψουν τον πρόεδρο της Βουλής να αφήσει τη θέση του. Αυτών των εικόνων, χάους που επικράτησαν με το επιβεβλημένο από την Κυβέρνηση κλείσιμο της Βουλής, προηγήθηκε η πέμπτη κατά σειρά ταπεινωτική ήττα του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον εντός του Κοινοβουλίου. Μετά από μια μαραθώνια συνεδρίαση εισέπραξε δεύτερο «όχι» στην πρότασή του για πρόωρες εκλογές, ενώ λίγο πριν είχε προηγηθεί ένα ηχηρό «ναι» για δημοσιοποίηση εγγράφων για το κλείσιμο της Βουλής και το άτακτο Brexit. Η εμμονή του Τζόνσον με την κατάθεση προτάσεων για πρόωρες εκλογές, γνωρίζοντας ότι εκ των προτέρων δεν θα συγκεντρώσουν την απαραίτητα πλειοψηφία, καταδεικνύει ότι πέρα από την απουσία «ανώδυνων» επιλογών για διέξοδο από αυτήν την κατάσταση, προετοιμάζει το έδαφος για την εκλογική αναμέτρηση που πλησιάζει. Ο Τζόνσον απέκλεισε την πιθανότητα να υπακούσει στον νόμο και να ζητήσει επέκταση του άρθρου 50. Έτσι, έχοντας ήδη ζητήσει πρόωρες εκλογές και έχοντας ταυτόχρονα αποκλείσει την πιθανότητα να ζητήσει επέκταση, αποκτά αυτομάτως το «δικαίωμα» να δηλώσει ενώπιον του λαού ότι έκανε ό,τι μπορούσε για να οδηγήσει τη χώρα εκτός ΕΕ, αλλά οι Remainers έθεσαν εμπόδια στον δρόμο του. Το μόνο που έχει να κάνει τώρα είναι να συνεχίσει να αποδεικνύει στους ψηφοφόρους ότι έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να εξασφαλίσει μια έξοδο -με κάθε τρόπο- από την ΕΕ.

Τι σημαίνει η απόφαση

του δικαστηρίου

Δύο από τα Ανώτατα Δικαστήρια της χώρας εξέδωσαν αντιφατικές αποφάσεις για την αναστολή λειτουργίας της Βουλής, δίνοντας έτσι μια νέα διάσταση στο χάος που επικρατεί στη Βρετανία με το Brexit. Συγκεκριμένα, το Διοικητικό Εφετείο της Σκωτίας έκρινε παράνομη την αναστολή των εργασιών του Κοινοβουλίου, αποδίδοντάς την σε δύο λόγους: «Να αποτραπεί ή να παρεμποδιστεί το Κοινοβούλιο από του να κάνει την εκτελεστική εξουσία να λογοδοτήσει και από του να νομοθετήσει σχετικά με το Brexit και να επιτραπεί στην εκτελεστική εξουσία να επιδιώξει μία πολιτική no deal στο Brexit χωρίς περαιτέρω κοινοβουλευτική παρεμβολή». Από την άλλη η Κυβέρνηση Τζόνσον ανακοίνωσε πως θα ασκήσει έφεση στο ανώτατο δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου σε βάρος της απόφασης του σκωτσέζικου δικαστηρίου, κάνοντας ξεκάθαρο ότι ο Τζόνσον ακόμα και μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου που αποκλείει το άτακτο Brexit, θέλει να κρατήσει κλειστό το Κοινοβούλιο. Από την άλλη η «επιμονή» των αντιπάλων του πρωθυπουργού να αναστείλουν αυτήν την αντιδημοκρατική, όπως την χαρακτηρίζουν, απόφαση, πέρα από τον συμβολισμό της νίκης κατά του Τζόνσον και υπέρ της δημοκρατίας, έχει ως στόχο πιο πρακτικά ζητήματα. Ουσιαστικά επιδιώκουν το άνοιγμα της Βουλής, ώστε να ανακτήσουν και τον έλεγχο της πορείας του Brexit, συμπεριλαμβανομένων της στρατηγικής για τις διαπραγματεύσεις και των προετοιμασιών για το σενάριο του no-deal Brexit. Εντούτοις τα πράγματα κάθε άλλο παρά διευθετήθηκαν με αυτήν την απόφαση, αφού, πέρα από την απόφαση του δικαστηρίου, το ζήτημα παραμένει πολιτικής φύσης και όχι δικαστικής. Ακόμα και μετά την απόφαση του δικαστηρίου, η δικαιοδοσία για επαναφορά του κοινοβουλευτικού χρόνου παραμένει στα χέρια της Κυβέρνησης.

Πώς επηρεάζεται η

στρατηγική του Τζόνσον

Ο πρωθυπουργός με την κατάθεση προτάσεων για πρόωρες εκλογές ουσιαστικά δημιουργεί το κλίμα για έναν «πόλεμο» μεταξύ πολιτών και Κοινοβουλίου, τοποθετώντας παράλληλα τον εαυτό του ως τον προστάτη της λαϊκής ετυμηγορίας για έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ ενάντια στις προσπάθειες των βουλευτών να αποτρέψουν αυτήν την απόφαση. Η απόφαση όμως του κορυφαίου εφετείου της Σκωτίας πρόσθεσε έναν νέο παίκτη σε αυτήν την εμπόλεμη ζώνη. Όποια και αν είναι η εξέλιξη αυτής της δικαστικής διαδικασίας, εντάσσοντας την στα πλαίσιο της στρατηγικής της Κυβέρνησης, «νικητής» θα είναι ο Τζόνσον. Στο σενάριο δηλαδή κατά το οποίο η στρατηγική του Τζόνσον είναι η «σωστή», τότε οι νομικές διαδικασίες που κινήθηκαν έγιναν σε βάρος της προσπάθειας του πρωθυπουργού να οδηγήσει τη χώρα εκτός ΕΕ. Πέρα από το ζητούμενο, εάν η συνολική στρατηγική του Τζόνσον είναι σωστή, αυτή η εξέλιξη προσφέρει απλόχερα στην Κυβέρνηση το επιχείρημα ότι άλλος ένας θεσμός στάθηκε εμπόδιο στο Brexit. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πλέον η συζήτηση έχει μεταβληθεί και οι πολιτικές τομές αφορούν στον διαχωρισμό μεταξύ αυτών που θέλουν να πιέσουν για ένα Brexit στα τέλη Οκτωβρίου και αυτών που θέλουν να αποφύγουν μιαν άτακτη έξοδο. Τόσο το Κοινοβούλιο, όσο και το δικαστήριο, πλέον βρίσκονται στο επίκεντρο της στρατηγικής του Τζόνσον για πόλωση των ψηφοφόρων μέσω αυτού του διαχωρισμού.

Το διαίρει και βασίλευε του Λονδίνου

Ενώ στο εσωτερικό ο Τζόνσον προετοιμάζει το έδαφος για τις πρόωρες εκλογές, στο εξωτερικό προσπαθεί να παρακάμψει τις επίσημες διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες, προτείνοντας διμερείς συμφωνίες σε χώρες της ΕΕ σε διάφορους τομείς. Υπήρξαν αναφορές από πολλά μέλη του μπλοκ ότι το Λονδίνο επιχείρησε να τα προσεγγίσει προσφέροντας συμφωνίες ή διμερείς διευθετήσεις με την πρόφαση ότι θέλει να εξαλείψει ή τουλάχιστον να περιορίσει τον αντίκτυπο από ένα άτακτο Brexit και για τα δύο εμπλεκόμενα μέρη. Παρά το γεγονός ότι η βρετανική Κυβέρνηση διαψεύδει αυτές τις πληροφορίες, τα κράτη μέλη τής ΕΕ επιβεβαιώνουν ότι έγινε προσέγγιση για συμφωνίες πάνω σε τομείς όπως προστασία δεδομένων, ασφάλεια και θέματα υγείας για Βρετανούς πολίτες, οι οποίοι ζουν στην ΕΕ. Αναλυτές επισημαίνουν ότι η προσπάθεια παράκαμψης των επίσημων διαπραγματεύσεων και η σύναψη διμερών συμφωνιών επιβεβαιώνει μεν την πρόθεση του Τζόνσον για Brexit χωρίς συμφωνία αλλά δείχνει παράλληλα ότι η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου βρίσκεται σε «απόγνωση», εν τη απουσία εναλλακτικών επιλογών. Ουσιαστικά πρόκειται για μιαν απόπειρα από πλευράς Βρετανίας να δώσει κάτι σε τομέα ενδιαφέροντος της κάθε χώρας, με αντάλλαγμα να δημιουργήσει θετικό κλίμα και να αποδυναμώσει την κοινή γραμμή της ΕΕ πάνω στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία αποχώρησης. Ήδη το Λουξεμβούργο επιβεβαίωσε ότι έφτασε σε συμφωνία με το Λονδίνο για τα εκλογικά δικαιώματα των πολιτών του στη Μεγάλη Βρετανία. Εύλογα η τακτική του Τζόνσον θορύβησε την ΕΕ, με τον επικεφαλής διαπραγματευτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Brexit, Μισέλ Μπαρνιέ, να προειδοποιεί τα κράτη μέλη ότι πρόκειται για μια προσπάθεια του Λονδίνου να διασπάσει την ενότητα της ΕΕ και να δημιουργήσει μικρές συμφωνίες, οι οποίες στο σύνολό τους θα είναι πιο επωφελείς από την ίδια τη συμφωνία αποχώρησης.

Το μέλλον των διαπραγματεύσεων

Πάντως οι διαπραγματεύσεις της Βρετανικής Κυβέρνησης με τις Βρυξέλλες φαίνεται ότι δεν οδηγούν προς το παρόν σε κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα, πέρα από την κοινή διαπίστωση ότι διαφωνούν πάνω στον τρόπο επίλυσης του ζητήματος του backstop. Οι Βρυξέλλες, σε μια προσπάθεια να άρουν το αδιέξοδο, επανέφεραν στο τραπέζι την πρόταση για ισχύ του backstop μόνο στη Βόρεια Ιρλανδία, κάτι που προηγουμένως είχε απορρίψει η πρώην πρωθυπουργός, Τερέζα Μέι, χαρακτηρίζοντάς το ως απειλή για τη συνοχή του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι διαπραγματευτές της ΕΕ θεωρήσουν σωστή τη χρονική συγκυρία της συγκεκριμένης πρότασης, αφού ο πρωθυπουργός της Βρετανίας βρίσκεται σε αδιέξοδο και έχει να διαλέξει μεταξύ αθέτησης του λόγου του, ζητώντας επέκταση του άρθρου 50, ή συνομολόγησης συμφωνίας με τους 27 με τους δικούς τους όρους. Όμως, πριν προλάβει να τεθεί προς συζήτηση αυτή η πρόταση, ο Τζόνσον απέκλεισε το ενδεχόμενο να αποδεχθεί ένα backstop μόνο για τη Βόρεια Ιρλανδία. Η αδυναμία παράθεσης λειτουργικών προτάσεων για αντικατάσταση του backstop δείχνει ότι είναι πλέον μονόδρομος η αποδοχή από την ΕΕ της αναβολής της ημερομηνίας του Brexit. Παρά την έντονη αντίθεση που εκφράζεται από μερίδα των 27 και ειδικότερα από το Παρίσι, θεωρείται ότι η καλύτερη λύση είναι να δοθεί μια μικρή επέκταση, ίσως δύο μηνών, για να υπάρχει χρόνος για προκήρυξη πρόωρων εκλογών στη Βρετανία, ούτως ώστε να δημιουργηθούν εκείνες οι προϋποθέσεις που να επιτρέπουν τη σύναψη μιας τελικής συμφωνίας για το Brexit.