Αναλύσεις

Εγκληματικά ελλιπής ο νόμος για τους χρήστες ναρκωτικών

Ο νόμος για την περίθαλψη και μεταχείριση τοξικομανών του 1992 παρέμεινε ανεφάρμοστος μέχρι και το 2016 που ψηφίστηκε νέα νομοθεσία, η οποία ωστόσο παραμένει ελλιπής – Σήμερα μόνο το 8% του νόμου θεωρείται εφαρμόσιμο

Εγκληματικά ελλιπής θεωρείται ο νόμος για τους χρήστες ναρκωτικών, ιδιαίτερα όσον αφορά τους ανήλικους, την ώρα που το πρόβλημα στα σχολεία παίρνει μεγάλες διαστάσεις. Το θέμα απασχόλησε ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και με την παρέμβαση της Εκκλησίας έγιναν κάποιες βελτιώσεις, ωστόσο ακόμη εντοπίζονται νομοθετικά κενά.

Το ιστορικό της νομοθεσίας

Το 2013 η Εκκλησία διερευνώντας συνεχή περιστατικά που αφορούν τα σχολεία, και ανατρέχοντας στις πρόνοιες του σχετικού νόμου, με έκπληξη και θυμό ανακάλυψε ότι ο περί Περίθαλψης και Μεταχείρισης Τοξικομανών Νόμος του 1992 ήταν ανενεργός από την ψήφισή του μέχρι το 2016 που ψηφίστηκε νέος νόμος. Με λίγα λόγια, για 24 συναπτά χρόνια δεν υπήρχε κανένας νόμος. Η κίνηση αυτή της Εκκλησίας επικυρώθηκε με την υπογραμμένη έκθεση του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, Κώστα Κληρίδη, που ενέκρινε την κατάργηση της εν λόγω ανενεργής νομοθεσίας και ενέκρινε την προώθηση μίας νέας διαδικασίας. Μετά την παραδοχή ότι στη χώρα μας δεν υπήρχαν πρόνοιες προστασίας των παιδιών μας από τις εξαρτησιογόνες ουσίες και μετά τις πιέσεις της Εκκλησίας το 2016 ψηφίστηκε ο περί Θεραπείας Κατηγορούμενων Χρηστών ή Ουσιοεξαρτημένων Νόμος του 2016. Ωστόσο, παρόλες τις προσπάθειες για βελτίωσή του, το αποτέλεσμα και πάλι δεν έχει επιτευχθεί. Έτσι, ένα χρόνο αργότερα, εγκρίθηκε ο περί Θεραπείας Κατηγορούμενων Χρηστών ή Ουσιοεξαρτημένων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017, ο οποίος είχε στόχο να καταστεί πιο λειτουργική η εφαρμογή των διατάξεων του νόμου του 2016. Παρόλες τις προσπάθειες που έγιναν, η νομοθεσία εξακολουθεί να έχει κενά και τα ναρκωτικά εξακολουθούν να διακινούνται στα σχολεία ταρακουνώντας μας όλους ως κοινωνία.

Ανοίγουν εκ νέου

το ζήτημα οι γονείς

Το ζήτημα έθιξε εκ νέου τον περασμένο Δεκέμβριο ο Σύνδεσμος Γονέων συγκεκριμένου σχολείου, του οποίου για ευνόητους λόγους επιλέγουμε να μην αναφέρουμε το όνομα. Ο Σύνδεσμος ετοίμασε σχετική επιστολή, την οποία απέστειλε στον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου, τονίζοντας πως το σχολείο τους τόσο στην περσινή όσο και στη φετινή χρονιά αντιμετωπίζει πρόβλημα ύπαρξης αλλά και διακίνησης ναρκωτικών. Στην επιστολή τους, οι γονείς αναφέρουν πως είναι σοκαριστικό το γεγονός ότι μαθητές και γονείς καταφεύγουν σε τοκογλύφους για να εξασφαλίσουν τα χρέη που δημιουργούν τα ίδια τους τα παιδιά που είναι ναρκομανή. «Βιώνουμε καθημερινά μία βουβή τραγωδία ανήμποροι και αβοήθητοι να βλέπουμε τα παιδιά μας αντί να ζουν τα όνειρά τους, να βυθίζονται στην καταστροφή και στον θάνατο», προσθέτουν. Οι γονείς διαπιστώνουν ότι το κράτος και η νομοθετική εξουσία δεν ευαισθητοποιούνται αρκετά για ν’ αναλάβουν σημαντική δράση για λύση του ζητήματος, γι’ αυτό και αποτείνονται στον Μακαριότατο καλώντας τον να κινήσει τα νήματα με τρόπο ώστε ο κρατικός μηχανισμός να ενεργοποιηθεί για την προστασία των παιδιών τους. Τονίζουν ότι είναι επιτακτική ανάγκη η άμεση αναθεώρηση της δυσλειτουργικής και ανεφάρμοστης – όπως την χαρακτηρίζουν – νομοθεσίας. Απευθυνόμενοι στον Αρχιεπίσκοπο σημειώνουν πως εκτιμούν την πρωτοβουλία της Εκκλησίας το 2013, η οποία οδήγησε στην αναθεώρηση των σχετικών νόμων, ωστόσο τώρα ζητούν να συμπληρωθούν τα κενά που παρατηρούνται σε αυτούς. Σύμφωνα με τους ίδιους, η νομοθεσία συνεχίζει να έχει ελλείψεις με αποτέλεσμα να εφαρμόζεται μόνο το 8% των προνοιών της.

Ειδικά για το θέμα διακίνησης ναρκωτικών στα σχολεία οι γονείς εισηγούνται όπως επανεξεταστούν: η διαδικασία διερεύνησης των περιστατικών, τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης, ο εντοπισμός των κενών της νομοθεσίας και εξεύρεση τρόπων συμπλήρωσής τους, το Σχέδιο δράσης σε συνεργασία με το Αντιναρκωτικό Συμβούλιο Κύπρου και τα μέτρα στήριξης των μαθητών και στρατιωτών μας. Όπως τονίζουν, η αυξητική τάση των περιστατικών που επηρεάζουν ανήλικους επιβάλλει τη θέσπιση νομοθεσίας με εξειδικευμένες πρόνοιες προστασίας των παιδιών.

Οι τρεις παραδοχές

του Φαίδωνος

Την επιστολή συνυπογράφουν εκατόν πολίτες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται ο Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας, Κυριάκος Χατζηγιάννης και ο Δήμαρχος Πάφου, Φαίδωνας Φαίδωνος. Σε δηλώσεις του στη «Σ» ο κ. Φαίδωνος ανέφερε πως πρώτα απ’ όλα πρέπει να αντιληφθούμε και να παραδεχθούμε όλοι μας ότι υπάρχουν ναρκωτικά στα σχολεία, προσθέτοντας πως «δεν μιλάμε για μεμονωμένες και σποραδικές περιπτώσεις, αφού πλέον τα κυκλώματα ναρκωτικών έχουν αναπτύξει ένα οργανωμένο δίκτυο διανομής ουσιών σε αρκετά σχολεία, Γυμνάσια, Λύκεια και Τεχνικές Σχολές». Κατά δεύτερο, όπως είπε, πρέπει να παραδεχθούμε ότι η νομοθεσία που υπάρχει είναι ελλιπής σε κάποιο βαθμό. «Εδώ η μπάλα πάει στη Βουλή και στα συναρμόδια Υπουργεία Παιδείας και Δικαιοσύνης, τα οποία πρέπει να κάτσουν και να εκσυγχρονίσουν τη νομοθεσία και να καλύψουν τα κενά», πρόσθεσε. Περαιτέρω, όπως είπε, το τρίτο και πιο σημαντικό είναι ότι πρέπει η όποια νομοθεσία υπάρχει να εφαρμόζεται και να λαμβάνονται γρήγορα δραστικά και οργανωμένα μέτρα. «Εδώ πρέπει να δράσει η Αστυνομία, οι καθηγητές και οι δάσκαλοι μέσα στις σχολικές μονάδες που πρέπει να πάνε ένα βήμα παρακάτω και να μην κάνουν μόνο τα τυπικά», είπε κλείνοντας.

Έρχεται νέος νόμος

Την ίδια ώρα, κληθείς να σχολιάσει τις καταγγελίες των γονέων στην επιστολή την οποία συνυπογράφει και ο ίδιος, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας επιβεβαίωσε στη «Σ» ότι η νομοθεσία είναι όντως ελλιπής. Γι’ αυτό και όπως είπε, προωθούνται νέες νομοθεσίες. Συγκεκριμένα, ο κ. Χατζηγιάννης ανέφερε ότι εδώ και καιρό η Επιτροπή μελετά σχετική πρόταση νόμου, η οποία ετοιμάστηκε αρχικά από τον ίδιο και τον βουλευτή του ΔΗΚΟ Παύλο Μυλωνά, η οποία υποστηρίχθηκε και από την Κυβέρνηση. Η νέα νομοθεσία, όπως εξήγησε, θα ρυθμίζει τη διαχείριση της παραβατικότητας στα σχολεία περιλαμβάνοντας και τις υποθέσεις ναρκωτικών και θα προωθηθεί στην επόμενη συνεδρία της Ολομέλειας της Βουλής για ψήφιση.

Οι καθηγητές καταγγέλλουν

έξαρση του εγκλήματος

Έντονη ανησυχία για τα περιστατικά παραβατικής συμπεριφοράς στα σχολεία εκφράζει και η ΟΕΛΜΕΚ. Σε ψήφισμα που ετοίμασε η οργάνωση και το οποίο είχε παραλήπτη τον Υπουργό Παιδείας, καταγράφει τρεις παράγοντες που κατά τη γνώμη των μελών της «αυξάνουν την επικινδυνότητα των περιστατικών, αλλά και την πιθανότητα στο άμεσο μέλλον να βιώσουμε ακόμα πιο τραγικά περιστατικά». Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ΟΕΛΜΕΚ: 1. Παρατηρείται έξαρση του εγκλήματος και ιδιαίτερα περιστατικών τα οποία συνδέονται με την παράνομη πώληση και χρήση ουσιών εξάρτησης από ενήλικες, αλλά και από ανήλικους. 2. Καταγράφονται σοβαρά κοινωνικά προβλήματα, όπως η εύκολη διάθεση και χρήση ουσιών εξάρτησης που οδηγούν πλέον αριθμό μαθητών σε ανεξέλεγκτες συμπεριφορές και άτομα να βλέπουν στα πρόσωπα των μαθητών το εύκολο κέρδος. 3. Το εκπαιδευτικό προσωπικό σειράς σχολείων έχει δεχθεί απειλές, αλλά και επιθέσεις διαφόρων μορφών από εγκληματικά στοιχεία, όταν προσπάθησαν να προστατέψουν τα σχολεία τους από την είσοδο εξωσχολικών προσώπων που απειλούσαν την υγεία και ασφάλεια των μαθητών τους. Τραγικό για όλους μας είναι και το γεγονός ότι οι αστυνομικές Αρχές δεν άσκησαν αποτελεσματική δράση για την προστασία των εκπαιδευτικών».

Με τα πιο πάνω ως δεδομένο, η ΟΕΛΜΕΚ καλεί το Υπουργείο Παιδείας να προχωρήσει άμεσα στη λήψη συγκεκριμένων και ουσιαστικών μέτρων, που θα αντιμετωπίζουν ριζικά το πρόβλημα. Η ΟΕΛΜΕΚ σημειώνει ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση η απόφαση του Υπουργείου για την τοποθέτηση σχολικών φυλάκων ή σχολικών βοηθών σε Λύκεια και Τεχνικές Σχολές από τη σχολική χρονιά 2019-2020 και θεωρεί ότι η απόφαση αυτή θα πρέπει να επεκταθεί και να καλύψει όλα τα Γυμνάσια από τη σχολική χρονιά 2020-2021, με βάση τις διορθωτικές κινήσεις που θα γίνουν από την εφαρμογή του μέτρου αυτού στα Λύκεια.

Σε δηλώσεις του στη «Σημερινή», ο Πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ, Κώστας Χατζησάββας, ανέφερε πως είναι θέμα τεσσάρων Υπουργείων: Παιδείας, Υγείας, Δικαιοσύνης και Εργασίας. Όπως είπε, «πρέπει να υπάρξει συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκομένων Αρχών και Υπηρεσιών όπως είναι η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, η Αστυνομία, το Γραφείο Ευημερίας κ.α. για να επέλθει λύση στο πρόβλημα. Ένας από μόνος του δεν κάνει τίποτα».

Ανάγκη δημιουργίας

«Drug Free Zone»

Συστάσεις προς το Υπουργείο Παιδείας για το ζήτημα των παράνομων ουσιών στα σχολεία εξέδωσε μέσω της ετήσιας ανασκόπησης του 2018 και η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου. Συγκεκριμένα, οι συστάσεις της ΑΑΕΚ ήταν οι εξής:

- Καταγραφή ξεκάθαρων πολιτικών στον σχολικό χώρο σε σχέση με τις νόμιμες και παράνομες ουσίες και πώς εφαρμόζονται.

- Αναγκαίες αλλαγές στη νομοθεσία έτσι ώστε συγκεκριμένη ακτίνα γύρω από τα σχολεία να είναι χώρος όπου αν κάποιος συλληφθεί για κατοχή ή χρήση παράνομων ουσιών, η ποινή η οποία θα του επιβληθεί να είναι μεγαλύτερη από την αναμενόμενη, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η λεγόμενη Drug Free Zone γύρω από τα σχολεία.

- Αύξηση αριθμού Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων, Καθηγητών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής στα σχολεία.

- Υιοθέτηση του θεσμού του σχολικού κοινωνικού λειτουργού σε κάθε σχολική μονάδα παγκύπρια.

- Αυτοματοποίηση της αποστολής εγκυκλίου για ενημέρωση των τελειόφοιτων μαθητών που θα καταταγούν στην ΕΦ για τους ουροληπτικούς ελέγχους που πραγματοποιούνται ως προληπτικό μέτρο.

Στις προτεραιότητες του Υπουργείου

Από πλευράς του ο Υπουργός Παιδείας, Πρόδρομος Προδρόμου, σε δηλώσεις του στη «Σ» ανέφερε πως το θέμα των ναρκωτικών και γενικότερα της παραβατικότητας στα σχολεία απασχολεί το Υπουργείο, το οποίο σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες μελετά τρόπους αντιμετώπισής τους, πιθανώς με την εφαρμογή μίας νέας Εθνικής Στρατηγικής. Όσον αφορά συγκεκριμένα το θέμα των ναρκωτικών, είπε πως προγραμματίζει επαφές με τις Υπηρεσίες Ευημερίας αλλά και με την ΥΚΑΝ, ενώ ήδη είδε τις διευθύνσεις των σχολείων, με στόχο να διαπιστωθεί πόσο συχνό είναι το φαινόμενο και πού εντοπίζεται. Όσον αφορά τη νομοθεσία, είπε πως αυτό που λείπει είναι τα αποτρεπτικά μέτρα για τους ανηλίκους. Αυτό, συμπλήρωσε, είναι κάτι που πρέπει να δει σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

52 υποθέσεις ναρκωτικών

σε σχολεία το 2019

Ανησυχητικά υψηλός παραμένει ο αριθμός των υποθέσεων ναρκωτικών που αφορούν μαθητές, παρά τη μικρή μείωση που επήλθε το 2019 σε σχέση με το 2018.

Σε δηλώσεις του στη «Σημερινή», ο Εκπρόσωπος Τύπου της ΥΚΑΝ Στέλιος Σεργίδης ανέφερε ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αστυνομίας, το 2018 από το σύνολο των 1168 υποθέσεων ναρκωτικών, στις 70 εμπλέκονταν μαθητές. Την ίδια ώρα, όπως είπε, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία για το 2019, από τις 1053 υποθέσεις ναρκωτικών, οι 52 υποθέσεις αφορούσαν μαθητές. Εδώ αξίζει να υπενθυμίσουμε πως η πιο πρόσφατη συγκλονιστική υπόθεση ήταν η περίπτωση διενέργειας εράνου σε σχολείο, τον οποίο διεξήγαγαν μαθητές για να βοηθήσουν έναν συμμαθητή τους να ξεπληρώσει το χρέος στον ντίλερ του.

Σύμφωνα με τον κ. Σεργίδη, η πρώτη σε προτίμηση ουσία μεταξύ του μαθητικού πληθυσμού είναι η κάνναβη. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την ετήσια ανασκόπηση για το έτος 2018 της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, η οποία αναφέρει πως η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη παράνομη ουσία χρήσης στον γενικό πληθυσμό (περίπου 12%, έστω και μια φορά στη ζωή), ενώ η τάση για δοκιμή της είναι εντονότερη στις ηλικίες 18-22 ετών.

Ο κ. Σεργίδης τόνισε ότι στόχος της ΥΚΑΝ είναι να βοηθήσει τους νέους 14-24 χρονών ώστε να παραπεμφθούν σε θεραπευτικά προγράμματα όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα. Γι’ αυτό και όπως ανέφερε οι πλείστοι μαθητές που εμπλέκονται σε υποθέσεις ναρκωτικών παραπέμπονται για θεραπεία και όχι στο δικαστήριο. Περαιτέρω, ο κ. Σεργίδης εξήγησε πως για τον σκοπό αυτό η ΥΚΑΝ έχει αναπτύξει έναν σύνδεσμο επικοινωνίας με τις διευθύνσεις των σχολείων, ώστε στις περιπτώσεις που υπάρχουν υποψίες για διακίνηση ναρκωτικών εντός της σχολικής μονάδας να υπάρχει άμεση ανταπόκριση και παρέμβαση από τις Αρχές.

Παραπομπές σε θεραπεία

Σύμφωνα με το νόμο Περί Θεραπείας Κατηγορούμενων Χρηστών ή Ουσιοεξαρτημένων, σε περίπτωση που χρήστης ή ουσιοεξαρτημένος κατηγορείται ενώπιον Δικαστηρίου για οποιοδήποτε αδίκημα, με εξαίρεση αδίκημα που συνιστά κακούργημα και το αδίκημα της κατοχής με σκοπό την προμήθεια, το Δικαστήριο δύναται να εκδώσει διάταγμα θεραπείας, με το οποίο να εξουσιοδοτεί την παραπομπή του σε Κέντρο Θεραπείας. Με βάση τον πιο πάνω Νόμο ιδρύεται Συμβουλευτική Επιτροπή για να προσφέρει γνωμάτευση προς το Δικαστήριο σχετικά με την παραπομπή ή όχι σε θεραπεία. Η Συμβουλευτική Επιτροπή στεγάζεται στα γραφεία της ΑΑΕΚ, η οποία εκπροσωπείται σε αυτήν και η οποία παρέχει υποστήριξη προς την υλοποίηση του έργου της.

Σύμφωνα με την ετήσια ανασκόπηση της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, το 2018 με βάση τον νόμο αιτήθηκαν θεραπείας συνολικά 36 άτομα, εκ των οποίων ένας αιτητής ήταν ηλικίας 15-17 ετών, τέσσερεις αιτητές ήταν 18-19 ετών, εννέα αιτητές ήταν 20-24 ετών, οι πέντε αιτητές ήταν 25-29 ετών, εννέα μεταξύ 30-34 ετών, δύο ήταν 35-39 ετών και οι υπόλοιποι έξι αιτητές ήταν ηλικίας μεταξύ 40 και 64 χρονών.