Αναλύσεις

1471: Αριθμός άμεσης ανταπόκρισης ψυχολογικής φροντίδας σε έκτακτα γεγονότα

Η γραμμή στελεχώνεται από επαγγελματίες ψυχολόγους και μπορεί ν’ απευθυνθεί το κάθε άτομο το οποίο χρειάζεται ψυχολογική στήριξη την περίοδο που διανύουμε

Ο Παγκύπριος Σύλλογος Ψυχολόγων, με στρατηγικούς συνεργάτες τις Ασφαλιστικές Εταιρείες του Ομίλου της Ελληνικής Τράπεζας Hellenic Life και Παγκυπριακή Ασφαλιστική και τη Cyta, θα ήθελε να ενημερώσει την έναρξη δωρεάν τηλεφωνικής γραμμής Άμεσης Ανταπόκρισης Τηλε – Ψυχολογικής Φροντίδας σε Έκτακτα Γεγονότα 1471.

Η γραμμή 1471 λειτουργεί καθημερινά από τις 9 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ (12 ώρες) και τα Σαββατοκύριακα από τις 10 το πρωί μέχρι τις 2 το μεσημέρι (4 ώρες). Στελεχώνεται από επαγγελματίες ψυχολόγους και μπορεί ν’ απευθυνθεί το κάθε άτομο το οποίο χρειάζεται ψυχολογική στήριξη την περίοδο που διανύουμε.

Για την αντιμετώπιση

των ψυχοκοινωνικών

συνεπειών του COVID-19

Δρώντας άμεσα και ανταποκρινόμενοι στις συνθήκες που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες, λαμβάνοντας υπ’ όψιν κυρίως τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες που θα έχουν τα μέτρα στον πληθυσμό, αναπτύχθηκε με τις Ασφαλιστικές Εταιρείες του Ομίλου της Ελληνικής Τράπεζας Hellenic Life και Παγκυπριακή Ασφαλιστική και τη Cyta στρατηγικής σημασίας συνεργασία, ώστε να παρέχουμε την αναγκαία ψυχολογική υποστήριξη στο πληθυσμό της Κύπρου, για να μπορέσουν να αντιμετωπιστούν οι σοβαρές ψυχοκοινωνικές συνέπειες της πανδημίας.

Οι συνθήκες που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες και οι ψυχοκοινωνικές συνέπειες που θα έχουν τα μέτρα στον πληθυσμό αποτελούν πρωτόγνωρες καταστάσεις, καθώς η μαζική απομόνωση, η απώλεια του κοινωνικού δικτύου υποστήριξης, τα οικονομικά προβλήματα κ.λπ. ενισχύουν σοβαρά την πιθανότητα ανάπτυξης συμπτωμάτων ψυχοπαθολογίας, κυρίως αγχώδους διαταραχής και συμπτωμάτων ήπιας κατάθλιψης, σε πληθυσμούς που δεν παρουσίασαν οποιοδήποτε πρόβλημα ψυχικής υγείας στο παρελθόν (Solomou & Constantinidou, 2020).

Όλα αλλάζουν και είναι ρευστά. Οι άνθρωποι δυσκολεύονται να διαχειριστούν αυτές τις αλλαγές και νιώθουν ότι χάνουν τον έλεγχο. Αρκετοί άνθρωποι δυσκολεύονται να μείνουν στο σπίτι τους, νιώθουν ότι περιορίζεται η ελευθερία τους, αντιστέκονται στα όρια, την πειθαρχία και την επιβολή άνωθεν κανόνων και νιώθουν ότι χάνουν τον ιδιωτικό τους χώρο. Η απομόνωση και η έλλειψη φυσικής επικοινωνίας με τους αγαπημένους προκαλεί, επίσης, δυσάρεστα συναισθήματα.

Μεγαλύτερη δυσκολία παρουσιάζουν τα άτομα με προϋπάρχοντα προβλήματα ψυχικής υγείας. Ο κατ’ οίκον περιορισμός είναι επίσης δύσκολος όταν υπάρχουν εντάσεις μέσα στο σπίτι, οι οποίες κάτω από αυτές τις συνθήκες εντείνονται περισσότερο. Τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι άγχος, φόβος, ανασφάλεια, ανησυχία, νευρικότητα, θυμός, αποδιοργάνωση (Solomou & Constantinidou, 2020). Το παρατεταμένο (χρόνιο) άγχος μειώνει τις άμυνες του οργανισμού μας, καθιστώντας μας πιο ευάλωτους σε κάθε είδους ασθένεια (σωματική και ψυχική). Οι περίοδοι κατά τη διάρκεια των οποίων συμβαίνουν ψυχοτραυματικά γεγονότα, τα οποία βιώνονται ως τέτοια από ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, απαιτούν την άμεση παροχή ψυχολογικών υπηρεσιών σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, για αποφυγή των συνεπειών που θα έχει στην υγεία, ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, όπως οι γηραιότεροι ενήλικες, άτομα με αναπηρίες κ.λπ. Σημειώνεται, πως «η μη έγκαιρη παρέμβαση προβλέπεται να προκαλέσει επιπρόσθετη επιβάρυνση στο σύστημα υγείας, αφού σύμφωνα με στατιστικές της Κυπριακής Δημοκρατίας (παρουσιάζονται στην επόμενη παράγραφο), αλλά και διεθνείς (WHO, 2008), τα προβλήματα ψυχικής υγείας παρεμβαίνουν στην παραγωγικότητα των πολιτών, μειώνουν την ποιότητα ζωής, πυροδοτούν επιπρόσθετα προβλήματα υγείας, προκαλούν αύξηση των ποσοστών αναπηρίας και μεγαλύτερη εξάρτηση στα συστήματα κοινωνικών παροχών του κράτους» (Solomou & Constantinidou, 2020).

Αποτελέσματα έρευνας: Το 48,1%

με συμπτώματα κατάθλιψης

Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου (Solomou & Constantinidou, 2020), ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων χωρίς ψυχιατρικό ιστορικό δήλωσε ήπια συμπτώματα άγχους (41%) και κατάθλιψης (48.1%), ενώ παράλληλα δηλώθηκε μέτρια έως σοβαρή συμπτωματολογία άγχους (23%) και κατάθλιψης (9.3%), ποσοστά που ξεπερνούν κατά πολύ τη συμπτωματολογία του γενικού πληθυσμού σε συμβατικές συνθήκες διαβίωσης. Τα στοιχεία αυτά υποδεικνύουν την αναγκαιότητα για άμεσα μέτρα στήριξης του πληθυσμού για αποφυγή του κινδύνου μετατροπής της ήπιας αγχώδους και καταθλιπτικής συμπτωματολογίας σε χρόνια προβλήματα ψυχικής υγείας για ένα τόσο μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Η διεθνής βιβλιογραφία και η εμπειρία άλλων χωρών σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας υποδεικνύει πως η διαχείριση των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων που προκύπτουν μετά την άρση των μέτρων θα πρέπει να εντάσσεται στο γενικότερο πλάνο διαχείρισης της κρίσης (π.χ. Zhang και συν., 2020).

Tα αποτελέσματα πρόσφατων καταγραφών (δεδομένα του 2012) των ατόμων που λαμβάνουν ήδη ψυχολογική υποστήριξη από τον Δημόσιο Τομέα ανέρχονται σε λίγο περισσότερα από πέντε χιλιάδες (5.000), με περισσότερες από δεκατέσσερεις χιλιάδες (14.000) συναντήσεις. Επίσης, περισσότερα από χίλια πεντακόσια (1.500) άτομα έλαβαν κοινοτική ψυχιατρική, παράλληλα έγιναν περίπου δεκατέσσερεις χιλιάδες (14.000) επισκέψεις στις οικίες τους. Οι επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία που αφορούσαν ψυχιατρικά θέματα, τη διετία 2010/12 έφτασαν τις εξήντα έξι χιλιάδες (66.000). Στις πιο πάνω αναφορές απουσιάζουν στοιχεία από το Ψυχιατρείο Αθαλάσσας και τις Κεντρικές Φυλακές. Σημαντική σημείωση, είναι το γεγονός ότι τα πιο πάνω στοιχεία αφορούν την περίοδο προ οικονομικής κρίσης – οι ανεπίσημες εκτιμήσεις από επαγγελματίες ψυχολόγους τοποθετούν τους αριθμούς αυτούς σήμερα, κοντά στο διπλάσιο. Αν λάβουμε υπόψη τον πληθυσμό στις ελεύθερες περιοχές που ανέρχεται στις 700.000 (σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, 2016) και τα στοιχεία από τον Παγκύπριο Σύλλογο Ψυχολόγων, τα οποία συμφωνούν με το American Psychological Association, και το British Psychological Society, που κάνουν αναφορά για επηρεασμό του πληθυσμού μέχρι και το 10%, τότε τα δυνάμει άτομα που θα χρήζουν ψυχολογικής στήριξης ανέρχονται στις εβδομήντα χιλιάδες (70.000).

Σχηματίζεται ήδη η εικόνα που καλούμαστε ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε. Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω και συνυπολογίζοντας τις αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις της καραντίνας σε άτομα τα οποία εντάσσονται στις ευπαθείς ψυχολογικά ομάδες, αλλά και στον πληθυσμό που μέχρι σήμερα δεν λαμβάνει καμιά ψυχολογική στήριξη, προκύπτει τεράστια ανάγκη εξυπηρέτησης/υποστήριξης του γενικού πληθυσμού. Η ανάγκη προς ικανοποίηση έχει τόσο (ουσιαστικά) βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Στα βραχυπρόθεσμα εμπίπτει η υποστήριξη των ατόμων ώστε να μπορέσουν να ακολουθήσουν τις οδηγίες και τα διατάγματα για περιορισμό και διακίνηση, ενώ αυτό μακροπρόθεσμα θα βοηθήσει στην ομαλότερη επιστροφή στην κανονικότητα, η οποία κατ’ επέκτασιν θα έχει αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία με περισσότερα άτομα ψυχικά υγιή για να επανέλθουν. Παράλληλα, το κόστος των ψυχολογικών υπηρεσιών σε συσχέτιση με την αδυναμία μεγάλου μέρους του πληθυσμού να το καλύψει λόγω των οικονομικών δυσκολιών, αλλά και της αναγκαιότητας περιορισμού των μετακινήσεων (ειδικά των ευπαθών ομάδων), καθιστούν αναγκαία την παροχή δυνατότητας δωρεάν τηλε-ψυχολογικής στήριξης από επαγγελματίες στον γενικό πληθυσμό.

Τηλε -Ψυχολογική Στήριξη 1471

Η Τηλε-ψυχολογική Στήριξη (Αριθμός Άμεσης Ανταπόκρισης Τηλε- Ψυχολογικής Φροντίδας σε Έκτακτα Γεγονότα μέσω τηλεφώνου) μπορεί να οριστεί η υπηρεσία κατά την οποία ο επαγγελματίας ψυχολόγος εργάζεται με έναν πελάτη ή με μία ομάδα πελατών, μέσω τηλεφώνου, ώστε να μπορέσει ο πελάτης (χρήστης της υπηρεσίας) να διερευνήσει και να επεξεργαστεί προσωπικές καταστάσεις, προβλήματα ή κρίσεις στο πλαίσιο μιας και μοναδικής συνεδρίας ή μίας βραχυπρόθεσμης ή και μακροπρόθεσμης θεραπευτικής σχέσης. Αυτό περιλαμβάνει την ψυχολογική αξιολόγηση της κατάστασης και υλοποίηση ψυχολογικής παρέμβασης με επιστημονικά και εμπειρικά τεκμηριωμένες τεχνικές στην επιστήμη της ψυχολογίας.

Δωρεάν παροχή υπηρεσιών σε παγκύπρια κάλυψη. Αυτό δίδει τη δυνατότητα σε όλα τα άτομα, ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και τοποθεσίας, να λάβουν την υπηρεσία. Ενώ υποστηρίζονται ακόμα και οι κάτοικοι των ορεινών και ημιορεινών περιοχών, που είναι ακόμα περισσότερο αποκομμένοι από δομές παροχής ψυχολογικών υπηρεσιών από επαγγελματίες και συνεπώς σε ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη για λήψη παρόμοιων υπηρεσιών.

Οι παρεχόμενες υπηρεσίες της γραμμής τηλε-ψυχολογικής φροντίδας 1471 επικεντρώνονται στην αποφόρτιση του γενικού πληθυσμού από τις συνέπειες της πανδημίας με επαγγελματίες που αναπροσαρμόζουν τις υπηρεσίες τους στη βάση της συνεχιζόμενης έρευνας και τεκμηρίωσης των τεχνικών τηλε-ψυχολογικής παρέμβασης που χρησιμοποιούνται.

Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, καλούμαστε να υποστηρίξουμε ολόκληρο τον πληθυσμό με επαγγελματισμό και επιστημογνωμοσύνη, ώστε να μπορέσει ν’ αντεπεξέλθει κατά την περίοδο κρίσης που διανύουμε – αλλά και μετέπειτα στην οποιαδήποτε κρίση.

Η αμεσότητα και ο χρόνος αντίδρασης όλων μας θα καθορίσει τις ζωές των ανθρώπων στο παρόν και στο μέλλον τους.

*Το κείμενο υπογράφουν οι Γιώργος Πογιατζής, Επαγγελματίας Ψυχολόγος, Επικεφαλής Γραμμής 1471 και Δρ Γιώργος Μεταξάς, Επαγγελματίας Ψυχολόγος, Πρόεδρος Παγκύπριου Συλλόγου Ψυχολόγων.