Κυπριακό

Αντιδήμαρχος Λευκωσίας: Η διάσωση των Ελλήνων της Ομορφίτας το 1963

Για την εμπειρία του ως μαθητής-εθελοντής στις ομάδες περιφρούρησης της περιοχής Ομορφίτας το 1963 μίλησε ο Αντιδήμαρχος Λευκωσίας Κώστας Μαυρίδης. Πώς δρομολογήθηκε η συνεργασία με τις ομάδες Νίκου Σαμψών και Πραξιτέλη Βογαζιανού. Η συμμετοχή στην έφοδο της ομάδας Βογαζιανού για διάσωση των Ελλήνων κατοίκων της Ομορφίτας. Τι είπε για έκτροπα και για «εθνοκάθαρση».

Την δική του μαρτυρία για τις μάχες της Ομορφίτας κατά τα «Ματωμένα Χριστούγεννα» του 1963 έδωσε σήμερα το πρωί στην εκπομπή «Πρωτοσέλιδο» του «Σίγμα» ο Αντιδήμαρχος Λευκωσίας και Δημοτικός Σύμβουλος του ΔΗΚΟ Κώστας Μαυρίδης.

Μιλώντας στον δημοσιογράφο Ανδρέα Δημητρόπουλο, ο κ. Μαυρίδης περιέγραψε με ανάμικτα συναισθήματα τις εμπειρίες του ως εθελοντή στις ελληνοκυπριακές ομάδες περιφρούρησης της περιοχής και την συμμετοχή του στην ομάδα του Πραξιτέλη Βογαζιανού για την διάσωση εγκλωβισμένων κατοίκων.

Ο κ. Μαυρίδης ξεκινώντας είπε «δυστυχώς είχα αυτή την κακοτυχία να ζήσω αυτά τα γεγονότα που όταν τα θυμάμαι σήμερα δεν μπορείτε να καταλάβετε τα συναισθήματα που έχω.»

Παρακολούθηση TMT

Την περίοδο πριν το ξέσπασμα των συγκρούσεων συμμετείχε εθελοντικά, ως μαθητής, στην υποτυπώδη οργάνωση για παρακολούθηση των κινήσεων των Τουρκοκυπρίων:

«Εγώ ακόμα ήμουν μαθητής τότε. Σε μιαν υποτυπώδη οργάνωση πηγαίναμε τα βράδια σε κάποια ελληνικά σπίτια που συνορεύαν με την Ομορφίτα η οποία ήταν μικτή τουρκική ενορία και η οποία ενώνεται με τον τουρκικό θύλακα του κέντρου που είναι το Σεράι κλπ. Και επαίζετουν ένα παιχνίδι γάτας και ποντικιού. Επέρναν ένα αυτοκίνητο τους Τούρκους στην περιοχή του Καϊμακλιού, ξεκινούσαμε πίσω του παρακολούθηση. Εμπαίναμε εμείς μες τον τουρκικό τομέα, ας τον πω τομέα, μες τον τουρκικό θύλακα, μας παρακολουθούσαν εκείνοι και αυτό το πράγμα εγώ το έζησα γύρω στους 8 με 9 μήνες πριν αρχίσουν οι πυροβολισμοί με τις διακοινοτικές. Εν τω μεταξύ είχαμε σημειώσει τα σπίτια τα ελληνικά που ήταν μέσα στους τουρκικούς θύλακες και είχαμε κάποια, υποτυπώδη ας τα πω διότι δεν ήταν καλά οργανωμένα όλα, σχέδια εις περίπτωσην συγκρούσεων να μπορέσουμε να τους βοηθήσουμε, να τους μαζέψουμε στο δικό μας τον τομέα. Και εγώ είχα αυτή τη γνώση καλά για την περιοχή της Ομορφίτας.»

Ο λόγος που παρακολουθούνταν οι Τουρκοκύπριοι στις συγκεκριμένες περιοχές είναι διότι υπήρχαν πληροφορίες που έφθαναν στις κυπριακές αρχές για μεταφορά και διανομή οπλισμού της TMT. Για παράδειγμα, ο Γλαύκος Κληρίδης στο βιβλίο Η Κατάθεσή Μου (εκδόσεις "Αλήθεια", Λευκωσία, 1988) αναφέρει:

«Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Γιωρκάτζης είχε στρατολογήσει, μέσα της υπηρεσίας πληροφοριών της Δημοκρατίας, διάφορους Τουρκοκυπρίους ως έμμισθους πληροφοριοδότες. Ένας απ' αυτούς ήταν άτομο του περιβάλλοντος του κ. Denktash, στο οποίο ο Τουρκοκύπριος ηγέτης μιλούσε ανοιχτά για την προετοιμασία της τουρκικής παραστρατιωτικής οργάνωσης TMT. Ο πληροφοριοδότης αυτός ειδοποίησε κάποια στιγμή στις αρχές Δεκεμβρίου 1963 ότι 300 αυτόματα όπλα ήσαν αποθηκευμένα στο υπόγειο του σπιτιού ενός Τουρκοκυπρίου και ότι είχε ληφθεί απόφαση να διανεμηθούν αυτά τα όπλα σε περιοχές εκτός Λευκωσίας. Έδωσε επίσης έναν κατάλογο με τους αριθμούς κυκλοφορίας τουρκοκυπριακών αυτοκινήτων, τα οποία θα εχρησιμοποιούντο για να μεταφέρουν τα όπλα στους παραλήπτες τους.»

cache_726x510_Crop_medium_1085794_41619_201220201[1].jpg

Άφιξη Νίκου Σαμψών & Πραξιτέλη Βογαζιανού

Ένα από τα περιστατικά που ο κ. Κώστας Μαυρίδη θυμάται πιο έντονα είναι «τις ώρες που πήραμε την εντολή να μπούμε μέσα στην Ομορφίτα».

Όπως ανέφερε, «είχαμε την πληροφόρηση ότι είχαν εγκλωβιστεί 2-3 ελληνικές οικογένειες εκεί και η προσπάθεια μας ήταν να τους βοηθήσουμε να απελευθερωθούν. Εμείς στην περιοχή μας δεν είχαμε κανένα σχέδιο για να κάμεις κατά μέτωπον επίθεση από σπίτι σε σπίτι για να μπεις να φτάσεις εκεί που έπρεπε και έτσι ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα.»

Στην Ομορφίτα έδρασαν αρχικά οι ομάδες του Νίκου Σαμψών και του Πραξιτέλη Βογιαζανού και ο κ. Μαυρίδης ήταν παρών όταν δρομολογήθηκε αυτή η συνεργασία. Όπως περιγράφει ο ίδιος:

«Θυμάμαι τότε, έτσι αργά προς το απόγευμα, παραμονές των Χριστουγέννων, έφτασε στην περιοχή του Συλλόγου του "Αχιλλέα", ο οποίος ήταν το κέντρο για να μαζευτούμε σε οποιαδήποτε περίπτωση, ο Νίκος Σαμψών μαζί με δύο αυτοκίνητα. Και είχε οπλισμό δικό του και γύρω στα 20 άτομα μαζί του με ιδιωτικά αυτοκίνητα. Κατεβήκαν μέσα στο Σύλλογο και άρχισαν οι διαβουλεύσεις με τους τότε ηγέτες της περιοχής μας. Ήταν ο Αιμίλιος ο Μαυρίδης, ήταν ο Άκης ο Καρυδάς, ήταν ο Αθανασιάδης ο αξιωματικός του Κυπριακού Στρατού. Εμείς ήμασταν μαζεμένοι στο μεγάλο σαλόνι του σωματείου και συνομιλούσαν μεταξύ τους. Μετά από λίγες ώρες μπορώ να πω, έφτασε ακόμα μια ομάδα με τον Πραξιτέλη τον Βογαζιανό και καμιά 15αριά μαζί του. Εγώ τον Πραξιτέλη δεν τον ήξερα καθόλου, ο Σαμψών ήταν αναγνωρίσιμος, τον κατάλαβα. Το λοιπόν, μπήκε και εκείνος στις διαβουλεύσεις μέσα στο γραφείο και σε κάποια στιγμή βγήκαν έξω και είπαν ότι θα κάνουμε επίθεση κατά μέτωπο μέσα στον τουρκικό θύλακα.»

Είσοδος στην Ομορφίτα

Στη συνέχεια, ο Αντιδήμαρχος Λευκωσίας εξιστόρησε την δική του έμπρακτη συμμετοχή κατά την επίθεση της ομάδας του Βογαζιανού στην Ομορφίτα:

«Ρωτούσαν να βρουν κάποιον για να πάει από την περιοχή μας εμάς για να πάει μαζί τους, όταν μπουν μέσα, αν τα καταφέρναν να μπουν, να ξεχωρίζουν τα σπίτια, ποια είναι τα ελληνικά. Διότι μέσα στην ανταλλαγή των πυρών δεν είναι εύκολο, χωρίς να ξέρεις, να μπεις και να ρωτάς, δηλαδή ήταν δύσκολο. Εκείνη την ώρα κάτω από το συναίσθημα και το κλίμα της εποχής απάντησα "θα πάω εγώ". Και έτσι έγινε μια συνομιλία με τον Πραξιτέλη, μα είσαι μικρός, μα ποιος είσαι εσύ κλπ, αλλά τελικά καταλήξαμε ότι θα τους οδηγήσω εγώ.»

Έπειτα, ο κ. Μαυρίδης περιέγραψε πως έγινε η έφοδος, το φόβο που ένιωσε αλλά και το δέος μέσα στο κλίμα της εποχής:

«Και ξεκινήσαμε, φτάσαμε κοντά στο Regis που ήταν το πρώτο συνορό μας σε επαφή με τον τουρκικό θύλακα. Μαζευτήκαν πίσω από ένα πλινθάρινο τοίχο μιας αυλής για να είμαστε καλυμμένοι διότι ήδη είχε αρχίσει η ανταλλαγή των πυροβολισμών και περιμέναμε εκεί πως θα γίνει αυτή η επίθεση. Εμείς εντελώς άπειροι από αυτά, άπειροι από το να ακούμε τους ήχους και τον κρότο των πυροβολισμών και των πολυβόλων, ομολογώ ότι είχαμε αρκετό φόβο μέσα μας. Οι ηγέτες μας μπαινοβγαίναν μέσα στα επιτελεία τους και τελικά αποφασίστηκε να μπούμε από την πλευρά που είναι το Regis μέσα στην Ομορφίτα. Εκεί υπάρχει ένα χωράφι εντελώς ακάλυπτο, περίπου 500-600 μέτρα μέχρι να φτάσεις στο πρώτο σπίτι. Υπήρχε ο προβληματισμός πώς θα περάσουμε τον ανοιχτό χώρο για να τρέξουν μες το σπίτι. Και εκεί πραγματικά, μπορεί να υπερβάλλω και λίγο, αλλά μες το μυαλό μου αυτό εφάνταζε. Τον Πραξιτέλη τον εφαντάστηκα σαν ήρωα του '21. Ήταν και νεαρός τότε, ήταν έτσι ωραίο το σώμα του, είχε και μια φωνή ηγετική, έτσι δυνατή, και εξεκίνησε πρώτος πυροβολόντας για να περάσει το χωράφι, έπεσε πίσω από ένα δέντρο, ξαναφώναξε "ελάτε", πήγαμε ακόμα 5-6 μαζί του. Για να μην τα πολυλογώ φτάσαμε μες το πρώτο σπίτι από το πλευρό, το οποίο ήταν ελληνικό το σπίτι εκείνο. Είχε μέσα κόσμο, τους δώσαμε θάρρος, ξεκίνησαν να τους εξηγούν την κατάσταση ότι πρέπει να βγούμε έξω και να φύγουν εκείνοι και σιγά σιγά μαζευτήκαν και άλλοι μες το σπίτι αυτό που έρχονταν πίσω και ξεκίνησε να προχωρούμε από σπίτι του σπιτιού να ξεκαθαρίζει η κατάσταση.»

sampson1.jpg

Υπερβολικός ζήλος

Κληθείς να τοποθετηθεί για την θέση πως, παρά τους σχεδιασμούς των Τουρκοκυπρίων και της Τουρκίας από το 1959 για την «Τουρκανταρσία», ενδεχομένως οι Ελληνοκύπριοι να δείξαμε υπερβολικό ζήλο και να έγιναν διάφορες παράνομες ενέργειες, ο κ. Κώστας Μαυρίδης δήλωσε:

«Το συμπέρασμα είναι ότι δεν μπορώ να πω ότι έγιναν έτσι οργανωμένες ενέργειες με αυτό τον τρόπο. Τώρα αν κάποιος μέσα σε ένα πάθος δικό του ή για κάποιους λόγους πυροβόλησε κάποιο και τον σκότωσε, αυτό το πράγμα δεν σημαίνει ότι υπήρχε μια οργανωμένη κατάσταση εθνοκάθαρσης. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν είναι αλήθεια. Αλλά μέσα στις συγκρούσεις ασφαλώς συμβαίνουν και κάποια έκτροπα.»

Όπως είναι γνωστό, η προπαγάνδα για δήθεν σχέδιο «γενοκτονίας» και «εθνοκάθαρσης» των Τουρκοκυπρίων από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τους Ελληνοκύπριους το 1963-64 συνεχίζεται ασταμάτητη μέχρι σήμερα, αφού αποτελεί τον ιδρυτικό «ζωτικό μύθο» του ψευδοκράτους και δικαιολογία για την διαιώνιση της διχοτόμησης.

Τα ίδια ισχυρίζονταν από τότε οι Τουρκοκυπριακοί εθνικιστικοί κύκλοι με αφορμή την Ομορφίτα λαμβάνοντας απάντηση από τον Υπουργό Εσωτερικών Πολύκαρπο Γιωρκάτζη, ο οποίος ήταν και ο αόρατος αρχηγός μεγάλης μερίδας των φιλοκυβερνητικών εθελοντών.

sampson_nicosia[1].jpg

Όλες οι ελληνοκυπριακές πολιτικές δυνάμεις έχουν να αντιμετωπίσουν από τότε αυτό το ψέμα. Για παράδειγμα, η κομματική εφημερίδα του ΑΚΕΛ «Χαραυγή» (28/12/1963), που τότε στήριζε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, έγραφε:

«Δήλωση του κ. Γιωρκάτζη: Ψευδείς ισχυρισμοί περί γενοκτονίας σε βάρος των Τούρκων. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει […] Είναι φανερόν ότι οι ισχυρισμοί ούτοι μεταδίδονται σκοπίμως εις το εξωτερικόν προς δημιουργίαν εντυπώσεων εις βάρος των Ελλήνων. Επιθυμώ να δηλώσω κατηγορηματικώς ότι δεν υπήρξαν εκούσιαι ή ωργανωμέναι πράξεις βίας ή φόνοι γυναικοπαίδων κατά την διάρκειαν των θλιβερών εν Κύπρω επεισοδίων. Είναι βεβαίως, δυστυχώς, αναπόφευκτον εις ενόπλους συγκρούσεις εντός κατωκημένων περιοχών να φονεύωνται και αθώοι και γνωρίζω ότι γυναικόπαιδα και Ελλήνων και Τούρκων υπήρξαν θύματα αδέσποτων πυρών και βλημάτων… Αι απώλειαι οφείλονται και εις την ανόητον ενέργειαν των Τούρκων στασιαστών να χρησιμοποιήσουν ιδιωτικάς οικίας, ξενοδοχεία και λέσχας ως πολυβολεία διά να επιτίθενται»…

Κλείνοντας την παρέμβασή του στην τηλεόραση του «Σίγμα», ο Αντιδήμαρχος Λευκωσίας ανέφερε με πίκρα: «Τότε είχα μια χαρά μέσα μου ότι ενικήσαμε. Σήμερα διερωτώμαι αν τότε ήταν η αρχή του τέλους μας και εύχομαι να μην ζήσουμε έτσι ξανά καταστάσεις.»

kmavridis.JPG