Η γεωγραφία καταδικάζει τα «δύο κράτη»

Εκλεκτός του Ερντογάν, των Τ/κ και των εποίκων για να ηγηθεί του ψευδοκράτους τα επόμενα χρόνια είναι πλέον ο Ερσίν Τατάρ. Τόσο η Άγκυρα όσο και ο ίδιος φρόντισαν από την πρώτη στιγμή να ξεκαθαρίσουν πως η μορφή της λύσης που θα επιδιώξουν και θα συνομιλήσουν με την ε/κ πλευρά είναι αυτή των «δύο κρατών». Προς αυτήν την κατεύθυνση αναμένεται να δούμε και προσπάθειες το επόμενο διάστημα προκειμένου να αποδεχτεί και η διεθνής κοινότητα, πράγμα που ωστόσο φαντάζει προς το παρόν αδύνατο για μια σειρά από λόγους, που έχουν να κάνουν με τον φόβο δημιουργίας προηγούμενου με συνεπακόλουθη προσπάθεια απόσχισης και άλλων περιοχών (Καταλωνία, Σκώτοι κ.λπ).

Λανθασμένα πάντως πολλοί θεωρούν ότι ενδεχόμενη «λύση» δύο κρατών αποτελεί συνάμα και οριστική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος μετά από μια μακροχρόνια αποτυχημένη συζήτηση στη βάση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας . «Οι Έλληνες στον νότο και οι Τούρκοι στον βορρά», δήλωσε προχθές ο Τατάρ, παραφράζοντας ουσιαστικά αυτό που ακούγεται και στις ελεύθερες περιοχές από διάφορους «Τζιείνοι ποτζιεί, τζι εμείς ποδά». Μιλώντας κάποιος για μια τέτοια λύση, φαντάζεται ουσιαστικά ότι τα σύνορα των «δύο κρατών» θα είναι η υφιστάμενη γραμμή κατάπαυσης του πυρός, ή αλλιώς Πράσινη Γραμμή. Το βασικό ωστόσο στοιχείο που παραγνωρίζεται είναι ότι η μορφολογία του νησιού και ο υπάρχων γεωγραφικός διαχωρισμός δεν μπορεί να είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμος, για μια σειρά από λόγους.

Ορισμός του συνόρου

Σε γενικό πλαίσιο, ως σύνορο θεωρείται μια φυσική ή πολιτική γραμμή που χωρίζει γεωγραφικές περιοχές. Τα σύνορα είναι επί της ουσίας τα πολιτικά όρια που διαχωρίζουν χώρες, πολιτείες, επαρχίες, κομητείες, πόλεις ή και κωμοπόλεις. Ένα σύνορο ορίζει την περιοχή που ελέγχει ένα συγκεκριμένο διοικητικό όργανο για την άσκηση «του μονοπωλίου της βίας» , που είναι και ένας από τους ορισμούς του κράτους στις Διεθνείς Σχέσεις. Η κυβέρνηση μιας περιοχής μπορεί να δημιουργήσει και να επιβάλει νόμους μόνο στα σύνορά της. Το πρώτο πρόβλημα που υπάρχει σε αυτό το πλαίσιο στην Κύπρο είναι το γεγονός ότι το νησί έχει ενταχθεί ολόκληρο στην Ε.Ε., αλλά στα κατεχόμενα δεν εφαρμόζεται το κοινοτικό κεκτημένο. Με ομόφωνη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κατόπιν σχετικής εισήγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα αποφασιστεί η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, όταν εξευρεθεί λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Αυτό προβλέπουν δυο σχετικά με την ένταξη της Κύπρου πρωτόκολλα. Ποιος, άραγε, μπορεί να συναινέσει να υπογράψει μια λύση που να αναγνωρίζει το ψευδοκράτος και την ένταξή του στην Ε.Ε.;

Τα σύνορα αλλάζουν αναπόφευκτα με την πάροδο του χρόνου είτε λόγω φυσικών μεταβολών είτε λόγω πολιτικών. Στην ιστορία της ανθρωπότητας, οι λαοί μεταφέρονταν από μια περιοχή σε άλλη, μέσω της βίας. Άλλες φορές, η γη ανταλλάσσεται ή πωλείται ειρηνικά. Πολλές φορές, η γη χωρίζεται μετά από πόλεμο μέσω διεθνών συμφωνιών.

Τα σύνορα των Ρωμαίων

Ήδη από την αρχαιότητα η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είχε επεκτείνει την κυριαρχία της με τρόπο που θα εξασφάλιζε τον μέγιστο δυνατό βαθμό για να συγκρατήσει τον γεωγραφικό της χώρο. Η οριοθέτηση βασίστηκε σε φυσικά ορόσημα και ανθρώπινες κατασκευές. Στην πρώτη περίπτωση, η Αυτοκρατορία χρησιμοποίησε την αριστερή όχθη του Ρήνου και τη δεξιά όχθη του Δούναβη, για να οριοθετήσει τα ανατολικά της σύνορα, και τις ερήμους και τα βουνά, στην εγγύς Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική. Στη Βρετανία, η κατασκευή του τείχους του Αδριανού και το τείχος του Αντωνίνου επρόκειτο να αντισταθμίσει την απουσία φυσικών εμποδίων και παρείχε προστασία από τις φυλές της βόρειας Καληδονίας.

Τα σύνορα στον Μεσαίωνα

Η έννοια των συνόρων κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα ήταν ένας συνδυασμός συνοριακών γραμμών, παραμεθόριων περιοχών και μη καθορισμένων περιοχών. Λίγα βασίλεια είχαν σταθερά σύνορα και ο ορισμός των σαφών συνόρων δεν αποτελούσε πραγματική ανησυχία για τους κυβερνήτες. Η οριοθέτηση των ορίων θα μπορούσε να σχετίζεται με φυσικά χαρακτηριστικά, όπως ποτάμια ή δρόμους, αλλά και μεταξύ οχυρωμένων περιοχών. Σε ορισμένες άγριες περιοχές, η κυριαρχία θα μπορούσε να οριστεί ή να μοιραστεί ασαφώς μεταξύ διαφορετικών βασιλείων. Αυτή όμως η συνοριακή «διευθέτηση» είχε ως αποτέλεσμα περισσότερες συγκρούσεις μεταξύ διαφόρων αντιμαχόμενων πλευρών

Βεστφαλική τάξη πραγμάτων

Η εφεύρεση του φυσικού συνόρου με το έθνος-κράτος μετά τη Βεστφαλική τάξη πραγμάτων (1648) επηρέασε τη χρήση αναφορών σε σύνορα. Από τον 17ον έως τον 18ον αιώνα, η ιδέα των φυσικών συνόρων ξεκίνησε να έχει απήχηση και στους νόμους. Έτσι διαχρονικά στην ιστορία όμως έχει αποδειχτεί ότι συνήθως τα πιο ανθεκτικά σύνορα είναι αυτά που υφίστανται κατά μήκος φυσικών ορίων, όπως ποτάμια ή οροσειρές. Για παράδειγμα, το όριο μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας ακολουθεί την κορυφή των βουνών των Πυρηναίων. Αρκεί να αναφερθεί ότι τα συγκεκριμένα σύνορα παρέμειναν αμετάβλητα από το 1278, όπως και τα σύνορα Πορτογαλίας – Ισπανίας, που ισχύουν από το 1297. Για ένα μέρος του μήκους του, το όριο μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Μεξικού ακολουθεί ένα ποτάμι που ονομάζεται Rio Grande. Τα σύνορα τεσσάρων χωρών χωρίζονται από τη λίμνη Τσαντ της Αφρικής: Νίγηρας, Τσαντ, Καμερούν και Νιγηρία.

Η περίπτωση της Αφρικανικής Ηπείρου

Η εξέγερση των λαών της Αφρικής τη δεκαετία του ’50 και του ’60 και η ανεξαρτησία κατά των αποικιοκρατικών καθεστώτων είχε ως αποτέλεσμα την παραχώρηση της ανεξαρτησίας. Εντούτοις, τα σύνορα των νέων κρατών είχαν χαραχθεί σε ευθείες γραμμές -ως απόρροια των ζωνών επιρροής της αποικιοκρατίας- και χωρίς να ληφθούν υπ’ όψιν οι εθνολογικές διαφορές των κατοίκων. Το 1964, ανεξάρτητα αφρικανικά κράτη επέλεξαν να διατηρήσουν τα αποικιακά σύνορα, κυρίως για να αποτρέψουν εκτεταμένες συγκρούσεις στα εδάφη τους. Παρ’ όλο που οι αποικιακές διαιρέσεις διατηρήθηκαν θεωρητικά, μόνο το ένα τρίτο των χερσαίων συνόρων των 51.000 μιλίων της Αφρικής (83.000 χλμ.) έχει οριοθετηθεί - ένα ζήτημα που συνεχίζει να προκαλεί πονοκεφάλους και συγκρούσεις μέχρι σήμερα.

Παράγοντας μετανάστευση

Τα σύνορα - ιδιαίτερα τα εθνικά σύνορα - επηρεάζουν την ελεύθερη διακίνηση, τα ταξίδια και τη μετανάστευση. Οι άνθρωποι μπορούν συνήθως να κυκλοφορούν ελεύθερα στα σύνορα της χώρας τους, αλλά ενδέχεται να μην τους επιτρέπεται να διέρχονται σε μια γειτονική χώρα. Ειδικά για το θέμα της μετανάστευσης, η Κυπριακή Δημοκρατία ήδη βιώνει τις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης λαθρομετανάστευσης από τα κατεχόμενα προς τις ελεύθερες περιοχές, πράγμα που ερμηνεύεται και ως συνειδητή προσπάθεια από την Τουρκία για αλλαγή της δημογραφικής σύνθεσης των ελεύθερων περιοχών. Αυτό δεν πρόκειται φυσικά να αλλάξει ούτε σε περίπτωση λύσης «δύο κρατών», αλλά αντιθέτως η περιοχή της Κυπριακής Δημοκρατία θα κινδυνεύει από τη «νομιμοποίηση» πλέον της διέλευσης πληθυσμών προς τις ελεύθερες περιοχές.

Οι γραμμές της Σαουδικής Αραβίας στην άμμο

Το παλαιότερο τμήμα των συνόρων της Σαουδικής Αραβίας που μοιράζεται με το Κουβέιτ είναι ένα κατάλοιπο της Σύμβασης Uqair γύρω στο 1922, αλλά τα περισσότερα από τα διεθνή σύνορά της ιδρύθηκαν στο τελευταίο μέρος του 20ού αιώνα. Τα σύνορα Υεμένης - Σαουδικής Αραβίας οριοθετήθηκαν επίσημα μόνο το 2000 και σύντομα ακολούθησε ο συνοριακός φράκτης 1.100 μιλίων (1.800 χλμ.).

Η περίπτωση της Κορέας

Σε ένα άλλο παράδειγμα , η Κορεατική Αποστρατιωτικοποιημένη Ζώνη - τα σύνορα μεταξύ της κομμουνιστικής Βόρειας Κορέας και της Νότιας Κορέας - είναι τα πιο στρατιωτικοποιημένα σύνορα στον κόσμο. Η ζώνη, η οποία έχει πλάτος 4 χιλιόμετρα (2,5 μίλια) και μήκος 243 χιλιόμετρα (151 μίλια), χωρίζει τις δύο χώρες με φράκτες, με συρματοπλέγματα, νάρκες ξηράς και ένοπλους φρουρούς. Οι πολίτες των περισσότερων χωρών πρέπει να έχουν διαβατήριο και επίσημη άδεια εισόδου στα σύνορα της Βόρειας Κορέας. Οι Βορειοκορεάτες πρέπει επίσης να έχουν επίσημη άδεια πριν φύγουν από το μυστικό έθνος. Παρά την επικρατούσα αντίληψη, δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι και η Κορέα διετέλεσε ενιαία περιοχή για πολύ περισσότερους αιώνες πριν από τον διαχωρισμό της σε Βόρεια και Νότια. Έτσι, δεν πρέπει να προεξοφλούμε ότι δεν θα επέλθει κάποτε η ενοποίηση με κάποιον τρόπο και η διαίρεση θα παρέλθει.

Προτελευταίο στάδιο πριν από την κατάληψη

Τελικός στόχος της Τουρκία είναι ο έλεγχος επί όλης της επικράτειας της Κύπρου και της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου. Καμία διευθέτηση δυο κρατών δεν ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες της Άγκυρας, που θεωρεί και έχει δηλώσει δημόσια ότι το νησί αποτελεί στρατηγικό εθνικό ζήτημα. Τα δυο κράτη είναι για την Τουρκία το προτελευταίο στάδιο πριν από την επιδίωξη κατάληψης ολόκληρου του νησιού. Η επέκταση του «ζωτικού της χώρου» αυτό επιβάλλει και οι ηγεσίες σε Αθήνα και Λευκωσία οφείλουν να εκπονήσουν άμεσα μια κοινή αποτρεπτική στρατηγική ανάσχεσης των τουρκικών σχεδιασμών πριν χαθεί και το ένα κουτσουρεμένο διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος που υπάρχει, αυτό της Κυπριακής Δημοκρατίας.

«Ώρα για καταστολή του Ερντογάν»

Στον Δυτικό κόσμο κυρίως άρχισε πλέον να βρίσκει έδαφος η αντίληψη ότι η Τουρκία εξελίσσεται περισσότερο σε προβληματικό παίκτη, παρά ως λύση στα διάφορα προβλήματα της περιοχής μας.

Η υπομονή που επιδεικνύουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Δύση με την Τουρκία του Ερντογάν κάθε άλλο παρά επιδείνωσε την κατάσταση. Tα πογκρόμ κατά των «αντιπάλων» της κυβέρνησης ΑΚΡ, γκουλενιστών, δημοσιογράφων, στρατιωτικών, θρησκευτικών και κοινωνικών μειονοτήτων συνεχίζονται την ώρα που η ισλαμοποίηση κερδίζει έδαφος.

Καθίσταται πλέον ολοένα και πιο κατανοητό σε φίλους και συμμάχους ότι οι πρόσφατες ενέργειες της Τουρκίας δεν είναι πια φιλικές, ούτε και διακατέχονται από συμμαχικό πνεύμα. Η «νεο-οθωμανική» ατζέντα του Ερντογάν στηλιτεύεται πλέον ανοικτά και δημόσια από ξένους ηγέτες, που βλέπουν ότι οι αυτοκρατορικές του επιδιώξεις είναι αρκετά αντίθετες με τα συμφέροντα ασφάλειας των ΗΠΑ και της Δύσης. «Έφτασε λοιπόν η ώρα της καταστολής της Τουρκίας του Ερντογάν», είναι και ο τίτλος άρθρου στο Jewish News Syndiate, που υπογράφει ο Τζέιμς Σίνκινσον, πρόεδρος του Facts and Logic About the Middle East (FLAME).