Υπάρχει προοπτική για ανάκαμψη

Είναι αρκετές φορές που οι οικονομικές αναλύσεις εστιάζονται σχεδόν αποκλειστικά στα προβλήματα και στις προκλήσεις του οικονομικού περιβάλλοντος, κάτι που γίνεται εντονότερο σε περιόδους κρίσεων. Φυσικά, οι κύκλοι σε μια οικονομία είναι απόλυτα φυσιολογικοί, νοουμένου ότι δεν παρατηρείται μεγάλη περίοδος ύφεσης ή «οριζόντιας πορείας» της οικονομίας.

Η εξάπλωση της πανδημίας επηρέασε όλες τις οικονομίες στο σύνολό τους αλλά αποτελούν ενθαρρυντικό φαινόμενο οι κοινές πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν για τον περιορισμό των αρνητικών συνεπειών. Πέρα από το ιατρικό / ανθρωπιστικό σκέλος, συντονισμός υπήρξε και όσον αφορά τα μέτρα στήριξης των οικονομιών και της απασχόλησης. Για πρώτη φορά είδαμε την Ευρώπη να εκδίδει ευρωομόλογα για τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και άλλων χρηματοδοτικών προγραμμάτων.

Τέτοιες λύσεις είχαν ακουστεί και την περίοδο 2008-2013, για χρηματοδότηση του Μηχανισμού Στήριξης και κατ’ επέκτασιν των χωρών που εντάχθηκαν σε αυτόν, όμως δεν κατέστη δυνατή η συμφωνία των κρατών μελών (αγεφύρωτες ήταν οι διαφωνίες του ευρωπαϊκού νότου και βορρά).

Την παρούσα στιγμή υπάρχουν άφθονα κεφάλαια (ρευστότητα) προς επένδυση και χρηματοδότηση (τόσο από τον ιδιωτικό τομέα αλλά και μέσα από θεσμικά προγράμματα όπως είναι το Ταμείο Ανασυγκρότησης), ενώ παρουσιάζεται σταδιακή ανάκαμψη του ενδιαφέροντος για επενδυτικές ευκαιρίες. Σύμφωνα με στατιστικά, λόγω της πανδημίας πέραν του 40% των διεθνών επενδύσεων αναβλήθηκαν. Φυσικά αυτή η αφθονία οδηγεί και σε πληθωριστικές τάσεις, φαινόμενο το οποίο πρέπει να τύχει παρακολούθησης.

Επιπλέον παρατηρείται σημαντική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών και ξεκαθάρισμα των ισολογισμών τους, κυρίως λόγω των πωλήσεων δανειακών χαρτοφυλακίων σε εταιρείες διαχείρισης. Αυτό, σε συνδυασμό με τη ρευστότητα που διαθέτουν, οδηγεί τις ηγεσίες τους στην αναζήτηση έργων προς χρηματοδότηση.

Η αύξηση της ζήτησης σε δανεισμό, τόσο από νοικοκυριά αλλά και επιχειρήσεις, αποτυπώνεται και στα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας και τροφοδοτείται πέραν των άλλων παραγόντων και από τα προγράμματα επιχορήγησης επιτοκίου από την Κυβέρνηση.

Φυσικά θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μεταφορά των δανείων στις εταιρείες διαχείρισης δεν μειώνει το ιδιωτικό χρέος, με αποτέλεσμα, ενώ τα τραπεζικά ιδρύματα έχουν τη διάθεση για νέες χρηματοδοτήσεις, αυτό να μην είναι δυνατό λόγω του υπάρχοντος δανεισμού και της αδυναμίας του αιτητή να αποδείξει σταθερή δυνατότητα αποπληρωμής.

Οι κυπριακές επιχειρήσεις

Ένα άλλο σημαντικό, ενδεχομένως, αισιόδοξο στοιχείο είναι το γεγονός ότι οι κυπριακές επιχειρήσεις (όχι όλες, εφόσον πολλοί οικονομικοί τομείς αναδιαρθρώθηκαν) πέρασαν από δύο σημαντικές περιόδους ύφεσης, το 2013 με την ένταξη της χώρας στο μνημόνιο και πρόσφατα με την εξάπλωση της πανδημίας, και έδειξαν αντοχές. Οπότε με την ανάκαμψη της οικονομίας αναμένεται η επιτάχυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Φυσικά αυτό αφορά επιχειρήσεις των οποίων οι διοικήσεις έδειξαν σωστά αντανακλαστικά, με πλήρη αντίληψη του νέου οικονομικού και πολιτικού περιβάλλοντος προσάρμοσαν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα. Επιχειρήσεις που έμειναν κολλημένες στο παρελθόν θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα.

Την ίδια στιγμή οι ίδιες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επαναξιολογήσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα στη βάση των νέων δεδομένων που δημιουργούνται από την πανδημία. Μια από τις καινοτομίες που παρουσιάζει αυτό το νέο περιβάλλον είναι οι επενδύσεις που γίνονται με βάση την προστασία του περιβάλλοντος και της κοινωνίας (ESG: Environment, Social, Governance).

Οι επενδυτές, πέρα από την αξιοποίηση των επενδυτικών ευκαιριών, που σκοπό έχουν τη διασφάλιση θετικών αποδόσεων στα κεφάλαια που επενδύουν, συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη στηρίζοντας πολιτικές που αφορούν τη διασφάλιση του περιβάλλοντος, την ενίσχυση κοινωνικών πρωτοβουλιών (σχέσεις με τους εργαζόμενους, τους προμηθευτές, τους πελάτες και τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιείται, ισότητα των δύο φύλων) και φυσικά τη σωστή εταιρική διακυβέρνηση (επιχειρηματική ηθική, διαφάνεια, διαφθορά, λογοδοσία).

Οι μεταρρυθμίσεις αυξάνουν την προοπτική

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω και υποστηρίζοντας το επιχείρημα ότι υπάρχει προοπτική, τονίζεται ότι υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια, διάθεση για επενδύσεις και χρηματοδοτήσεις και επιχειρήσεις που αποδείχτηκαν ανθεκτικές και μπορούν να αποτελέσουν πυλώνα ανάπτυξης. Η προοπτική γίνεται ακόμη μεγαλύτερη όταν υπάρχει η στήριξη της πολιτείας και η ενίσχυση των μεταρρυθμίσεων.

Οι επιχειρηματίες και γενικά οι επενδυτές, πέρα από το σταθερό φορολογικό και νομικό πλαίσιο, αξιολογούν και τις διαδικασίες που εφαρμόζονται. Σε κανένα δεν θα άρεσε να υποστεί διοικητικό κόστος και μεγάλες καθυστερήσεις, όσον αφορά τις επενδύσεις του, λόγω των προβλημάτων που ενδεχομένως να παρουσιάζουν οι κρατικές υπηρεσίες.

Υπάρχει η μεγάλη ευκαιρία για θεσμικές αλλαγές μέσα από τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον για την εκταμίευση κεφαλαίων θα πρέπει να ελέγχονται οι μεταρρυθμίσεις που ολοκληρώνονται.

Αλλαγές στην οικονομία και μεταρρυθμίσεις δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση διαγραφή του παρελθόντος, αλλά ενίσχυση των υφιστάμενων οικονομικών τομέων μέσα από πιο ευέλικτες διαδικασίες, συνέργειες και εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη νέων, μέσα από την εξέταση των αναγκών των επιχειρηματιών / επενδυτών και της κοινωνίας σε συνδυασμό με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρει ο τόπος.

Κρίνεται, επιπλέον, αναγκαίο να υπάρξουν αποφάσεις και κινήσεις που θα δώσουν ώθηση στην οικονομία βραχυπρόθεσμα, ώστε με την αντιμετώπιση του προβλήματος του ιού να υπάρξει ισχυρή ανάπτυξη, αλλιώς θα οδηγηθούμε σε μια οριζόντια πορεία φθοράς. Είναι εκείνη την περίοδο που θα προκύψουν σημαντικά ζητήματα όσον αφορά την ανεργία και τα προβλήματα βιωσιμότητας των επιχειρήσεων.

Για μια οικονομία όπως της Κύπρου, εξωγενή χωρίς τη μεγάλη εσωτερική αγορά, η παραχώρηση συγκεκριμένων κινήτρων για προσέλκυση κεφαλαίων είναι θεμιτή, νοουμένου ότι υπάρχει σωστός σχεδιασμός και έλεγχος ώστε να μην τυγχάνουν εκμετάλλευσης.

Τονίζεται ότι ένα μέτρο για να μπορέσει να προσελκύσει επενδυτές από το εξωτερικό θα πρέπει να είναι ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα το φορολογικό σύστημα της χώρας μας, που την έχει καταστήσει ένα ισχυρό χρηματοοικονομικό κέντρο. Αν υπάρξουν τέτοιες πρόνοιες που το καθιστούν μη ανταγωνιστικό, τότε είναι καλύτερα το συγκεκριμένο μέτρο να καταργηθεί.

Κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων λόγω πανδημίας, τομείς που συνεισφέρουν σε σημαντικό βαθμό στο ΑΕΠ της χώρας είχαν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από την κατάσταση τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, ειδικά με χώρες που η Κύπρος έχει σημαντικές οικονομικές σχέσεις.

Τουρισμός, κατασκευές και κτηματαγορά, υπηρεσίες και ναυτιλία , ίσως σε λιγότερο βαθμό, προσπαθούν και πάλι να βρουν τον βηματισμό τους, με τα στατιστικά στοιχεία να δείχνουν αισιόδοξα (αύξηση στον αριθμό πωλητηρίων εγγράφων που κατατίθενται στο Τμήμα Κτηματολογίου και στον αριθμό και στην αξία των νέων αδειών οικοδομής). Επιπλέον φαίνεται να υπάρχει σημαντικό ενδιαφέρον για νέες μεγάλες επενδύσεις σε οικιστικά έργα και γραφεία, καθώς και σε επιχειρήσεις όπως ιατρικά κέντρα, ξενοδοχεία, εταιρείες αποθήκευσης και μεταφορών και άλλα.

Την ίδια στιγμή η Κύπρος σταδιακά αποκτά δυναμική στον τομέα της τεχνολογίας με ολοένα περισσότερες εταιρείες από το εξωτερικό να επιδεικνύουν ενδιαφέρον. Σημαντική ώθηση στον τομέα αναμένεται να δώσει η δέσμη μέτρων / κινήτρων που πρόκειται να ανακοινώσει η Κυβέρνηση εντός του επόμενου χρονικού διαστήματος. Οπότε προοπτική υπάρχει, το ζητούμενο είναι αν υπάρχει θέληση, προσήλωση και σωστός σχεδιασμός.

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 10/10/2021)