Η «σκόνη» από τη Συρία και η σιωπή του Συλλούρη

Στις 12 Οκτωβρίου 2020 μεταδόθηκε το ντοκιμαντέρ της Αλ Τζαζίρα «The Cyprus Papers Undercover». Παρουσίασε μια προφανώς ανήθικη πολιτική σκηνή, στην οποία μετρούν οι γνωριμίες, οι κρυφές συναντήσεις και τα «μέσα» που μπορούν να μετακινήσουν τα νήματα του δημόσιου τομέα της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ).

Στις 13 και 15 Οκτωβρίου 2020, αντίστοιχα, ανακοινώθηκαν οι παραιτήσεις δύο φερόμενων «μέσων» – Χριστάκη Τζιοβάνη, βουλευτή του ΑΚΕΛ, και Δημήτρη Συλλούρη, Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Το 2018 είχα ήδη αντιληφθεί ότι κάτι δεν πήγαινε καλά στη Βουλή. Τότε, αγνοήθηκα από τον κ. Συλλούρη και από άλλα στελέχη της Βουλής, που έλαβαν επιστολή μου με ημερομηνία 23 Μαΐου 2018. Αφορούσε σοβαρότατο θέμα – τη «σκόνη» που, πότε-πότε τα τελευταία χρόνια, έχει μολύνει την ατμόσφαιρα της Νήσου Κύπρου.

Εδώ, θα πρέπει να εξηγήσω το πιεστικό πλαίσιο στο οποίο έγραψα στον κ. Συλλούρη.

Η «κοινή επιχείρηση»

Στις 14 Απριλίου 2018 πραγματοποιήθηκε «κοινή επιχείρηση» των ενόπλων δυνάμεων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, του Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) και της Γαλλίας. Στόχοι ήταν ορισμένες εγκαταστάσεις στη Συρία του καθεστώτος του Προέδρου Άσαντ.

Σύμφωνα με την Theresa May, την τότε Πρωθυπουργό του ΗΒ, αυτό το καθεστώς ήταν υπεύθυνο για τη χρήση χημικών όπλων φορτωμένων με σαρίν ή άλλες ουσίες. Μάλιστα, στη δήλωσή της στη Βουλή των Κοινοτήτων στις 16 Απριλίου 2018, η Πρωθυπουργός May υπονόησε ότι το άμεσο πρόσχημα της «κοινής επιχείρησης» ήταν μια «φρικιαστική επίθεση» στην Ντούμα της Συρίας στις 7 Απριλίου 2018, με αποτέλεσμα να εκτεθούν τα θύματα «σε μια τοξική χημική ουσία».

Τότε, ως πολίτης του ΗΒ που ζούσε στην ΚΔ, ανησυχούσα μήπως οι δραματικές εξελίξεις στη Συρία έθεταν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία ή την ασφάλεια της ΚΔ και των δύο διπλανών βρετανικών αποικιοκρατικών καταλοίπων.

Η ανησυχίες μου βασίζονταν σε δύο βασικά γεγονότα.

Πρώτον, όπως αποδείχτηκε τον Σεπτέμβριου του 2015, όταν η ΚΔ καλύφθηκε από απαίσια τοξική «σκόνη» που έφτασε στην ΚΔ από τη Συρία και από αλλού, το φαινόμενο της «σκόνης» αποτελεί επαναλαμβανόμενο πρόβλημα.

Δεύτερον, η απόσταση σε ευθεία γραμμή από τη Δεκέλεια έως το Χομς, ένα από τα μέρη που κτυπήθηκαν στις 14 Απριλίου 2018, είναι μόνον 270 χιλιόμετρα, λιγότερα από τα 344 χιλιόμετρα που χωρίζουν το Λονδίνο από το Παρίσι.

Δύο επιστολές

Με αυτά υπόψη, έγραψα μιαν ανοιχτή επιστολή που απευθυνόταν στην Πρωθυπουργό May. Στις 9 Μαΐου 2018, το Agora Dialogue την δημοσίευσε και την έστειλα με email στην Πρωθυπουργό May, μέσω του Cabinet Office (το βρετανικό Υπουργικό Γραφείο) - που είχε την ευγένεια να επιβεβαιώσει την παραλαβή της. Ωστόσο, δεν έλαβα καμία ουσιαστική απάντηση από την κυβέρνηση του ΗΒ.

Στις 23 Μαΐου 2018 έστειλα νέα επιστολή, για το ίδιο θέμα, στην επίσημη ηλεκτρονική διεύθυνση του κ. Συλλούρη ως Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων της ΚΔ. Απευθύνθηκε σε αυτόν και, μέσω αυτού, σε όλα τα μέλη της Βουλής. Έστειλα αντίγραφο στις επίσημες ηλεκτρονικές διευθύνσεις της Βουλής, του Γενικού Διευθυντή της Βουλής και σε τέσσερεις Υπηρεσίες της Βουλής – την Υπηρεσία Κοινοβουλευτικών Επιτροπών, την Υπηρεσία Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, την Υπηρεσία Διεθνών Σχέσεων και την Υπηρεσία Ερευνών, Μελετών και Εκδόσεων.

Παρακάτω είναι μια μετάφραση της επιστολής μου στα Αγγλικά προς τον κ. Συλλούρη.

«Ημερομηνία: 23 Μαΐου 2018

Αγαπητέ κύριε Πρόεδρε,

Η Συρία, το Σαρίν και η Κύπρος

Με τη διπλή μου ιδιότητα ως ακαδημαϊκού και ως Βρετανού πολίτη στην ΚΔ, έχω συνθέσει ένα μακρύ άρθρο σχετικά με το παραπάνω θέμα υπό μορφήν ανοικτής επιστολής που απευθύνεται στην Αξιότιμη Theresa May, Πρωθυπουργό του ΗΒ.

Επισυνάπτω ένα ηλεκτρονικό αντίγραφο της ανοιχτής επιστολής μου, η οποία δημοσιεύθηκε στις 9 Μαΐου 2018 από την Agora Dialogue [και έχει αεριοποιηθεί στο https://web.archive.org/web/20201028054656/http://forum.agora-dialogue.com/wp-content/uploads/2018/05/Open-Letter-to-the-UK-PM-Tereas-May-dated-9-May-2018-Klearchos.pdf].

Έχω ήδη στείλει την ανοιχτή μου επιστολή στην Βρετανίδα Πρωθυπουργό με αντίγραφα στον Αρχηγό της Αντιπολίτευσης, στη Βουλή των Κοινοτήτων στο Γουέστμινστερ και στους προέδρους ορισμένων επιλεγμένων επιτροπών στην ίδια Βουλή.

Τώρα, από ευγένεια, σας γράφω και εσάς και θα είμαι ευγνώμων, εάν εσείς ή οι άλλοι παραλήπτες αυτού του email θα μπορούσατε να προωθήσετε αυτό το email μαζί με τη συνημμένη ανοιχτή επιστολή μου σε όλα τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων στη Λευκωσία, συμπεριλαμβανομένων των προέδρων των επιτροπών που εστιάζουν σε θέματα που αφορούν την άμυνα, το περιβάλλον, τις εξωτερικές υποθέσεις και τη δημόσια υγεία.

Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα να μάθω, αν εσείς ή άλλα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων ή οποιεσδήποτε επιτροπές υποστηρίζετε την έκκλησή μου προς την Πρωθυπουργό του ΗΒ υπέρ μιας ανεξάρτητης έρευνας με δύο γενικούς στόχους:

(ι) Να διερευνήσει πώς, γιατί και με ποιες συνέπειες η ατμόσφαιρα των Περιοχών των Κυρίαρχων Βάσεων (και η ατμόσφαιρα της ΚΔ) έχει επηρεαστεί αρνητικά από τοξικά σύννεφα σκόνης, γεγονότα σκόνης και άλλες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα χρόνια από την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν τον Οκτώβριο του 2001·

και

(ιι) Να αξιολογήσει τι μπορεί να γίνει για να αντιμετωπιστούν άλλες φυσικές ή ανθρωπογενείς περιβαλλοντικές απειλές έναντι των Περιοχών των Κυρίαρχων Βάσεων (και έναντι της ΚΔ).

Έχω καλέσει τη Βρετανίδα Πρωθυπουργό να ξεκινήσει έρευνα «κατά προτίμηση μετά από διαβούλευση με την Κυβέρνηση της ΚΔ, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (έναν οργανισμό της ΕΕ) και άλλες σχετικές νομικές Αρχές». Κατά συνέπειαν, ελπίζω ότι η κ. May, ή κάποιος που ενεργεί εκ μέρους της, θα συμβουλευτεί τη Βουλή των Αντιπροσώπων στη Λευκωσία προτού ξεκινήσει οποιαδήποτε έρευνα.

Υπό το φως των ανωτέρω, ανυπομονώ να ακούσω από εσάς και από άλλα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Εν τω μεταξύ, θα ήθελα να τονίσω ότι το περιεχόμενο αυτού του email και της ανοιχτής επιστολής μου αντικατοπτρίζουν τις προσωπικές μου απόψεις και όχι εκείνες οποιουδήποτε οργανισμού με τον οποίον έχω ή είχα δεσμούς.

Με εκτίμηση

Δρ Κλέαρχος Α. Κυριακίδης»

Σιωπή

Μέσα σε λίγα λεπτά, παρατήρησα ότι, σε αντίθεση με αυτό που έγινε όταν έστειλα την ανοιχτή επιστολή μου στην Πρωθυπουργό May, δεν έλαβα ούτε μία αυτόματη απόδειξη παραλαβής από τον κ. Συλλούρη ως Πρόεδρο της Βουλής και από τους υπόλοιπους παραλήπτες της επιστολής μου. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, συνειδητοποίησα ότι επικρατούσε σιωπή. Έφτασα στο συμπέρασμα ότι, μάλλον, όλοι αυτοί στη Λευκωσία δεν σκοτίζονταν για τα σοβαρά ζητήματα που είχα εντοπίσει.

«Χρησιμοποίησες μέσον;»

Στον απόηχο αυτής της δυσάρεστης εμπειρίας, συνάντησα έναν ηλικιωμένο γνωστό που ήξερε την περίεργη πολιτική κουλτούρα της ΚΔ καλυτέρα από εμένα, που γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αγγλία. Του έθεσα ένα ερώτημα: «Γιατί δεν πήρα καμίαν ανταπόκριση από τον Πρόεδρο της Βουλής και από τόσους άλλους δημόσιους υπάλληλους στη Βουλή, όλοι οι οποίοι λαμβάνουν μισθούς που χρηματοδοτούνται, εν μέρει, από τους φόρους που πληρώνω;».

Ο σοφός γνωστός μού απάντησε με δικό του ερώτημα: «Χρησιμοποίησες μέσον;». Απάντησα με μία λέξη: «Όχι». Ο γνωστός αντέκρουσε με καινούργιο ερώτημα: «Ανήκεις σε κόμμα;». Πάλι απάντησα με την ίδια λέξη: «Όχι». Αυτήν τη φορά, ο γνωστός γέλασε και μου έθεσε μία ρητορική ερώτηση: «Χωρίς μέσον και χωρίς κόμμα να σε υπερασπίσει, τι περίμενες;».

Έτσι, τερμάτισε ο διάλογος και άρχισα να προετοιμάζω εκτεταμένη και ενημερωμένη έκδοση της ανοιχτής μου επιστολής, της 9ης Μαΐου 2018, προς την Πρωθυπουργό May. Τελικά, στις 22 Μαΐου 2020, μετά από αξιολόγηση από ομότιμους, η νέα έκδοση δημοσιεύτηκε από ακαδημαϊκό περιοδικό – το «Journal of Balkan and Near Eastern Studies» στο https://doi.org/10.1080/19448953.2020.1739879

Ερωτήματα

Η Κυβέρνηση του ΗΒ και η Βουλή της ΚΔ μού οφείλουν κάποιες εξηγήσεις:

(1) Έχουν τοποθετηθεί σε δημόσια αρχεία τα email, οι επιστολές και τα υπόλοιπα έγγραφα της κ. May ως Πρωθυπουργού του ΗΒ και του κ. Συλλούρη ως Προέδρου της Βουλής; Εάν ναι, εξηγούν γιατί, το 2018, αγνοήθηκα; Εάν όχι, γιατί όχι;

(2) Θα διοριστεί μια ανεξάρτητη και δημόσια έρευνα για το θέμα της «σκόνης» και συναφών περιβαλλοντικών θεμάτων; Εάν ναι, πότε; Εάν όχι, γιατί όχι;

(3) Ποιες είναι οι απαντήσεις στις ερωτήσεις που έθεσα στην Πρωθυπουργό May, ειδικά στη νέα έκδοση της ανοιχτής μου επιστολής;

Αναμένω τις απαντήσεις.

Εν τω μεταξύ, κάπως ειρωνικά, η «σκόνη» επανεμφανίστηκε λίγες μέρες μετά την παραίτηση του κ. Συλλούρη. Στις 27 Οκτωβρίου 2020, το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων της ΚΔ προειδοποίησε ότι «περιέχει μικρού μεγέθους εισπνεύσιμα σωματίδια, που πιθανόν να έχουν αρνητική επίδραση στην ανθρώπινη υγεία, στο κοινό και ιδιαίτερα στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένοι και ασθενείς)». (Δείτε: www.airquality.dli.mlsi.gov.cy/el/news)

Συμπέρασμα

Η ΚΔ χρειάζεται μιαν ανανεωμένη πολιτική κουλτούρα, που θα προωθεί μιαν αυθεντική, ηθική και διαφανή αλληλεπίδραση μεταξύ των εκλεγόμενων πολιτικών και των πολιτών. Αυτή είναι η ουσία της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

* Επίκουρος Καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου UCLan Cyprus. Οι απόψεις του είναι προσωπικές