Διεθνή

Οι ρωσικός παράγοντας στη Λιβύη και ο Ερντογάν

Κορυφώνεται η αντιπαράθεση πάνω από το θέατρο συγκρούσεων της Λιβύης και η στάση που τηρεί η Ρωσία γεννά έντονα ερωτήματα για τους σχεδιασμούς όχι μόνον του Ερντογάν, αλλά και του Πούτιν

Σκοτεινό ρόλο διαδραματίζει η κατά τα άλλα συμμαχία του ρωσοτουρκικού άξονα στα όσα τεκταίνονται στη Λιβύη και επηρεάζουν αναπόδραστα την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Από τη μια οι δύο χώρες μοιάζουν να κινούνται σε αρμονία, αφετέρου ανταλλάζουν, σε ορισμένες περιπτώσεις, σκληρές δηλώσεις. Τελικά είναι η Ρωσία εγκλωβισμένη στο παιγνίδι της Τουρκίας, λόγω του διακαούς της πόθου να την απαγκιστρώσει από το άρμα της Δύσης; Ή μήπως ισχύει το αντιστρόφως ανάλογο και είναι η Τουρκία εκείνη που υποτάσσεται, τελικά, στο θέλημα της ρωσικής αρκούδας;

Η απάντηση ενδεχομένως να βρίσκεται κάπου στη μέση και η πραγματικότητα να είναι πως η Ρωσία χρησιμοποιεί την Τουρκία για υλοποίηση των στόχων της, κατ’ επέκτασιν η Τουρκία εκμεταλλεύεται τη Ρωσία και την ανοχή της. Υπάρχει όμως μια κόκκινη γραμμή, που ισχύει για όλους τους συμμάχους των δύο ηγέτιδων χωρών. Αν τα δικά τους συμφέροντα επηρεαστούν, Ουάσιγκτον και Μόσχα θα βάλουν άμεσα τέλος στις προσδοκίες εκείνων που επιχειρούν να αρπάξουν περισσότερα απ’ όσα τους επιτρέπονται.

Αυτό το οποίο συμβαίνει στη Λιβύη, άλλωστε, το περιέγραψε με τον πιο γλαφυρό τρόπο ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης του Βερολίνου, ο οποίος επιχειρώντας να εξηγήσει - ανεπιτυχώς - τους λόγους που η Ελλάδα δεν συμμετέχει στη σημερινή διάσκεψη, είπε πως πρέπει να αποφευχθεί «η στρατιωτική αντιπαράθεση στη Λιβύη, η οποία κινδυνεύει να εξελιχθεί σε πόλεμο των ξένων δυνάμεων διά αντιπροσώπων».

Η Ρωσία και ο Χαφτάρ

Ο εμφύλιος και η αιματοχυσία στη Λιβύη δεν είναι κάτι που συνέβη ξαφνικά πριν από μερικούς μήνες. Η χώρα βρίσκεται στη δίνη του πολέμου ήδη από το 2011, με τον δυτικό δάκτυλο να έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις. Βέβαια, όταν όλα άρχισαν, κανείς δεν περίμενε πως σχεδόν εννέα χρόνια μετά η χώρα θα ήταν διαιρεμένη, πως της επίσημης κυβέρνησης της Τρίπολης θα ηγείτο ο Σάρατζ, ο οποίος θα απειλούσε με συμφωνίες την ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου και σίγουρα κανείς δεν περίμενε πως η Τουρκία θα είχε εδραιώσει τη θέση και την επιρροή της στη χώρα. Προφανώς και το επιτελείο Ερντογάν ήταν το μόνο που είχε προβλέψει τις εξελίξεις, ώστε να μπορεί και να τις καθοδηγήσει.

Η πρώτη ανοιχτή τοποθέτηση, πάντως, της Ρωσίας υπέρ του στρατάρχη Χαφτάρ έγινε ήδη από το 2017, όταν η Μόσχα έστειλε ειδικές δυνάμεις δυτικά της Αιγύπτου, κοντά στη μεθόριο με τη Λιβύη. Το Κρεμλίνο τότε είχε διαψεύσει την πληροφόρηση, μετά από αντίδραση της Τουρκίας, περί υποστήριξης του στρατάρχη της Βεγγάζης Χαλίφα Χαφτάρ και του Λιβυκού Εθνικού Στρατού. Ωστόσο, λίγον καιρό αργότερα οι Αιγυπτιακές Υπηρεσίες είχαν επιβεβαιώσει την αποστολή 22 Ρώσων κομάντος. Από τότε μέχρι σήμερα η επιβίωση του στρατάρχη στηρίχθηκε στη ρωσική στήριξη, που περιελάμβανε, αποστολή εκτός από ειδικών δυνάμεων, και στρατιωτικών συμβούλων και εξοπλισμού. Τότε και μέχρι πριν από μερικές εβδομάδες η Δύση αναγνώριζε ως επίσημη κυβέρνηση της Λιβύης αυτήν του τουρκικής προέλευσης Σάρατζ. Στην προκειμένη περίπτωση η Τουρκία, με την ανοχή της Μόσχας, είχε ταύτιση θέσεων με τη Δύση.

Πόσο έτοιμη είναι η Μόσχα να θυσιάσει τον Χαφτάρ;

Αυτό είναι ένα ερώτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί απλά, ούτε καν εύκολα. Τα τελευταία χρόνια η Ρωσία έχει αποδείξει πως ανέχεται, αν όχι αποδέχεται, πολλές από τις παρανομίες και τις ακραίες πράξεις της Άγκυρας για έναν και μόνο λόγο. Η ρωσική αρκούδα θέλει να αποκολλήσει την Τουρκία από το άρμα της Δύσης και του ΝΑΤΟ. Από την άλλη, ωστόσο, δεν επιθυμεί να αυξηθεί η τουρκική επιρροή στη χώρα και παράλληλα να παραμείνει στη θέση του πρωθυπουργού, σε μια ενωμένη και δημοκρατική Λιβύη, ο Φαγέζ Μουσταφά αλ Σάρατζ, που, όπως είπαμε, είναι τουρκικής καταγωγής.

Η Ρωσία είχε, άλλωστε, καλές σχέσεις με τον παράγοντα Καντάφι και τον ίδιο τον Μουαμάρ και ανάλογη επιρροή επιχειρεί να χτίσει και στη Λιβύη του μέλλοντος με τον παράγοντα Χαφτάρ. Γι’ αυτό άλλωστε και ενοχλήθηκε από την απόφαση της Τουρκίας να στείλει στρατεύματα για στήριξη του Σάρατζ. Προκειμένου, ωστόσο, να διατηρήσει σταθερές συμμαχίες στην περιοχή, φαίνεται έτοιμη να βάλει νερό στο κρασί της, να ανεχθεί τις ακρότητες Ερντογάν και, όσο δεν απειλούνται τα ζωτικά εθνικά της συμφέροντα, να κάνει τα στραβά μάτια και να αυξήσει τις πιθανότητές της να βγει κερδισμένη. Άλλωστε, πρώτιστος στόχος της Ρωσίας στη Λιβύη είναι ο έλεγχος των πετρελαιοφόρων κοιτασμάτων της χώρας.

Στα άκρα ο Ερντογάν

Το δεδομένο είναι πως ο Ερντογάν έχει αναπτύξει φοβερή ικανότητα να συνομιλεί με όλους τους ηγέτες των ισχυρών χωρών, ανά πάσα στιγμή, και έχει καταφέρει να κρατά, σε πολλές περιπτώσεις, το κλειδί των εξελίξεων αλλά και των λύσεων.

Αναγνωρίζοντας, αφενός, την ισχύ της Τουρκίας, αφετέρου, τον αμερικανο-ρωσικό «διαγκωνισμό» για το ποιος θα την κερδίσει στο άρμα του, ο Ερντογάν «παίζει» στα άκρα καταφέρνοντας να κερδίζει οφέλη για τη χώρα του, εξυπηρετώντας, βέβαια, κυρίως τη ρωσική ατζέντα. Οι αναλυτές εξηγούν πως η «ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο γύρω από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ έχουν αφήσει την ενεργειακά φτωχή Τουρκία ανήσυχη. Και η Μόσχα το γνωρίζει και το εκμεταλλεύεται».

Ωστόσο, όσο κι αν επιμένουν συγκεκριμένοι κύκλοι πως η Τουρκία είναι απομονωμένη λόγω των εξελίξεων, η Άγκυρα μόνο απομονωμένη δεν μοιάζει, αφού ο Ερντογάν έχει καταφέρει να διαδραματίζει καθοριστικό και πρωταρχικό ρόλο σε όλα τα διεθνή φόρα και διασκέψεις, οι οποίες καθορίζουν το μέλλον γεωγραφικών περιοχών.

Στην προκειμένη περίπτωση και το μέλλον του Ελληνισμού.