Στρατηγικά Αποθέματα Σιτηρών: Τι γίνεται σε παρατεταμένο lockdown, πόλεμο ή αεροναυτικό αποκλεισμό

Συζήτηση για τα στρατηγικά αποθέματα σιτηρών γίνεται αυτές τις μέρες στην Επιτροπή Γεωργίας της Βουλής. Από τον περασμένο Ιούνιο που το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να παύσει την Επιτροπή Σιτηρών Κύπρου (ΕΣΚ), χαρακτηρίζοντας την ως «ζημιογόνα», την ευθύνη εξασφάλισης, διατήρησης και διάθεσης ικανοποιητικών αποθεμάτων σιτηρών, τόσο για ζωοτροφές όσο και για ανθρώπινη χρήση, θα αναλάβει πλήρως το Τμήμα Γεωργίας του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.

Ένα από τα ζητήματα που εκκρεμούν είναι και τα στρατηγικά αποθέματα σιτηρών τα οποία θα εξασφαλίσουν πρόσβαση για ένα ικανοποιητικό χρονικό διάστημα σε περίοδο σοβαρής κρίσης. Τέτοιες κρίσεις μπορεί να περιλαμβάνουν πόλεμο, αεροναυτικό αποκλεισμό της νήσου, μεγάλες θεομηνίες ή καταστροφές, αλλά και παρατεταμένο lockdown λόγω πανδημίας. Στην τελευταία περίπτωση, ένα τέτοιο σενάριο lockdown, όσο απομακρυσμένο και αν είναι, δεν πρέπει να είναι μόνο εσωτερικό, αλλά θα είναι τέτοιας έντασης που θα είναι περιφερειακό ή και παγκόσμιο και που θα σταματήσει την διεθνή κυκλοφορία εμπορικών πλοίων και αεροπλάνων.

Με βάση το προηγούμενo καθεστώς, η ΕΣΚ ήταν υποχρεωμένη από το Υπουργικό Συμβούλιο να τηρεί αποθέματα σιτηρών. Με το κλείσιμό της, προκύπτει ένα κενό στη διαχείριση των στρατηγικών αποθεμάτων. Στην τελευταία συνεδρίαση της Επιτροπής Γεωργίας της Βουλής για το θέμα που έλαβε χώρα στις 22 Σεπτεμβρίου στις εγκαταστάσεις του Συνεδριακού Κέντρου Φιλοξενία, οι βουλευτές συζήτησαν το θέμα μαζί με τους εμπλεκόμενους φορείς, γεωργοκτηνοτροφικούς κλάδους και συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Μεταξύ αυτών που προσκλήθηκαν στην συνεδρίαση της ήταν και η Παγκύπρια Οργάνωση Σιτηροπαραγωγών (ΠΟΣ), η οποία έχει δικούς της αποθηκευτικούς χώρους. Σημειώνεται πως η ΕΣΚ τερμάτισε ήδη τις εργασίες της στην Λάρνακα και τους αποθηκευτικούς της χώρους (σιλό) τους αγόρασε η ΠΟΣ.

Στους υπόλοιπους προσκεκλημένους της Επιτροπής Γεωργίας υπήχαν αντιπρόσωποι των ιδιωτών εμπόρων τροφών και σιτηρών, των αγελαδοτρόφων, πτηνοτρόφων και χοιροτρόφων, συνδικαλιστικές οργανώσεις, η Νομική Υπηρεσία και η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού.

Οι προβληματισμοι που τέθηκαν ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής περιλάμβαναν την αποσαφήνιση του πως ακριβώς ορίζεται η «κρίση», για ποια περίοδο θα πρέπει να διατηρούνται τα αποθέματα, καθώς και τους μηχανισμούς διαχείρισής τους αφού τα αποθέματα αυτά πρέπει να είναι ανεξάρτητα των εμπορικών αποθεμάτων και της κίνησης της αγοράς. Επίσης, συζητήθηκε και το πως θα διοχετεύονται ορθολογικά στην αγορά πριν την λήξη τους και να αναπληρώνονται, χωρίς να δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός.

Σε δηλώσεις του στη «Σημερινή», ο βουλευτής του ΔΗΣΥ και μέλος της Επιτροπής Γεωργίας, Ονούφριος Κουλλάς, ανέφερε πως «γίνεται από όλους αποδεκτό» πως η ΕΣΚ έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της, αφού «ήδη το μερίδιο της αγοράς της είναι κάτω του 5% με αποτέλεσμα μεγάλες ζημιές». Η πρόταση της κυβέρνησης, σύμφωνα με τον βουλευτή, είναι «συγκεκριμένη και ολιστική μεταρρύθμιση στον τομέα των σιτηρών», για τούτο και πολλές από τις αρμοδιότητες και τις εξουσίες της ΕΣΚ με βάση τα νομοσχέδια που έχουν κατατεθεί στη Βουλή μεταφέρονται στο Υπουργείο Γεωργίας.

Σε σχέση με τα στρατηγικά αποθέματα, ο κ. Κουλλάς ανέφερε:

«Μέσα στις νομοθετικές διατάξεις υπάρχει και υποχρεωτική πρόνοια όπου το Υπουργείο Γεωργίας θα έχει την ευθύνη διατήρησης και διαχείρισης των στρατηγικών αποθεμάτων τα οποία θα ανανεώνει σε τακτά χρονικά διαστήματα. Επίσης, η νομοθεσία προσδιορίζει τους λόγους για τους οποίους ο Υπουργός Γεωργίας δύναται να αποδεσμεύσει ποσότητες από τα στρατηγικά αποθέματα όπως για παράδειγμα σε περιόδους σοβαρής κρίσης και άλλων έκτακτων γεγονότων. Τα στρατηγικά αποθέματα θα χρησιμοποιούνται σε περίπτωση ανάγκης εντός Κύπρου, όταν θα παρουσιαστεί ένα σοβαρό έκτακτο γεγονός και σίγουρα όχι για την ρύθμιση των τιμών, κάτι το οποίο ούτως ή άλλως απαγορεύεται από την ΕΕ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.»

Για το ίδιο θέμα, ο βουλευτής της ΕΔΕΚ Ηλίας Μυριάνθους, επίσης μέλος της Επιτροπής Γεωργίας, ανέφερε στην εφημερίδα μας:

«Ουσιαστικά, σχετικά με τα στρατηγικά αποθέματα τα οποία πρέπει να διατηρεί η Κύπρος σε ότι αφορά το θέμα των σιτηρών αναμφίβολα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ίδιες παράμετροι που υπάρχουν για την διατήρηση στρατηγικών αποθεμάτων και στα καύσιμα ή σε κάποιες άλλες αναγκαίες ύλες για τη λειτουργία του κράτους. Ως εκ τούτου, αν λάβουμε υπόψη την κρίσιμη κατάσταση που περιήλθε ο Λίβανος μετά την τρομακτική εκρηξη στο λιμάνι και την καταστροφή των αποθεμάτων σιτηρών, το οποίο ουσιαστικά οδήγησε στη κατακόρυφη μείωση των αποθεμάτων, τα οποία βάση δημοσιευμάτων μιλούσαν ότι θα αρκούσαν μόνο για 4 βδομάδες, είναι σημαντικό να υπάρχει δυνατότητα διατήρησης αποθεμάτων σιτηρών για τουλάχιστον τρεις μήνες.»

Ο κ. Μυριάνθους ανέφερε πως πέραν των κρίσεων που επηρεάζουν εσωτερικά, όπως πόλεμος ή ενδεχόμενος ναυτικός αποκλεισμός, υπάρχουν και εξωγενείς διακυμάνσεις ή απρόβλεπτες μειώσεις των παγκόσμιων αποθεμάτων με κατακόρυφες αυξήσεις τιμών. Έφερε ως παράδειγμα τις τεράστιες πυρκάγιες στην Ρωσία το 2010 που μείωσαν τις εξαγωγές. Επίσης, με την κρίση του κορωνοϊού φέτος, η Ρωσία επίσης περιόρισε τις εξαγωγές της για να διασφαλίσει την εγχώρια αγορά.

Υπενθυμίζεται πως κατά τις βδομάδες του διεθνούς «σκληρού lockdown» για τον κορωνοϊό τους πρώτους μήνες του 2020, ο περιορισμός της κυκλοφορίας επηρέασε και τους εργαζόμενους στον γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα. Κράτη και διεθνείς οργανισμοί είχαν εκφράσει ανησυχίες για τον κίνδυνο κλονισμού της αλυσίδας παροχής τροφίμων, στα πλαίσια του ευρύτερου κλονισμού των εθνικών, υπερεθνικών και διεθνών εμπορικών οδών.

Για την Κύπρο ειδικά, πέραν του σεναρίου διεθνούς ή περιφερειακού σκληρού παρατεταμένου lockdown, που είναι πιο απομακρυσμένο, τα χειρότερα σενάρια είναι βεβαίως ένα θερμό επεισόδιο ή ένας αεροναυτικός αποκλεισμός από την Τουρκία.

Στρατιωτικές πηγές μας ανέφεραν πως σε σχέση με τα στρατηγικά αποθέματα σιτηρών, δεν εξυπηρετεί την ίδια την Εθνική Φρουρά το να επιτάξει απευθείας σιτηρά ή αλεύρι, αφού δεν υπάρχει χρόνος ή τρόπος επεξεργασίας και μεταποιησής τους από την ίδια. Αυτό που χρειάζεται είναι άμεση τροφή και είναι γνωστό, σύμφωνα με αρμόδια πηγή, πως η ΕΦ σε περίοδο έντασης ή κρίσης έχει σαφες σχέδιο επίταξης υπηρεσιών και αγαθών για κάλυψη άμεσων διατροφικών αναγκών, όπως αυτές προκύπτουν. Το ίδιο γίνεται και για φάρμακα, καύσιμα και αναλώσιμα συντήρησης με σκοπό την εκπλήρωση της αποστολής της. Αυτό γίνεται πάντοτε σε συντονισμό με την Πολιτική Άμυνα για την προστασία του άμαχου πληθυσμού.