Ρεαλισμός και παραμυθιάσματα για την Αμμόχωστο
Η Αμμόχωστος υπήρξε το μεγάλο θύμα της τουρκικής εισβολής. Οι Τούρκοι την κατέλαβαν, χωρίς να το αναμένουν ή να το σχεδιάζουν. Την εγκατέλειψε η χουντοκρατούμενη Ε.Φ. και οι εχθροί μπήκαν στην πόλη ανενόχλητοι.
Από το 1974 η Αμμόχωστος έμεινε μια έρημη και μαρμαρωμένη πόλη. Στα χρόνια που πέρασαν, οι Τούρκοι απέκλεισαν το περίκλειστο τμήμα και εποίκησαν τις άλλες συνοικίες. Την Αμμόχωστο την έχουν ως το καλύτερό τους διαπραγματευτικό χαρτί, για να την ανταλλάξουν μόνο με αναγνώριση της κυριαρχίας και τη νομιμοποίηση του παράνομου κράτους ή να την χρησιμοποιήσουν ως δέλεαρ για μεγάλες υποχωρήσεις της πλευράς μας.
Οι Τούρκοι ουδέποτε έδειξαν διάθεση παραχώρησης, έστω και του περίκλειστου τμήματος της πόλης. Θα ήταν ίσως πρόθυμοι να την ανταλλάξουν με ανταλλάγματα πολλαπλάσιας πολιτικής αξίας. Αναγνώριση και νόμιμη λειτουργία του παράνομου αεροδρομίου, αναγνώριση κυριαρχίας ή λύση τουρκικών προδιαγραφών.
Βεβαίως υπήρξαν ψηφίσματα και αποφάσεις του Σ.Α., που μιλούσαν για την Αμμόχωστο και την επιστροφή των κατοίκων της. Οι Τούρκοι όμως αντιμετώπιζαν και αυτά τα ψηφίσματα, όπως πολλές πρόνοιες του διεθνούς δικαίου. Τις γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια. Και βεβαίως υπήρξε γραπτή συμφωνία Κυπριανού – Ντενκτάς, που καθόριζε ότι το θέμα της επιστροφής της Αμμοχώστου έπρεπε να συζητηθεί και να λυθεί κατά προτεραιότητα, ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα θέματα. Αλλά και αυτή η συμφωνία είχε την τύχη άλλων συμφωνιών, όπως τη συμφωνία για την παραμονή 10.000 Ελλήνων στην Καρπασία. Αλήθεια, πόσοι έμειναν;
Η μόνη φορά που, ίσως, οι Τούρκοι θα επέστρεφαν την Αμμόχωστο ήταν έξι μήνες μετά την εφαρμογή του σχεδίου Ανάν, το οποίο οι Τούρκοι αποδέχτηκαν. Και φυσικά με το σχέδιο εκείνο που απέρριψε το 76% των Ελλήνων οι Τούρκοι έπαιρναν το 90% όσων ζητούσαν, αφού η Κ.Δ. θα καταργείτο και τη θέση της θα έπαιρναν δυο κρατίδια. Φυσικά πολλοί ψήφισαν ΝΑΙ στο σχέδιο Ανάν, γιατί πίστευαν ότι θα επέστρεφαν στην Αμμόχωστο, χωρίς να νοιάζονται για την κατάργηση της Κ.Δ. και την τύχη της Κύπρου.
Έτσι δημιουργήθηκε και το παραμύθιασμα των χαμένων ευκαιριών, που απορρίψαμε και που, λένε, ότι θα πετυχαίναμε επιστροφή της Αμμοχώστου και λύση του Κυπριακού. Η σημαντικότερη περίπτωση για επιστροφή της Αμμοχώστου ήταν, λένε, όταν μας προτάθηκε το αμερικανοβρετανοκαναδικό σχέδιο, που προνοούσε επιστροφή της, μόλις άρχιζαν οι διαπραγματεύσεις.
Η Κυβέρνηση τότε δεν διαπραγματεύτηκε σωστά για να διερευνήσει τις τουρκικές προθέσεις. Αλλά απέρριψε το σχέδιο που διαμέλιζε την κυριαρχία του κράτους, καταργούσε την Κ.Δ. και προωθούσε διχοτομικές εξελίξεις. Φυσικά οι Τούρκοι ουδέποτε αποδέχτηκαν το σχέδιο, αλλά κανένας δεν το αναφέρει. Οι θιασώτες των υποχωρήσεων και του απαράδεκτου συμβιβασμού της όποιας λύσης το αναφέρουν μόνο ως χαμένη ευκαιρία και άρνηση της πλευράς μας να δεχτεί την Αμμόχωστο, που φυσικά δεν μας την πρόσφεραν. Μιλούν φυσικά γι’ ακόμα μια χαμένη ευκαιρία.
Προσωπικά, για τις χαμένες ευκαιρίες συμφωνώ με την άποψη ενός πολύ καλού γνώστη της ιστορίας του Κυπριακού, του καθηγητή Βαγγέλη Κουφουδάκη. Ο καθηγητής λέει ότι οι χαμένες ευκαιρίες ήταν όλες χαμένες ευκαιρίες για τους Τούρκους, που δεν κατάφεραν να πετύχουν την κατάργηση της Κ.Δ. και τη διχοτομική λύση που ήθελαν. Για την πλευρά μας δεν υπήρξε καμιά χαμένη ευκαιρία.
Εκείνοι που παραμυθιάζουν και παραμυθιάζονται είναι κυρίως άτομα που ψήφισαν ΝΑΙ στο σχέδιο Ανάν, πιστεύοντας ότι θα επέστρεφαν στην Αμμόχωστο, χωρίς φυσικά να νοιάζονται για την υπόλοιπη κατεχόμενη περιοχή και την Κ.Δ. Ακόμα και σήμερα είναι πολλοί που αναμένουν να επιστρέψουν και είναι έτοιμοι να το κάνουν ακόμα και υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση.
Αλγεινή εντύπωση μού προξένησε η κ. Άννα Μαραγκού, που δήλωσε σε τηλεοπτικό πρόγραμμα ότι η Αμμόχωστος μάς προσφέρθηκε 10 φορές, αλλά απορρίψαμε την πρόταση, επειδή δεν θέλαμε την πόλη. Είναι κατάντημα μια σημαντική ιστορικός και αρχαιολόγος, με πολιτιστική δραστηριότητα, να παραμυθιάζεται και να προσπαθεί να παραμυθιάσει για ανεξήγητους λόγους.
Η Αμμόχωστος είναι μια πόλη που βρίσκεται στην κατεχόμενη περιοχή, όπως η Κερύνεια, η Μόρφου και όλα τα κατεχόμενα χωριά. Έχει όμως μια διαφορά. Εφάπτεται της νεκρής ζώνης και το περίκλειστο τμήμα της παραμένει ακατοίκητο. Για μας η Αμμόχωστος είναι μια ενιαία πόλη με όλες τις συνοικίες της. Δεν πρέπει να δεχτούμε το μικρό περίκλειστο τμήμα της να αποτελέσει το δέλεαρ και το διαπραγματευτικό χαρτί της Άγκυρας για επίτευξη του στόχου της, που είναι η κατάργηση της Κ.Δ. ή νομιμοποίηση της κατοχής.
Θα είναι μεγάλη εθνική μειοδοσία να ανταλλάξουμε το περίκλειστο τμήμα της κατεχόμενης Αμμοχώστου με απαράδεκτη λύση, που θα καταργεί την Κ.Δ. και θα την αντικαθιστά με δυο συνιστώντα κρατίδια που θα βρίσκονται υπό τουρκική κηδεμονία. Η απελευθέρωση της Αμμοχώστου πρέπει να είναι αποτέλεσμα μιας σωστής λύσης, η οποία θα κατοχυρώνει τα ανθρώπινα δικαιώματα, το διεθνές δίκαιο και το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Μια λύση που θα προνοεί ένα κανονικό κράτος, χωρίς εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα, όποιο όνομα και αν έχει αυτή η λύση. Άλλωστε τα ψηφίσματα του ΟΗΕ μιλούν για επιστροφή της Αμμοχώστου, ανεξάρτητα από τη λύση.
Η Κυβέρνηση και ο Δήμος Αμμοχώστου πρέπει να είναι έτοιμοι και να μην αιφνιδιαστούν, αν το παράνομο κράτος καλέσει κατοίκους του περίκλειστου τμήματος της Αμμοχώστου να επιστρέψουν υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση. Πρέπει να πάρει θέση, πριν ο διεθνής παράγοντας αρχίσει τις ασφυκτικές πιέσεις. Αυτοί υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους και δεν τους ενοχλεί η κατάργηση της Κ.Δ.
