O οδικός χάρτης Γκουτέρες

Τον σχεδιασμό για την επανέναρξη της διαδικασίας των διαπραγματεύσεων για επίλυση του Κυπριακού, που προτίθεται να ανακοινώσει σύντομα ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, αποκαλύπτει σήμερα η «Σημερινή».

Σημειώνεται ότι ο Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης, δήλωσε την περασμένη Πέμπτη στην εκπομπή «Προκλήσεις» του ΡΙΚ, ότι ο Αντόνιο Γκουτέρες ανέφερε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης που είχαν την Τετάρτη, πως θα αναλάβει να ενεργήσει αμέσως μετά τη διεξαγωγή των παράνομων εκλογών στα κατεχόμενα, τον Οκτώβριο.

Ο Αντόνιο Γκουτέρες, μάλιστα, μετέφερε στον Ν. Αναστασιάδη ότι θα έχει ως στόχο την επιστροφή των εμπλεκομένων μερών στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, για να συνεχίσουν από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά.

Σχεδιασμός τεσσάρων βημάτων

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Σ», ο σχεδιασμός Γκουτέρες θα περιλαμβάνει τα τέσσερα ακόλουθα βήματα:

1) Επαφές Λουτ: Η απεσταλμένη του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, θα επαναλάβει την αποστολή της πραγματοποιώντας επαφές με όλα τα μέρη, ώστε σε πρώτη φάση να κλειδώσει μία συνάντηση διαδικαστικού χαρακτήρα. Πρόκειται για συνάντηση, όπως την ονομάζουν τα Ηνωμένα Έθνη, 5 συν 1 ή πολυμερή. Οι επαφές εκτιμάται ότι θα ξεκινήσουν περί τα τέλη Οκτωβρίου.

2) Προπαρασκευαστική συνάντηση ή διαδικαστικού χαρακτήρα, τύπου Kραν Μοντανά. Σε αυτήν τη συνάντηση θα συμμετέχουν οι δύο ηγέτες με τους διαπραγματευτές τους, οι εγγυήτριες δυνάμεις, ο Αντόνιο Γκουτέρες και η κ. Λουτ. Στόχος, να συμφωνηθούν οι όροι αναφοράς, η κοινή διακήρυξη του 2014, οι συγκλίσεις και τα σημεία Γκουτέρες. Η προσπάθεια θα είναι να επιτευχθεί μία συμφωνία ασαφής, προς αποφυγήν ατέρμονων συζητήσεων, που κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγήσουν σε μη κατάληξη της πρώτης φάσης της διαδικασίας. Αυτό σημαίνει πως δεν θα γίνει επανάληψη των ζητημάτων, καθότι η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι η εκ νέου διαφωνία. Εκτιμάται ότι η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί κοντά στον Δεκέμβριο ή Ιανουάριο.

3) Προετοιμασία ουσιαστικής διαπραγμάτευσης. Αν και εφόσον υπάρξει συμφωνία στη διαδικαστική συνάντηση, θα πρέπει αφενός να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τις ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επανέλαβε στον Γ.Γ. του ΟΗΕ ότι δεν νοείται ουσιαστική διαπραγμάτευση ενώ η Τουρκία εποικεί την Αμμόχωστο, δημιουργεί νέα τετελεσμένα, επιδίδεται σε συνεχιζόμενες προκλήσεις κ.λπ.

Οι σκέψεις είναι είτε να συμφωνηθεί κατά την προπαρασκευαστική συνάντηση διαδικασία αποκλιμάκωσης είτε αυτή να επιτευχθεί με έκκληση του Αντόνιο Γκουτέρες.

Ο Αντόνιο Γκουτέρες σε αυτό το σημείο θα αποφασίσει πώς θα ασκήσει τις καλές του υπηρεσίες για την ουσιαστική διαπραγμάτευση. Είναι η ώρα που θα πρέπει να διορίσει Ειδικό Σύμβουλο για την Κύπρο, στη θέση δηλαδή του Έσπεν Μπαρθ Έιντε.

4) Ουσιαστική διαπραγμάτευση. Πρόκειται για συνάντηση 5 συν 1 και τύπου Κραν Μοντανά. Η διαφορά θα είναι στον τρόπο με τον οποίο θα συμμετάσχουν σε επίπεδο αρχηγών οι εγγυήτριες δυνάμεις. Στο Κραν Μοντανά συμμετείχαν οι Υπουργοί Εξωτερικών και θα καλούνταν να συμμετάσχουν οι Πρωθυπουργοί σε περίπτωση που υπήρχε κατάληξη ή έμενε προς κατάληξη το θέμα των στρατευμάτων. Σε αυτήν τη διαδικασία δεν αποκλείεται να συμφωνηθεί εκ των προτέρων ότι θα συμμετάσχουν μεν οι Υπουργοί Εξωτερικών, αλλά σε κάποιο στάδιο με τον τρόπο που θα οριστεί, να παρουσιαστούν οι Πρωθυπουργοί τους.

***Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή, υπάρχει μια συνεννόηση ανάμεσα στις δυο πλευρές και στη Λουτ ότι δεν είναι απαραίτητη η παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαδικαστική συνάντηση, νοουμένου όμως ότι η τουρκική πλευρά δέχεται τη συμμετοχή της ΕΕ στην ουσιαστική διαπραγμάτευση. Οπόταν φαίνεται ότι είναι κλειστό και το κεφάλαιο των συμμετεχόντων…

Εκτιμήσεις επί των φάσεων

Είναι πρόδηλον ότι κατά τη φάση της προπαρασκευαστικής συνάντησης ή διαδικαστικού χαρακτήρα, η Τουρκία θα θέσει στο τραπέζι προς διαπραγμάτευση και άλλες μορφές λύσης πέρα από τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Παρόμοιες εισηγήσεις με τις οποίες έθετε δηλαδή και στο Κραν Μοντανά, ως εναλλακτική, τη λύση των δυο κρατών. Σε σχετική ερώτηση μάς λέχθηκε χαρακτηριστικά: «Τέτοιες εισηγήσεις νοείται δεν μπορείς να τις εμποδίσεις. Αλλά σίγουρα δεν μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της διαδικαστικής συνάντησης. Αυτό γιατί θα πρέπει να συμφωνηθεί σε γενικές γραμμές η κοινή διακήρυξη της 11ης Φεβρουαρίου του 2014, που αναφέρεται σαφώς στη ΔΔΟ ως βάση λύσης του Κυπριακού».

Οι εκτιμήσεις της πλευράς μας είναι ότι, μέχρι το βήμα της προετοιμασίας για την ουσιαστική διαπραγμάτευση, φαίνεται ότι θα υπάρξει κάποια δυναμική που θα μας φέρει μέχρι την ουσιαστική διαπραγμάτευση, αλλά οι προσδοκίες στην εν λόγω φάση είναι πολύ χαμηλές, λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας…

Το παιχνίδι με τα έσοδα του φυσικού αερίου

Στην ομιλία του στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών την Πέμπτη, ο Νίκος Αναστασιάδης επανέλαβε την ετοιμότητά του για παραχώρηση μέρους τυχόν εσόδων από το φυσικό αέριο στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, ακόμα και πριν από τη λύση του Κυπριακού, ευελπιστώντας στην επίτευξη αναγνώρισης της Κυπριακής ΑΟΖ από την Τουρκία.

Ως γνωστόν, η πρόταση Αναστασιάδη αφορά σε άνοιγμα δεσμευμένου λογαριασμού εσόδων από το φυσικό αέριο, από τον οποίον η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα μπορεί να επωφεληθεί στη βάση της αναλογίας πληθυσμού.

Σε αυτό το σημείο να υπενθυμίσουμε ότι το ζήτημα του φυσικού αερίου έχει συμφωνηθεί μεταξύ των δύο πλευρών για την μετά λύση εποχή.

Η Τουρκία, όμως, απαιτεί να έχει λόγο, ρόλο και μερίδιο πριν ή ανεξαρτήτως της λύσης. Το επιχείρημα της Κύπρου είναι ότι δεν υπάρχουν έσοδα και θα περάσουν χρόνια ώστε υπάρξουν πραγματικά έσοδα. Δεν μπορεί, εντούτοις, μία κυρίαρχη χώρα να συναποφασίζει για θέματα που αφορούν την εθνική κυριαρχία. Επί τούτου, με σκοπό να υπάρχουν διασφαλίσεις, ο Νίκος Αναστασιάδης πρότεινε τον κλειστό λογαριασμό, όπου θα μπαίνουν τα έσοδα από το φυσικό αέριο, ούτως ώστε να υπάρχει εμπιστοσύνη ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν θα χρησιμοποιήσει τα έσοδα που αναλογούν στην τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Η αναφορά όμως του Προέδρου της Δημοκρατίας στη Γενική Συνέλευση ότι θα μπορούσαν να πάνε έσοδα στους Τουρκοκυπρίους ακόμη και πριν από τη λύση, αποσκοπούσε σε τρεις βασικές επιδιώξεις:

Πρώτον: Η Κ.Δ. αποφασίζει ως κυρίαρχο κράτος.

Δεύτερον: Κίνηση τακτικής, αφού η πρόταση τελεί υπό την αίρεση της αναγνώρισης της ΚΔ από την Τουρκία. Δηλαδή, αν η Τουρκία αναγνωρίσει την Κυπριακή ΑΟΖ, τότε θα δοθεί και μερίδιο πριν ή ανεξάρτητα από τη λύση.

Τρίτον: Προσπάθεια διόρθωσης σε ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνοκυπριακή πλευρά σε αυτό το ζήτημα. Αφορά στη συμφωνία Χριστόφια - Ταλάτ για τα έσοδα του φυσικού αερίου για περίοδο αμέσως μετά τη λύση. Μία μεταβατική περίοδο 12 χρόνων, που αποσκοπεί στο να βοηθηθεί η τουρκοκυπριακή κοινότητα να ανακάμψει, να αναπτυχθεί και να φτάσει το κατά κεφαλήν της εισόδημα μέχρι το 85%.

Αναντίλεκτα πρόκειται για μία πολύ γενναιόδωρη προσφορά από την πλευρά μας, αφού η συμφωνία ορίζει ότι το 6% των εσόδων από τους φυσικούς πόρους θα κατανέμεται 1/6 στους Ελληνοκυπρίους και 5/6 στους Τουρκοκυπρίους για υποδομές και ανάπτυξη. Αυτό με βάση τα μεγέθη μεταφράζεται ως 15 προς 1!

Έτσι προκύπτει ζήτημα για το ποιος θα είναι ο τρόπος κατανομής. Και είναι εδώ που προσπαθεί να προλάβει ο Ν. Αναστασιάδης, θέτοντας την προϋπόθεση η κατανομή να γίνεται με βάση το συμφωνημένο ποσοστό πληθυσμού. Δηλαδή 3 προς 1. Οπόταν, σύμφωνα πάντοτε με το σκεπτικό του Προέδρου της Δημοκρατίας, αν εφαρμοστεί η αναλογία από τώρα, τότε η πλευρά μας καταλαμβάνει λίγο τη κλείδα της κατανομής μετά τη λύση. Εδώ βέβαια παίζεται και το παιχνίδι των εσόδων του φυσικού αερίου. Η ε/κ πλευρά επιμένει να γίνει η κατανομή 3 προς 1 ή και μικρότερη με βάση το ακριβές ποσοστό πληθυσμού, ενώ η τ/κ πλευρά ουσιαστικά ζητά διαμοιρασμό 50-50!