Οι κρίσιμες μέρες μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Σεπτεμβρίου

Η αποχώρηση του «Ορούτς Ρέις» από την υφαλοκρηπίδα της Ελλάδας δεν σημαίνει και το τέλος των τουρκικών έκνομων ενεργειών, αφού το πλοίο – γεωτρύπανο «Γιαβούζ» και το ερευνητικό σεισμογραφικό σκάφος «Μπαρμπαρός» παραμένουν το μεν νοτιοδυτικά της Κύπρου και το δε ανατολικά. Ο ελλιμενισμός, φυσικά, του «Ορούτς Ρέις» στην Αττάλεια αποτελεί μια κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση όσον αφορά την αποκλιμάκωση της κρίσης που η Τουρκία δημιούργησε σε σχέση με την ελληνική υφαλοκρηπίδα κατά πλήρη παράβαση των κανόνων του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας.

Το κατά πόσον η αποχώρηση του ερευνητικού σκάφους της Τουρκίας αποτελεί αποτέλεσμα των διπλωματικών κινήσεων και παρεμβάσεων τρίτων, με πρωτεργάτη την προεδρεύουσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γερμανία ή απλώς μια τυπική κίνηση της Τουρκίας όπως δήλωσε ο Υπουργός Ενέργειας της χώρας για σκοπούς ανεφοδιασμού και αλλαγής πληρώματος είναι κάτι που θα διαφανεί στο αμέσως χρονικό διάστημα. Προς τούτο θα πρέπει να αναμένουμε την πάροδο του χρόνου για να διαφανούν οι πραγματικές τουρκικές προθέσεις, αν και οι εκτιμήσεις κατά το μάλλον ή ήττον κλίνουν προς τη συνέχιση, σε μελλοντικό χρονικό διάστημα, των τουρκικών παράνομων ενεργειών και αμφισβητήσεων, αφού αυτό αποτελεί τη δεδηλωμένη πολιτική της Τουρκίας.

Η στάση της Άγκυρας πάντως πρέπει να διασυνδεθεί με το επικείμενο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις διάφορες προσπάθειες που υπάρχουν εν εξελίξει ειδικά σε σχέση με την αποτροπή ενός θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο, με την Τουρκία, όμως, να μην αλλάζει στάση σε σχέση με τις παράνομές της ενέργειες απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό αποτελεί ένα συγκεκριμένο δεδομένο που λαμβάνουμε υπόψη ως Κυπριακή Δημοκρατία, επιμένοντας στην εξωστρεφή εξωτερική μας πολιτική και προωθώντας με τα μέσα που διαθέτουμε την απαίτησή μας για τερματισμό των τουρκικών προκλήσεων, ενόψει μάλιστα και του Συμβουλίου της 24ης – 25ης Σεπτεμβρίου 2020, οπότε θα συζητηθεί το όλο θέμα.

Θα πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο ανώτατο επίπεδο, έχει συνομολογήσει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο αποφάσεων για τις τουρκικές παραβιάσεις, ειδικά σε σχέση με την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υπάρχει, όμως, ένα μπλοκ κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν επιθυμούν την επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας και αυτό αποτελεί γεγονός που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, ειδικά την στιγμή που η Τουρκία, προς το παρόν τουλάχιστον, έχει τερματίσει τις ενέργειές της στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Σε όλες τις περιπτώσεις στόχος της Λευκωσίας είναι η αποκλιμάκωση της κρίσης που δημιουργεί η Τουρκία και προς τούτο τονίζεται προς όλες τις κατευθύνσεις ότι η αποκλιμάκωση μπορεί να επέλθει μόνο από τις ενέργειες εκείνου του μέρους που έχει οδηγήσει στην κλιμάκωση της κατάστασης και αυτός δεν είναι άλλος από την Τουρκία.

Ο χρονικός ορίζοντας μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Σεπτεμβρίου είναι ιδιαίτερα κρίσιμος. Του Συμβουλίου των Αρχηγών Κρατών της Ένωσης θα προηγηθεί στις 21 Σεπτεμβρίου 2020 Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών, το οποίο θα προετοιμάσει το έδαφος για τις αποφάσεις που θα ληφθούν στο Συμβούλιο Κορυφής της Ένωσης, οπόταν θα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε το πλαίσιο των ισορροπιών που τα κράτη - μέλη θα θέλουν να τηρήσουν σε σχέση με την Τουρκία. Η πρωτοβουλία της Γερμανίδας Καγκελαρίου, οι επισκέψεις των Υπουργών Εξωτερικών Ρωσίας και ΗΠΑ και η επίσκεψη του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Μισέλ αφορούν εν ενεργεία διαδικασίες προς τις πιο πάνω κατευθύνσεις, ενώ ειδικότερα οι επισκέψεις των ΥΠΕΞ Ρωσίας και ΗΠΑ τονίζουν τον αναβαθμισμένο ρόλο της Κυπριακής Δημοκρατίας, που αποτελεί τον πλέον σταθερό πυλώνα ειρήνης και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, την ίδια στιγμή που το Ισραήλ, ο πλέον σταθερός σύμμαχος των ΗΠΑ, ανοίγεται προς τον αραβικό κόσμο με τις συμφωνίες του με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, στον αντίποδα των ανοιγμάτων της Τουρκίας προς εκείνη την κατεύθυνση.

Ως εκ των πιο πάνω, η κάθε μέρα είναι κρίσιμη και σημαντική και αδιαλείπτως η Κυπριακή Δημοκρατία κινείται προς διάφορες κατευθύνσεις για την επίτευξη των στόχων μας σε σχέση με το επικείμενο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σημαντικός ο χρόνος μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης – 25ης Σεπτεμβρίου 2020. Η Γερμανία έχει αναλάβει μια συγκεκριμένη πρωτοβουλία, που περιλαμβάνει όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και την Κύπρο.

Οι επισκέψεις του Ρώσου και του Αμερικανού ΥΠΕΞ έρχονται σε ένα κρίσιμο και κομβικό σημείο για τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή και ενδεχομένως να προμηνύουν το τι θα ακολουθήσει, με το κεντρικό μήνυμα να είναι η αποστροφή στην πολιτική των κανονιοφόρων που ακολουθεί η Τουρκία, αλλά μέσα από ένα ειρηνικό διάλογο να επιτευχθεί η επίλυση των ζητημάτων που απασχολούν την ευρύτερη περιοχή.

*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας