Διεθνή

Έρχεται πόλεμος;

Το μόνιμο ερώτημα μεταξύ πολιτών τις τελευταίες ημέρες είναι ένα: Θα γίνει πόλεμος; Κι αν ναι, ποιοι θα συμμετέχουν και ποιοι θα επηρεαστούν; Θα πρόκειται για αραβικό πόλεμο, για πόλεμο του Κόλπου ή για έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο;

Η συσσώρευση στρατιωτικών δυνάμεων από τις ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο, εν είδει εκστρατευτικού σώματος, προδιαθέτει για το ενδεχόμενο πολέμου με εισβολή στο Ιράν. Η εξολόθρευση του Ιρανού Καρέμ Σουλεϊμανί, οι επιθέσεις εναντίον αμερικανικών στόχων στο Ιράκ, η ανταλλαγή απειλών, η πλήρης κατάρρευση της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν προδιαθέτουν για το ενδεχόμενο πολέμου με το Ιράν.

Παρά τη σκληρή ρητορική, ούτε ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει να βιάζεται να προχωρήσει σε επίθεση στο Ιράν, ούτε όμως και η ιρανική πολιτική ηγεσία δείχνει να θέλει την πυροδότηση ενός πολέμου. Στην πραγματικότητα, η επιθετικότητα των ΗΠΑ κατά του Ιράν είναι καταγεγραμμένη εδώ και δεκαετίες, ωστόσο θα πρέπει να καταστεί σαφές πως αυτή η επιθετικότητα έχει όρια, κυρίως λόγω της στρατιωτικής αποτρεπτικής ισχύος της Τεχεράνης. Αν και το προηγούμενο διάστημα επιχειρήθηκε η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, οι Αμερικανοί έχουν πλέον αποδεχτεί πως αυτό το «πείραμα» μπορεί να έπιασε σε άλλες αραβικές χώρες, αλλά δεν είναι καθόλου εύκολο στην περίπτωση του Ιράν. Γι’ αυτό άλλωστε επανήλθαν οι αμερικανικές κυρώσεις, οι οποίες σε άλλες περιπτώσεις κατάφεραν να «συνετίσουν», όμως και πάλι στην περίπτωση του Ιράν δεν απέδωσαν τους αναμενόμενους καρπούς, αντίθετα οδήγησαν την Τεχεράνη στην «αγκαλιά» του ανταγωνιστή που αναζητά συμμάχους για την ευρασιατική ολοκλήρωση. Αυτά τα επιχειρήματα δίνουν τροφή στα σενάρια ενός νέου περσικού πολέμου.

Οι πραγματικές αιτίες αποτροπής

Πέρα από το γεγονός πως το Ιράν έχει σοβαρή στρατιωτική ισχύ και άρα δύναμη αποτροπής, υπάρχει μία σειρά από άλλους λόγους που οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα επιδιώξουν πόλεμο με το Ιράν. Ο βασικότερος αυτών των λόγων είναι η απουσία συμμάχων για τη διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων. Αφενός οι χώρες της Δύσης δεν στηρίζουν τις πολεμικές επιχειρήσεις, αφού θα πληγούν δικά τους συμφέροντα στην περιοχή, ενώ εκφράζουν και φόβους για αύξηση της τρομοκρατίας. Αφετέρου Κίνα και Ρωσία αποτελούν συμμάχους του Ιράν. Οι χώρες της περιοχής, όπως η Σαουδική Αραβία, δεν συναινούν στη διεξαγωγή πολέμου, αφού και οι ίδιες θα επηρεαστούν αρνητικά από την υλοποίηση ενός τέτοιου σεναρίου, όσο κι αν επιθυμούν να βρεθούν τρόποι για μείωση της επιρροής του Ιράν. Είναι γεγονός πως μια κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με το Ιράν θα μπορούσε να έχει ευρύτερα αποτελέσματα αποσταθεροποίησης στην περιοχή και όχι μόνο, συμπεριλαμβανομένης της συνολικότερης διακύβευσης της ροών πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο. Ο συνδυασμός γεωπολιτικής αναστάτωσης και ενεργειακής κρίσης σε μια κλιμάκωση με αβέβαιη έκβαση επιτείνει αυτές τις δεύτερες σκέψεις.

Οι πραγματικοί λόγοι για διεξαγωγή πολέμου

Το Ιράν είναι η μόνη σοβαρή στρατιωτική απειλή για το Ισραήλ. Επίσης το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί τους ενοχλούνται ιδιαίτερα από το γεγονός πως το Ιράν έχει καταφέρει να ελέγχει, στρατιωτικά, σε μεγάλο βαθμό το τόξο Ιράκ - Συρίας - Λιβάνου - Υεμένης. Επιπρόσθετα είναι η μεγαλύτερη ανταγωνίστρια πετρελαιοπαραγωγός χώρα της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Κανένας δεν βγαίνει νικητής από έναν πόλεμο

Σε περίπτωση ωστόσο που κάποια στιγμή ένας πόλεμος ξεσπάσει, κανείς δεν θα μπορέσει να βγει νικητής. Πρέπει, ωστόσο, να δούμε με ποιον τρόπο θα σχηματιστούν τα αντίπαλα στρατόπεδα και ποιοι τελικά θα λάβουν μέρος σε αυτό το ενδεχόμενο. Αν, λοιπόν, ο Ντόναλντ Τραμπ αποδειχθεί τόσο παράτολμος και «τρελός» όσο λένε οι φήμες, και οι Ηνωμένες Πολιτείες βομβαρδίσουν το Ιράν είναι αδύνατον να μην εμπλακεί το Ισραήλ, αφού, όπως έχουμε αναφέρει, στην πραγματικότητα το Ιράν αποτελεί πραγματική απειλή μόνο για το κράτος του Ισραήλ. Τις ΗΠΑ αναμένεται βέβαια να συνδράμει και η Σαουδική Αραβία, αλλά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η Τεχεράνη, στον αντίποδα, θα έχει την υποστήριξη της Χεζμπολάχ του Λιβάνου και φιλο-ιρανικών δυνάμεων σε Συρία, Ιράκ και Υεμένη, ενώ δεν αποκλείεται να δεχτεί στήριξη από παλαιστινιακές οργανώσεις. Έμμεση υποστήριξη, χωρίς όμως σοβαρή συνδρομή, θα έχει και από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Τα σενάρια πολέμου

Το πιο επικίνδυνο, βέβαια, το οποίο ωστόσο λειτουργεί ευτυχώς αποτρεπτικά, είναι πως οι συγκρουόμενες δυνάμεις, αν ένας τέτοιος πόλεμος γινόταν, διαθέτουν πυρηνική δύναμη. Αυτός είναι ο λόγος που αν οι Αμερικανοί χτυπούσαν το Ιράν θα επιδίωκαν πρώτα απ’ όλα να βομβαρδίσουν και να εξουδετερώσουν τις πυραυλικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις, αντιαεροπορικά συστήματα και τις εγκαταστάσεις υποδομών, ενέργειας, τηλεπικοινωνίας, μεταφορών. Ακόμη και πετρελαϊκές εγκαταστάσεις προκειμένου να πλήξουν την οικονομία του Ιράν.

Από την άλλη οι Ιρανοί είναι πολύ ισχυροί στις δυνατότητες του κυβερνοχώρου και τον κυβερνοεπιθέσεων. Άλλωστε έχουν αποδείξει με κυβερνοεπιθέσεις το 2012 στην Αμερική, σε τράπεζες, χρηματοπιστωτικές αγορές, στρατιωτικούς στόχους και στο καζίνο του Las Vegas, ότι μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρό πρόβλημα. Από χτυπήματα σε πραγματικό στρατιωτικό έδαφος το Ιράν αναμένεται να έχει περισσότερο αμυντική στάση και να στοχοποιήσει αμερικανικές βάσεις σε γειτονικές χώρες. Σύμφωνα με κάποιους ειδικούς, το Ιράν διαθέτει το μεγαλύτερο και το πιο πλουραλιστικό οπλοστάσιο πυραύλων στη Μέση Ανατολή. Το έχουν μάλιστα αναπτύξει σε συνεργασία με τη Βόρειο Κορέα και τη Λιβύη. Οι Ιρανοί θα μπορούσαν επίσης να κλείσουν τη δίοδο στον Περσικό Κόλπο από τα στενά του Ορμούζ, από τα οποία διακινείται το 20% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.

Γιατί η διπλωματία πρυτανεύει

Με όλα αυτά τα δεδομένα γίνεται κατανοητό πως η προσπάθεια για αποκλιμάκωση της κρίσης θα αποδώσει καρπούς, αφού ένας πόλεμος μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν θα ήταν απόλυτα καταστροφικός, ιδιαίτερα για τις οικονομίες των δύο χωρών. Για τις δε Ηνωμένες Πολιτείες, που είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου, ένας πόλεμος με το Ιράν θα ήταν ο πιο καταστροφικός πόλεμος για την ίδια τη χώρα, στην ιστορία της. Γι’ αυτό, λοιπόν, χωρίς να υποχωρήσει από τη θέση τού ορκισμένου εχθρού, ο Τραμπ δηλώνει ότι πρόθεσή του είναι να υποχρεώσει το καθεστώς του Ιράν σε νέες διαπραγματεύσεις, σημειώνοντας μάλιστα πως η Τεχεράνη δεν έχει κερδίσει ποτέ σε έναν πόλεμο και δεν έχει χάσει ποτέ σε τραπέζι διαπραγματεύσεων.

Η Τεχεράνη, δε, που έχει βγει μερικώς από τον αποκλεισμό των προηγούμενων δεκαετιών, δεν θα ρισκάρει να καταστραφεί εκ νέου, αλλά παραμένει άγνωστο αν θα συναινέσει τελικά σε νέα συμφωνία για το πυρηνικό της πρόγραμμα.