Ρευστή η Πενταμερής, στον αέρα οι διερευνητικές

Αν και ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες αναμένεται, σύμφωνα με πληροφορίες της «Σημερινής», να συγκαλέσει την άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη περί τα τέλη Απριλίου, εντούτοις το σκηνικό για πραγματοποίησή της παραμένει ρευστό, λόγω της κρίσιμης κατάστασης στο εσωτερικό της Τουρκίας και συνάμα των πολιτικών παιχνιδιών τού Ταγίπ Ερντογάν στην εξωτερική του πολιτική.

Διπλωματικοί παρατηρητές διασυνδέουν τη δημοσκοπική καθίζηση του Τούρκου Προέδρου με την επιχείρηση-φιάσκο στο Βόρειο Ιράκ αλλά και με την επιδεινωμένη συμπεριφορά του στο Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Παράλληλα, η Άγκυρα φαίνεται ότι αυτήν την περίοδο δρομολογεί στην εξωτερική της πολιτική κινήσεις αποφυγής ενδεχόμενης κρίσης στις σχέσεις της με τη νέα αμερικανική διοίκηση, της οποίας η στάση που θα τηρήσει έναντι της Τουρκίας παραμένει ερωτηματικό.

Σενάρια πρόωρων εκλογών

και αλλαγής Συντάγματος

Εκτιμάται ότι ο Ταγίπ Ερντογάν εργαλειοποιεί τον θάνατο των 13 αιχμαλώτων (βλέπε ανάλυση στη σελ. 23), ώστε να προχωρήσει σε μια νέα εισβολή στο Ιράκ. Μια τέτοια κίνηση θα τον βοηθήσει να επανακτήσει τη χαμένη δημοτικότητά του, εκμεταλλευόμενος βέβαια το οξύτατο αντικουρδικό αίσθημα που επικρατεί τη δεδομένη στιγμή στην Τουρκία. Η επανάκτηση της δημοτικότητάς του θα του επιτρέψει είτε να κηρύξει πρόωρες εκλογές, όπως άλλωστε του προτάσσει επίμονα και ασφυκτικά η αντιπολίτευση, είτε να προχωρήσει σε αναθεώρηση του Συντάγματος , ώστε να συνεχίσει να κυβερνά.

Υπενθυμίζεται ότι αναθεώρηση του Συντάγματος έγινε πριν από μόλις τρία χρόνια, επί διοίκησής του, και έδινε ουσιαστικά υπερεξουσίες στον Τούρκο Πρόεδρο.

Το θέμα αναθεώρησης του Συντάγματος έθεσε αιφνιδίως την 1η Φεβρουαρίου ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Είναι προφανές ότι η ρίζα των προβλημάτων της Τουρκίας είναι τα Συντάγματα που έχουν γραφτεί από τους πραξικοπηματίες τη δεκαετία του ’60», δήλωσε, προσθέτοντας ότι η τελική εκδοχή του Συντάγματος θα τεθεί σε δημοψήφισμα.

Το νέο Σύνταγμα, όπως πρότεινε ο αρχηγός του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP), Ντεβλέτ Μπαχτσελί, σύμμαχος του Ερντογάν, θα προνοεί την απαγόρευση του φιλοκουρδικού κόμματος HDP με την κατηγορία της υποκίνησης του αυτονομισμού.

Τονίζεται ότι, με βάση τη νομοθεσία, ο Ερντογάν χρειάζεται την υποστήριξη βουλευτών από διαφορετικά κόμματα, πέραν του κόμματος τού Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ώστε να μπορεί να προχωρήσει σε συνταγματική τροποποίηση .

Πιο συγκεκριμένα, για την αλλαγή του Συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος απαιτούνται 360 κοινοβουλευτικές ψήφοι -δηλαδή τα 3/5- ενώ για τροποποίηση μόνο με κοινοβουλευτική ψηφοφορία απαιτούνται 400 ψήφοι, που ισοδυναμούν με τα 2/3 του Κοινοβουλευτικού Σώματος. Σημειώνεται ότι το AKP διαθέτει 289 βουλευτές, ενώ το MHP έχει 48 βουλευτές. Συνολικά η κυβερνητική συμμαχία κατέχει 337 έδρες. Επομένως για να πετύχει την τροποποίηση του Συντάγματος με δημοψήφισμα ο Ερντογάν χρειάζεται 23 επιπλέον βουλευτές και με κοινοβουλευτική ψηφοφορία χρειάζεται επιπλέον 63.

Δημοσκοπήσεις που

δεν θέλει να βλέπει…

Δημοσκοπικά ο Ταγίπ Ερντογάν και το κόμμα του παρουσιάζουν μίαν άνευ προηγουμένου καθίζηση, ενώ ταυτόχρονα οι αντίπαλοί του δυναμώνουν, κάτι που κάνει τον Ερντογάν άκρως επικίνδυνο στην εξωτερική του πολιτική, καθότι προτεραιότητά του είναι το πολιτικό του μέλλον. Βασικό λόγος της συνεχιζόμενης πτώσης του Ερντογάν φαίνεται να αποτελούν η κατάρρευση της οικονομίας, η δυσαρέσκεια των πολιτών για τους χειρισμούς του στην πανδημία, όπως και η δυσαρέσκειά τους απέναντι στην πολυτελέστατη ζωή του Ερντογάν, την στιγμή που ίδιοι βιώνουν συνθήκες ανεργίας, φτώχιας και ανέχειας.

Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση της εταιρείας «Αβράσια», το κυβερνών κόμμα δεν θα εξασφάλιζε αυτοδυναμία, αν γίνονταν σήμερα εκλογές, ούτε ακόμη και με τον Μπαχτσελί, καθώς συγκεντρώνει συνολικά μόνο το 43% των ψήφων, όταν απαιτείται το 50+1.

Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ): 35,6%

Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP): 25,3%

Καλό Κόμμα (İYİ): 13,4%

Δημοκρατικό Κόμμα του Λαού (HDP): 10,5%

Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP): 8,1%

Κόμμα Μέλλοντος (Gelecek Partisi): 3%

Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου DEVA: 2,9%

Καταποντίζεται, όπως καταγράφεται στη δημοσκόπηση, και η δημοφιλία του Τούρκου Προέδρου. Αν υποψήφιοι πρόεδροι απέναντί του ήταν οι δύο δήμαρχοι Άγκυρας και Κωνσταντινούπολης, θα κέρδιζαν σήμερα τον Ταγίπ Ερντογάν. Σύμφωνα με την ίδια δημοσκόπηση, ο Εκρέμ Ιμάμογλου, δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, φαίνεται να τον προσπερνά κατά 5.5 μονάδες, κι ο δήμαρχος της Άγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς, κατά 7.5 μονάδες. Ίσως είναι η πρώτη φορά που οι δύο δήμαρχοι της αντιπολίτευσης υπερτερούν στις δημοσκοπήσεις με τόση μεγάλη διαφορά τού Ταγίπ Ερντογάν.

İmamoğlu: 42,6%

Erdoğan: 37%

Yavaş: 43,9%

Erdoğan: 36,5%

Στον αέρα οι διερευνητικές με την Αθήνα…

Ο Τούρκος Πρόεδρος όταν βρίσκεται στη μέγγενη της εσωτερικής πίεσης χρησιμοποιεί τη συνήθη τακτική του. Εξωτερικεύει την κρίση και γίνεται επικίνδυνος και απρόβλεπτος. Αυτήν τη φορά επιλέγει να θέσει εν αμφιβόλω τις διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα, που επανήρχισαν μόλις τον περασμένο μήνα. Έστειλε, από την περασμένη Πέμπτη μέχρι και τις 2 Μαρτίου, στο Αιγαίο το υδρογραφικό σκάφος «Τσεσμέ», τη στιγμή που η Αθήνα αναμένει την απάντηση της τουρκικής πλευράς για τον νέο γύρο των επαφών. Συγκεκριμένα, η Αθήνα έχει προτείνει ημερομηνίες για την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου.

Οι εκτιμήσεις και η ανησυχία της ελληνικής Κυβέρνησης, που εδράζεται και στη χρονική στιγμή, είναι ότι η Τουρκία στήνει ένα blame game, προκαλώντας την Ελλάδα να λειτουργήσει κατά τρόπον που να της επιρριφθούν ευθύνες σε ενδεχόμενο ναυάγιο του διαλόγου.

Σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι η Αθήνα τηρεί στάση αναμονής για τη συνέχιση των διερευνητικών και δεν θέτει ως προϋπόθεση την έξοδο του «Τσεσμέ».

Ρευστή και η Άτυπη για το Κυπριακό

Όπως προαναφέραμε, ο Αντόνιο Γκουτέρες αναμένεται να συγκαλέσει την Άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη για το Κυπριακό, περί τα τέλη Απριλίου. Σαφώς όλα τα μέρη έχουν συμφωνήσει για την ημερομηνία, εντούτοις η κατάσταση όπως διαμορφώνεται, αλλά και η δυστοκία που υπήρξε όλο το προηγούμενο διάστημα για συμφωνία της ημερομηνίας, προκαλούν προβληματισμό και ανησυχία στη Λευκωσία για το αν τελικά θα καταφέρει να συνέλθει η συνάντηση ή εάν η Τουρκία θα προφασιστεί λόγους να απέχει.

Προφασιζόμενος εκνευρισμός για το «Philia Forum»

Στο πλαίσιο της εξωτερίκευσης της κρίσης από την Τουρκία, καταγράφεται και ο προφασιζόμενος εκνευρισμός του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών για την πρωτοβουλία της Ελλάδας να διοργανώσει τη πολυμερή συνάντηση με την ονομασία «Philia Forum» με τη συμμετοχή της Κύπρου, της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Μπαχρέιν και της Γαλλίας.

Συναφώς εκτιμήσεις ότι η Τουρκία επιδείνωσε τη στάση της έναντι της Κύπρου και της Ελλάδας ή ότι έβγαλε το «Τσεσμέ» στο Αιγαίο, λόγω της περιφερειακής συνάντησης, είναι ανεδαφικές. Άλλωστε, όπως γράφει και ο αθηναϊκός Τύπος, ούτε οι ίδιοι οι Τούρκοι δεν επικαλέστηκαν τέτοιο λόγο!

Βλέμμα στις ΗΠΑ

Σημαντικό ρόλο για τα επόμενα βήματα της Τουρκίας αναμένεται να διαδραματίσει και η εξωτερική πολιτική του νέου Αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν στην περιοχή. Η Άγκυρα φαίνεται ότι εναποθέτει τις ελπίδες της σε συγκεκριμένα άτομα της ομάδας εξωτερικής πολιτικής του Αμερικανού Προέδρου, ώστε να αποφευχθεί κρίση στις σχέσεις τους. Πρόκειται για τη Βικτώρια Νούλαντ στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και την Αμάντα Σλόουτ στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας.

Αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη στάση του Μπάιντεν, ωστόσο η δημόσια πρόκλησή του προς την Άγκυρα στο αίτημα για την απελευθέρωση του Οσμάν Καβαλά, δείχνει ότι προτίθεται να αναδείξει τα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπου η Τουρκία υστερεί παρασάγγας. Επιβαρυνόμενη βεβαίως με τη συνεργασία της με τη Ρωσία και την προμήθεια του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400, αλλά και με τη στάση της έναντι του ΝΑΤΟ.

Σε αυτό το σημείο να προσθέσουμε και την ενέργεια της Τουρκίας να προσλάβει δικηγορική εταιρεία με έδρα την Ουάσιγκτον για να ασκήσει πίεση, ώστε να επανενταχθεί στο αμερικανικό πρόγραμμα του μαχητικού αεριωθουμένου F-35, αφού η συμμετοχή της σ’ αυτό ανεστάλη λόγω της αγοράς των ρωσικών συστημάτων S-400.

Η Άγκυρα είχε παραγγείλει περισσότερα από 100 «αόρατα» μαχητικά και κατασκεύαζε εξαρτήματα για την παραγωγή τους, όμως αποβλήθηκε από το πρόγραμμα το 2019, αφού αγόρασε τα ρωσικά πυραυλικά αμυντικά συστήματα, για τα οποία η Ουάσιγκτον λέει πως απειλούν τα F-35.

Τώρα η Τουρκία προσέλαβε τη δικηγορική εταιρεία Arnold & Porter για να της προσφέρει «συμβουλές στρατηγικής και πρόσβαση» στις αρχές των ΗΠΑ με ένα συμβόλαιο έξι μηνών ύψους 750.000 δολαρίων, η ισχύς του οποίου αρχίζει αυτόν τον μήνα.

Η Άγκυρα υποστηρίζει πως η αποβολή της από τον πρόγραμμα ήταν άδικη και Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έχει δηλώσει πως ελπίζει σε θετικές εξελίξεις υπό τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.