Οι «ππάτσιες» στην τρύπια άμυνα και το έγγραφο της Λουτ

Ενώ, όπως διπλωματικές πληροφορίες αναφέρουν, η κ. Τζέιν Χολ Λουτ υπέβαλλε προς τον Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες σχετικό έγγραφο για τις επαφές της στην Κύπρο, με απώτερο στόχο να αποτελέσει το έγγραφο αυτό ένα σιωπηρό εργαλείο συγκερασμού των αντίθετων απόψεων, που θα ανοίγει τον δρόμο σε μια Τριμερή και εν συνεχεία σε μιαν άτυπη Πενταμερή, η Εθνική Φρουρά ενισχύθηκε με δυο νέα οπλικά συστήματα. Με μια πυροβολαρχία 155 χιλιοστών από τη Σερβία και οκτώ μη επανδρωμένα αεροσκάφη από το Ισραήλ.

Αποστολή του σοβαρού κράτους

Κάθε σοβαρό κράτος έχει δυο βασικές υποχρεώσεις. Η μία είναι να παρέχει εσωτερική προστασία στους πολίτες του, μια διάσταση που αφορά στην Αστυνομία και τα αρμόδια με το θέμα Υπουργεία, και η άλλη είναι η προστασία των συνόρων του. Δηλαδή, η αποτροπή εξωτερικών απειλών και η προστασία στην ουσία της κυριαρχίας και της ίδιας της κρατικής του υπόστασης. Αυτή είναι δουλειά των ενόπλων δυνάμεων. Είναι παγκοίνως γνωστό ότι η άμυνα της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ελλειμματική, χωρίς σαφή αποτρεπτικό σχεδιασμό. Μέχρι σήμερα δεν επιλύεται το πρόβλημα επί τη βάσει συγκροτημένης πολιτικής, αλλά στη λογική του μπαλώματος.

Άξονες για μιαν αποτρεπτική στρατηγική

Πώς μπορεί να διασωθεί η ΚΔ και το φυσικό αέριο

Τα οπλικά συστήματα

Πρόσφατα, η Εθνική Φρουρά έχει εξοπλιστεί με μια πυροβολαρχία 155 χιλιοστών σερβικής κατασκευής και με άλλα οκτώ μη επανδρωμένα αεροσκάφη από το Ισραήλ. Η πυροβολαρχία των 155 χιλιοστών προσφέρει βάθος πυρός και τα οκτώ μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι ενταγμένα στη συλλογή πληροφοριών και επί του εδάφους, αλλά και σχετικά με τον έλεγχο περί του τι συμβαίνει εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Αληθές είναι ότι εικόνα υπάρχει κατά 90% από τις πληροφορίες που μας προσφέρουν συμμαχικές χώρες και από τα ραντάρ της αεροπορίας. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι θετικό, πρόσθετο εργαλείο. Βρισκόμαστε, δε, στη διαδικασία όπως καλυφθεί η γραμμή αντιπαράταξης με κάμερες για να γίνεται καλύτερη επιτήρηση. Βεβαίως, το μέτρο αυτό, χωρίς την ταυτόχρονη δημιουργία εποχούμενων μονάδων ταχείας επέμβασης, είναι προβληματικό. Ελλειμματικό.

Αποτροπή Vs Εξευμενισμός

Όποιος ισχυριστεί ότι τα ανωτέρω δεν αποτελούν θετικά βήματα, αδικεί τον εαυτό του και όσους εργάζονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Όμως, από την άλλη, οι υπεύθυνοι για την άμυνα, δηλαδή ο αρμόδιος Υπουργός και η ηγεσία της Εθνικής Φρουράς, καθώς και η Κυβέρνηση σε πολιτειακό επίπεδο, όχι μόνο θα αδικήσουν τους εαυτούς τους, αλλά θα έχουν ευθύνη εάν οι δράσεις αυτές δεν είναι ενταγμένες σε μια συγκροτημένη στρατηγική αναβάθμισης της Εθνικής Φρουράς, για να είναι σε θέση να αποτρέπει τις τουρκικές απειλές στον καλύτερο δυνατό βαθμό και να μπορεί να συμμετέχει κατά τρόπο αξιόπιστο σε συμμαχίες. Αλλιώς δεν σε λαμβάνουν υπόψη και παθαίνεις ό,τι και σήμερα. Αναμένουμε από τους τρίτους να διώξουν τους Τούρκους από την κυπριακή ΑΟΖ -αν είναι δυνατό να μπουν σε πόλεμο και να σκοτωθούν για μας- ενώ εμείς καθόμαστε στους καναπέδες. Προς Θεού, είναι ανόητος και παράφρων όποιος υποστηρίζει και θέλει πόλεμο. Ο κλασικός ρεαλισμός από την εποχή του Θουκυδίδη ώς σήμερα διδάσκει ότι, εάν δεν ενεργείς είτε μόνος είτε κυρίως με συμμαχίες για να αποτρέψεις τις απειλές του εχθρού σου, είτε θα υποκύψεις σε αυτόν αναιμάκτως είτε αιματηρώς. Ή οδηγείσαι σε κρίσεις και σε αδιέξοδα, όπως συμβαίνει σήμερα στο Κυπριακό. Με τον εξευμενισμό δεν βρέθηκε λύση, χάνουμε τη μισή Κύπρο και, αν δεν ενεργήσουμε σοφά, κινδυνεύουμε να χάσουμε και την ΑΟΖ. Εάν η Τουρκία δεν υπερίσχυσε πλήρως στο Αιγαίο και αν αποφεύχθηκε η σύγκρουση οφείλεται στην όποια ελληνική αποτροπή και στη συμμετοχή αμφοτέρων των χωρών στο ΝΑΤΟ. Χωρίς το ΝΑΤΟ, το Αιγαίο θα ήταν ήδη τουρκικό ή θα είχαμε πόλεμο. Εάν δημιουργήθηκαν γκρίζες ζώνες, η μεγαλύτερη ευθύνη ανήκει στις ελληνικές κυβερνήσεις, που αντί να προτάσσουν την αποτροπή και αντί με τη Λευκωσία να δώσουν συνέχεια στη στρατηγική του Δόγματος, υιοθέτησαν την πρακτική του εξευμενισμού.

Τα στραβά της άμυνας…

Ερώτημα, λοιπόν, συναφές με τα ανωτέρω: Πού κινούμαστε; Στη στρατηγική του εξευμενισμού ή της αποτροπής; Είναι δυο αντίθετες κατευθύνσεις ως προς την υλοποίηση και την εφαρμογή τους και αφορούν τόσο το Υπουργείο Άμυνας όσο και το Υπουργείο Εξωτερικών. Διότι, χωρίς ισχύ και αποτροπή, χωρίς συμμαχίες, δεν μπορείς να διαπραγματεύεσαι. Η νέα τραγωδία των ενόπλων δυνάμεων ξεκίνησε μετά την εξορία των S-300 στην Κύπρο. Ήρθαν μεν αργότερα εξοπλιστικά συστήματα, αλλά από την αποτροπή πέσαμε στον εξευμενισμό. Και μετά το σχέδιο Ανάν άρχισε η κατηφόρα. Από τα 8,5 περίπου δις ευρώ που ο πολίτης έδωσε για την άμυνα, τα μισά μόνο διατέθηκαν γι’ αυτήν. Μιλάμε για απάτη σε βάρος της ασφάλειας του ίδιου του κράτους. Τα τελευταία χρόνια:

1. Ενώ ο κόσμος πληρώνει για την άμυνα και όλοι θέλουν ασφάλεια, τα σχετικά κονδύλια μειώθηκαν δραματικά και τα χρήματα αντί να δίνονται στην Εθνική Φρουρά, διοχετεύονται στις μαύρες τρύπες της λαμογιάς. Αποτέλεσμα τούτου είναι η μη επαρκής συντήρηση υλικού, η μειωμένη επιχειρησιακή ικανότητα, το χαμηλό ηθικό και η αγανάκτηση των στελεχών.
2. Ως σοβαρή ενίσχυση καταγράφεται η επιλαρχία των ρωσικών Τ-80 επί Χριστόφια. Σημειώνουμε εδώ ότι, όταν είχαν έρθει το 1996 τα πρώτα Τ-80, η πρώτη δηλαδή επιλαρχία, υπήρχε -με βάση τη συμφωνία- η επιλογή να ακολουθήσουν στα επόμενα δυο χρόνια άλλες δυο επιλαρχίες με τις ίδιες τιμές και προδιαγραφές. Αυτές ήταν οι ανάγκες της ΕΦ και της ασφάλειας του κράτους. Τα χρήματα υπήρχαν και υπάρχουν γιατί ο πολίτης πληρώνει, αλλού, όμως, διοχετεύτηκαν…
3. Οι δαπάνες για την άμυνα θεωρούνταν πεταμένα λεφτά. Μόλις, όμως, μας απειλήσουν οι Τούρκοι στη νεκρή ζώνη θυμόμαστε ότι δεν έχουμε άμυνα ή ότι δεν έχουμε συμμαχίες και ότι θα μας πάρουν και την ΑΟΖ, στην οποία αμυντικά έπρεπε να επενδύσουμε.

Ο δίαυλος και τα οικόπεδα της Λακατάμιας

Ενώ λοιπόν είχαν πολύ ορθώς αφιχθεί επί Χριστόφια τα 41 νέα Τ-80 είχε παράλληλα ανακοινωθεί επίσημα η διάλυση του Δόγματος, διά στόματος του τότε αρμόδιου Υπουργού και είχε, μεταξύ άλλων, συμβεί και το εξής: Εξουδετερώθηκε η επιχειρησιακή ικανότητα του στρατιωτικού αεροδρομίου της Λακατάμιας. Η τότε ηγεσία της Εθνικής Φρουράς, όπως και ο τότε Υπουργός αποφάσισαν, παρά τις περί αντιθέτου αναφορές της Διοίκησης Αεροπορίας, ότι δεν χρειαζόταν το αεροδρόμιο της Λακατάμιας για επιχειρησιακούς σκοπούς. Αρκούσε η Αεροπορική Βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» της Πάφου. Αντί, λοιπόν, ο δίαυλος του αεροδρομίου της Λακατάμιας να είναι σήμερα 1500 μέτρα -όπως ήταν τότε- περιορίστηκε στα 500 μέτρα και όλη έκταση που ήταν απαλλοτριωμένη απελευθερώθηκε και οικοπεδοποιήθηκε. Η Λακατάμια έχει μετατραπεί σε ελικοδρόμιο. Ενώ προηγουμένως ο δίαυλός της μπορούσε να υποδεχθεί ακόμη και μεταγωγικά C-130, τώρα μπορεί να υποδεχθεί μόνο ελικόπτερα.

Πάμε τώρα να δούμε ποιαν αρνητική επίπτωση έχει η απόφαση αυτή ακόμη και σήμερα:

Α) Το αεροδρόμιο της Λακατάμιας μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ανεφοδιασμούς και υποστήριξη στην περίπτωση που θα είχε περικυκλωθεί και αποκλειστεί η Λευκωσία. Αυτή ήταν η θέση της Αεροπορίας και δεν εισακούσθηκε. Προτιμήθηκε ο δίαυλος 500 μέτρων και τα οικόπεδα.

Β) Σήμερα θα ήταν δυνατό να προσγειώνονται και να έχουν ως έδρα τους τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη τη Λακατάμια αντί την Πάφο (Δεν θα υπεισέλθουμε σε τεχνικές λεπτομέρειες γιατί θα έπρεπε να εδρεύουν στη Λακατάμια τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Αφορούν συναφή προβλήματα υποδομών και τεχνικών ζητημάτων, που θα μπορούσαν να επιλυθούν, αλλά…).

Στρατιωτικές καρφίτσες και το ρωσικό «Σουχόι»

Πρόκειται για στρατηγικά λάθη, που ενδέχεται να έχουν και άλλες σκοπιμότητες. Αληθές είναι ότι επί Τ. Παπαδόπουλου και μετά είχαν παγώσει οι εξοπλισμοί. Το ίδιο και επί Ν. Αναστασιάδη, στου οποίου τη θητεία έχουμε αυτές τις αγορές. Και το ερώτημα παραμένει: Σε ποια στρατηγική είναι ενταγμένες αυτές οι αγορές; Θα διατεθούν και άλλα κονδύλια για την άμυνα; Θα δοθούν δηλαδή τα χρήματα, που προσφέρει ήδη ο πολίτης από το υστέρημά του για την ασφάλειά του ή πρόκειται για άλλο ένα μπάλωμα στην Εθνική Φρουρά, που δεν προσφέρει ουσιαστικά στην αποτροπή, αλλά μπορεί να εμφανιστεί στην παρέλαση δημιουργώντας ψευδαισθήσεις; Και ας μην ισχυριστεί κάποιος ότι όλα αυτά είναι μυστικά υψίστης ασφαλείας. Πρώτο, εάν έχεις όντως αποτροπή, τη διαφημίζεις για να μην τολμήσει ο αντίπαλος να προχωρήσει σε κρίση, διότι θα γνωρίζει ότι το κόστος θα είναι μεγαλύτερο γι’ αυτόν απ’ ό,τι το όφελος. Δεύτερο, ακόμη και στρατιωτική καρφίτσα αν αγοράσεις, δηλώνεται και γίνεται η αγορά γνωστή. Τρίτο, τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη γνωρίζουν τι έχουμε και τι δεν έχουμε με εικόνα και τα δικά μας μη επανδρωμένα εντοπίζονται από τα τουρκικά ραντάρ και αντίστροφα. Μάλιστα, η κατάρριψη του ρωσικού «Σουχόι» από τα τουρκικά F-16 τον Νοέμβριο του 2016 είχε καταγραφεί από τα δικά μας ραντάρ. Ήταν 3 χιλιόμετρα εντός του συριακού εναέριου χώρου όταν διατάχθηκε η κατάρριψή του. Ο ίδιος ο Ρώσος ΥπΕξ Σεργκέι Λαβρόφ είχε ζητήσει τα σχετικά στοιχεία από την Κυπριακή Κυβέρνηση.

Προτάσεις αμυντικής στρατηγικής

Προχωρούμε, λοιπόν, στο διά ταύτα: Δεν είμαστε απορριπτικοί. Το αντίθετο. Ακόμη και αν η Κυβέρνηση και το κομματικό κατεστημένο δεν έχουν εναλλακτική πρόταση, εμείς έχουμε και μάλιστα στη λογική της αποτροπής και των συμμαχιών για να διαφυλαχθεί η Κυπριακή Δημοκρατία και το φυσικό αέριο. Εισηγήσεις λοιπόν: 1. Αύξηση των κονδυλίων για την άμυνα από αυτά που πληρώνει ο πολίτης. Όχι επιπρόσθετα χρήματα. Τα υφιστάμενα. 2. Πρόγραμμα συντήρησης και αναβάθμισης του υφιστάμενου υλικού και αλλαγή εκεί και όπου χρειάζεται. 3. Σύνδεση των κερδών του φυσικού αερίου με εξοπλιστικά προγράμματα, που είναι άλλωστε αναγκαία για τα ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας. Αυτό σημαίνει συμφωνίες με τους Γάλλους, τους Ιταλούς και τους Ισραηλινούς για παροχή στρατιωτικού υλικού, ακόμη και με τις ΗΠΑ, που θα είναι ενταγμένο στον ενεργειακό σχεδιασμό και θα πληρωθεί μέσω αυτού. Έτσι υπάρχει και οικονομική και στρατιωτική αλλά και γεωπολιτική αλληλεξάρτηση από τη μια και αποτρεπτική ικανότητα από την άλλη μέσω του δεσίματος ενεργειακών, οικονομικών και στρατιωτικών συμφερόντων. Οι Ρώσοι έχουν επιλέξει να παίξουν με την Άγκυρα. Δικαίωμά τους. Ενδεχομένως, μια πιο ξεκάθαρη δική μας στροφή προς τη Δύση να τους φέρει και πάλι… πιο κοντά μας! Για ευνόητους λόγους. Όλα αυτά μπορούν να ενταχθούν στον στρατηγικό σχεδιασμό του EastMed, που δεν είναι ένα απλός σωλήνας μεταφοράς φυσικού αερίου, αλλά μια εναλλακτική στρατηγική πρόταση. Σε αυτόν τον σχεδιασμό είναι σημαντική η σύνδεση της δικής μας αεράμυνας με εκείνην της Ελλάδας και του Ισραήλ, καθώς και με τις ευλογίες των ΗΠΑ, ως απάντηση στην κοινή τουρκική απειλή, η οποία πλέον εκδηλώνεται με τους S-400. 4. Δημιουργία Ινστιτούτου Τεχνολογίας και Ανάπτυξης της Εθνικής Φρουράς για να μπορεί να συμμετάσχει στα νέα προγράμματα τής ΕΕ. Στόχος είναι η νέα τεχνολογία και η καινοτόμος έρευνα, που σταδιακά ένα τμήμα της περνά στην αγορά. Ταυτοχρόνως, είναι δυνατό να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας χωρίς επιβάρυνση του προϋπολογισμού. 5. Δημιουργία στρατιωτικών εταιρειών στην Κύπρο μαζί με το Ισραήλ, που θα έχουν ευρωπαϊκή ταυτότητα και θα είναι δυνατή η εμπλοκή τους στην ευρωπαϊκή στρατιωτική αγορά με αξιώσεις στη λογική του αμοιβαίου οφέλους για όλους.

Η Κύπρος γυμνή μπροστά στον βιαστή της…

Και η άμυνα θέλει όραμα για να μην καταλήξουμε σε εφιάλτες. Οι όποιες αγορές, και δη οι τελευταίες των αυτοκινούμενων πυροβόλων 155 χιλιοστών και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, εάν δεν είναι τμήμα μιας ευρύτερης αποτρεπτικής στρατηγικής, δεν θα συνιστούν τίποτε λιγότερο τίποτε περισσότερο από άλλη μια «ππάτσια» στις τρύπες της Εθνικής Φρουράς. Και το χειρότερο, η πολιτεία μας, η Κυπριακή Δημοκρατία, θα συνεχίσει να είναι γυμνή μπροστά στον βιαστή της!

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων