Από την Παιδεία … στα βουνά!

Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο νέος Επίτροπος Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων, Κώστας Χαμπιαούρης ανέλαβε άμεση δράση. Οι επισκέψεις του στα συμπλέγματα των κοινοτήτων στο Τρόοδος του έδωσαν μια πρώτη γεύση για όλα όσα αντιμετωπίζουν οι ορεινές κοινότητες, θέτοντας ως πρώτιστο στόχο την υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής Ανάπτυξης των Ορεινών Κοινοτήτων. Ο κ. Χαμπιαούρης μίλησε στη «Σ» για τα νέα του καθήκοντα αλλά και για τις δράσεις που πρόκειται να γίνουν ώστε να στηριχθούν όπως πρέπει τα ορεινά για να μην οδηγηθούν στην ερήμωση.

Νέα Καθήκοντα

Όσον αφορά στα καθήκοντα του Επιτρόπου περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η εποπτεία και ο οριζόντιος συντονισμός ολόκληρου του κυβερνητικού μηχανισμού, των πολιτειακών αξιωματούχων και των τεχνικών επιτροπών αναφορικά με την υλοποίηση των προωθούμενων δράσεων, έργων και πολιτικών της Εθνικής Στρατηγικής Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων (ΕΣΑΟΚ). Επιπλέον, έχει την ευθύνη εκπόνησης και παρακολούθησης υλοποίησης της ΕΣΑΟΚ των Επαρχιών Πάφου και Λάρνακας. «Με την ανάληψη των καθηκόντων μου, επισκέφθηκα όλα τα συμπλέγματα των κοινοτήτων στο Τρόοδος για πρώτη γνωριμία και ανταλλαγή απόψεων με τους εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας. Στις συναντήσεις διαβεβαίωσα ότι θα βρίσκομαι δίπλα τους και στόχος μου είναι η υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων (ΕΣΑΟΚ), η οποία αποτελεί εγκεκριμένη πλέον πολιτική του κράτους και προτεραιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Να σημειώσουμε ότι η υλοποίηση των 84 βραχυπρόθεσμων δράσεων προϋπολογισμού €34 εκ, οι οποίες έχουν εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, έχουν ξεκινήσει να υλοποιούνται.

Οι επόμενες ενέργειες αφορούν τη λειτουργία του Γραφείου μας στις ορεινές κοινότητες και την επιμόρφωση των νέων στελεχών, των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης και του προσωπικού τους, των κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων της περιοχής και των αποδήμων επί του τελικού κειμένου της Στρατηγικής και των προωθούμενων δράσεων. Επιπρόσθετα, βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο διοργάνωσης ενός μεγάλου διεθνούς και πολύ σημαντικού συνεδρίου με θέμα ‘Ορεινές περιοχές μεγάλων μεσογειακών νήσων, Ευρωπαϊκές προκλήσεις, εθνικές και περιφερειακές πολιτικές & τοπικοί μηχανισμοί’».

Διαμορφώνεται μια νέα ορεινή οικονομία

Αποφασισμένος να μην αφήσει άλλες καθυστερήσεις να επηρεάζουν αρνητικά την προβλεπόμενη ανάπτυξη, δηλώνει ο κ. Χαμπιαούρης. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες του Τροόδους είναι γνωστά και σε αυτούς που τα βιώνουν φαίνονται μη αναστρέψιμα. Είναι καιρός να αναληφθεί πραγματική δράση και για αυτό, όπως δηλώνει ο Επίτροπος, «για πρώτη φορά γίνεται μελέτη ολιστικής προσέγγισης της ορεινής περιφέρειας Τροόδους ως μιας ενιαίας αναπτυξιακής οντότητας. Μέσα από την Εθνική Στρατηγική προτείνονται στρατηγικές και ολοκληρωμένες παρεμβάσεις για τη διαμόρφωση της νέας ορεινής οικονομίας, δηλαδή σχέδια παρέμβασης με μέτρα και δράσεις στους τομείς της γεωργίας, κτηνοτροφίας, μεταποίησης και τουρισμού. Επίσης, με την ίδια μεθοδολογία προτείνονται σχέδια παρέμβασης για τη διαμόρφωση κατάλληλου πλαισίου ζωής στους τομείς της Υγείας, Εκπαίδευσης, Πολιτισμού, Ενέργειας, Διαχείρισης Στερεών και Υγρών Αποβλήτων κ.ά. Εντός του 2020 όλες οι δράσεις που έχουν περιληφθεί στις βραχυπρόθεσμες δράσεις και έχουν εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιου θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια να τεθούν σε εφαρμογή».

Η αναγέννηση των ορεινών κοινοτήτων μπορεί να επιτευχθεί

Άμεση προτεραιότητα του κ. Χαμπιαούρη είναι η αναγέννηση των κοινοτήτων αυτών. «Είναι σε όλους γνωστό ότι οι κοινότητες του Τροόδους αντιμετωπίζουν διαχρονικά πολλά προβλήματα και απειλές, γι’ αυτό και μία από τις άμεσες προτεραιότητές μας είναι η προώθηση των τριών βασικών συνιστωσών που εξασφαλίζουν την αναγέννηση των ορεινών κοινοτήτων,. Η πρώτη, αποτελεί την Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων, η οποία έχει ολοκληρωθεί. Η δεύτερη και πολύ σημαντική είναι να θεσμοθετηθεί η αρχή της «ορεινότητας» κατά το πρότυπο άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως Ιταλία, Γαλλία, Αυστρία κ.λπ. Μία ακόμα σημαντική δράση που προωθείται είναι η εκπόνηση ειδικού χωροταξικού σχεδιασμού ως η νέα Δήλωση Πολιτικής Τροόδους, η οποία θα υποστηρίζει και θα καθοδηγεί την υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού. Επιπλέον, τίθεται ως προτεραιότητα να προωθηθούν όλες οι δράσεις που αφορούν στην υποστήριξη των παραγωγικών δυνάμεων της περιοχής αλλά και εκείνων που θα βελτιώσουν άμεσα το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων ειδικά στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης όπως π.χ. η αναβάθμιση του Νοσοκομείου Τροόδους και η λειτουργία ενιαίων δομών φροντίδας και απασχόλησης παιδιών προσχολικής ηλικίας».

Η αρχή της Ορεινότητας

Μέσα από την Εθνική Στρατηγική καθορίζεται ένα πλαίσιο ορεινής πολιτικής. Στόχος η εφαρμογή της αρχής της Ορεινότητας. «Η πρώτη στρατηγική παρέμβαση αφορά στην αναγνώριση της Ορεινότητας. Η δράση αυτή αφορά την υιοθέτηση του πλαισίου αρχών και των γενικών στόχων της ορεινής πολιτικής και ένταξή τους στο νομικό πλαίσιο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ουσιαστικά συντάσσεται και προωθείται προς ψήφιση στη Βουλή το Νομοσχέδιο υιοθέτησης της αρχής της Ορεινότητας από την Κυπριακή Δημοκρατία. Η υιοθέτηση της αρχής της Ορεινότητας υποστηρίζει και νομιμοποιεί την ιδέα της κάλυψης του κενού που δημιουργεί η απουσία ενός χωροταξικού σχεδίου για τα ορεινά και μόνο. Η ορεινότητα και η δήλωση πολιτικής είναι τα εργαλεία που θα βοηθήσουν να εφαρμοσθεί επιτυχώς και με γρήγορους ρυθμούς η Εθνική Στρατηγική για την Ανάπτυξη των Ορεινών Κοινοτήτων».

Η αστυφιλία σκοτώνει τα ορεινά

Για την ΕΣΑΟΚ, δεν αποτελεί ζητούμενο η διαμόρφωση απλά μιας στεγαστικής πολιτικής για τις ορεινές κοινότητες, αλλά μιας Ολοκληρωμένης Πολιτικής προέλκυσης και υποδοχής νέου πληθυσμού, σύμφωνα πάντα με τον κ. Χαμπιαούρη. «Το πιο δύσκολο εγχείρημα είναι να πείσεις ένα νεαρό ζευγάρι ή κάποια οικογένεια να μετεγκατασταθεί στην ύπαιθρο και δη σε ορεινή κοινότητα. Στην Κύπρο παρατηρούμε την εγκατάσταση εκτός πόλεων να περιορίζεται σε περιαστικές περιοχές της υπαίθρου λόγω της εγγύτητας με την πόλη. Στεγαστικές πολιτικές είχαν εφαρμοστεί σε διάφορες μορφές και με διάφορα κριτήρια όλα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά η δημογραφική εξασθένιση των ορεινών κοινοτήτων συνεχίζεται, με αποτέλεσμα την έλλειψη κρίσιμης μάζας στην εκπαίδευση, στις υπηρεσίες, στην παραγωγή και στην επιχειρηματικότητα. Επιπλέον, ο πληθυσμός του Τροόδους δεν ανανεώνεται, με αποτέλεσμα, το γεγονός αυτό, να αποτελεί ένα ιδιαίτερο δημογραφικό χαρακτηριστικό του πληθυσμού της περιοχής του Τροόδους. Συγκεκριμένα, εμφανίζει όχι μόνο σημαντικά υψηλότερο ποσοστό ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών σε σχέση με το σύνολο της χώρας, αλλά και άνισα κατανεμημένο στο εσωτερικό της περιοχής (Μαραθάσα και Βόρεια Πιτσιλιά). Με βάση τα πιο πάνω η ενίσχυση της ελκυστικότητας του Τροόδους για τους νέους αποκτά στρατηγική σημασία». Για την πορεία των δράσεων της ΕΣΑΟΚ επιδιώκεται και η συνεργασία με Επιτροπές της ΕΕ.

Να μπορούμε να διαμείνουμε στα ορεινά

Οι στόχοι για ανάπτυξη δεν θα μπορούσαν να μη συμπεριλάβουν δράσεις που να δίνουν κίνητρα σε οικογένειες να μένουν στα ορεινά. Η ενίσχυση της ελκυστικότητας του Τροόδους είναι απαραίτητη, όπως αναφέρει ο Επίτροπος, η οποία «έγκειται σε επαγγελματικούς λόγους, όπως η ύπαρξη θέσεων εργασίας, την ύπαρξη εξοπλισμού και υπηρεσιών και την ικανότητα της περιοχής να «προσφέρει» ελκυστική στέγαση (καλύτερη προσφορά ενοικιαζόμενης κατοικίας και συνθήκες κατασκευής νέας κατοικίας από ότι στις πόλεις ή σε πεδινές περιοχές), με την εφαρμογή ενός σχεδίου ολοκληρωμένης στεγαστικής πολιτικής Τροόδους και μιας πολιτικής προσέλκυσης και υποδοχής νέου πληθυσμού. Να αποφύγουμε δηλαδή τις γνωστές περιπτώσεις όπου φέρνουμε ένα νέο ζευγάρι ή γεωργό στα ορεινά, μένει εκεί για ορισμένο χρονικό διάστημα και ακολούθως, το εγκαταλείπει απογοητευμένος. Προτείνουμε τη σύσταση ενός Γραφείου Υποδοχής Πληθυσμού, ώστε να κατευθύνουμε τους ενδιαφερόμενους σε κατοικία, απασχόληση και υπηρεσίες. Να μπορούμε να τον παρακολουθούμε και να τον στηρίζουμε στα πρώτα στάδια της παραμονής του, ώστε να ριζώσει εκεί που θα εγκατασταθεί. Επιπλέον, όποια σχέδια είχαν εφαρμοστεί έως σήμερα καθόριζαν τα κριτήρια με βάση το υψόμετρο, την απόσταση από τις πόλεις ή έθεταν στην ίδια κατηγορία τις πεδινές με τις ορεινές περιοχές. Εμείς προτείνουμε ότι μια πολιτική προσέλκυσης πληθυσμού θα πρέπει να ισχύσει με ειδικούς όρους και κριτήρια ειδικά και συγκεκριμένα για όλες τις ορεινές περιοχές γιατί, όπως προανέφερα με βάση την αρχή της Ορεινότητας, δεν μπορούμε να καθορίσουμε ότι στα μισά χωριά της Σολέας ή των Κρασοχωρίων θα ισχύσει και στα υπόλοιπα όχι. Με την εφαρμογή της προτεινομένης Στρατηγικής Παρέμβασης αναμένεται ότι το Τρόοδος, σε βάθος δεκαετίας, ο πληθυσμός του θα αυξηθεί κατά 25% - 45%».

Με γραφείο στην Τριμίκλινη

Μετά από τις επισκέψεις του στις διάφορες ορεινές κοινότητες, ο νέος Επίτροπος Ορεινών κοινοτήτων είδε διάφορα διαθέσιμα καταλύματα ώστε να μπορέσει να στεγάσει τις εργασίες του εκεί. «Θεωρώ πως ο Επίτροπος Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων θα πρέπει να έχει τα γραφεία του κοντά στις ορεινές περιοχές, για να είναι σε άμεση επαφή με τους κοινοτάρχες και γενικότερα με τους κατοίκους της περιοχής, να ζει την καθημερινή πραγματικότητα μαζί τους και να γίνεται κοινωνός των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, έτσι ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά στα αιτήματά τους. Μια τέτοια περιοχή που θα μπορούσε να φιλοξενήσει το γραφείο του Επιτρόπου, η οποία διαθέτει κατάλληλο υποστατικό και αποτελεί συγκοινωνιακό κόμβο ανάμεσα στις ορεινές κοινότητες, είναι η κοινότητα της Τριμίκλινης».