«Σημερινή»: Ανυπότακτη έπαλξη λόγου και κοινωνικής προσφοράς

Τα πιο πάνω λίγα λόγια του αείμνηστου Άντη Χατζηκωστή αντανακλούν ολάκερη την πολιτική φιλοσοφία της «Σημερινής». Γράφτηκαν το 2006, επ’ ευκαιρία των 30 χρόνων της εφημερίδας. Οι δύο αυτές γραμμές οριοθετούν ένα διαχρονικό μήνυμα: μιαν αέναη μάχη για δικαίωση. Ένας ατέλειωτος πόθος για να φέρει μια μέρα «στον τόπο πον καμένος» ένα φως, ένα χαμόγελο, μιαν ανάσα ζωής απέναντι στο ιστορικό μας γίγνεσθαι.

Στις 10 Ιανουαρίου 2021 έκλεισαν έντεκα χρόνια από τον αδόκητο θάνατο του Διευθύνοντoς Συμβούλου του Συγκροτήματος «ΔΙΑΣ», Άντη Χατζηκωστή. Ενός νέου, δημιουργικού ανθρώπου με οράματα και νέους ορίζοντες. Εκείνη η μεγάλη απώλεια υπήρξε σημαδιακή. Η «Σημερινή» θα γιόρταζε τότε 34 χρόνια στον στίβο της δυναμικής και έγκριτης δημοσιογραφίας. Ωστόσο, τα κεριά των γενεθλίων του Φεβρουαρίου 2010 δεν έμελλε να ανάψουν ποτέ από την αναπάντεχη τραγωδία.

«Φιλούιν, φεύκω…» είχε πει ο Άντης αποχαιρετώντας τον επιστήθιο φίλο του, τον Γιάννο Χαραλαμπίδη, αφού τέλειωσαν το φαγητό τους στο καφεστιατόριο του συγκροτήματος. Και έφυγε, χωρίς να ξανασυναντηθούν ποτέ. Λίγες μέρες μετά, ο Γιάννος, που βρισκόταν στις Βρυξέλλες, έμαθε για τη δολοφονία του Άντη. Ένα συγκλονιστικό γεγονός που τον στενοχώρησε αφάνταστα. Δεν είχε πιστέψει ότι χάθηκε ο αγαπημένος του φίλος. Εδώ ακριβώς ταιριάζουν τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη από το βιβλίο του «Αναφορά στον Γκρέκο»: «Αέρας φύσηξε, κι όλο το ανθισμένο δένδρο της νιότης μάδησε».

Ως συνεργάτης της «Σημερινής» είχα την ευκαιρία να γνωρίσω προσωπικά τον Άντη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα περιστατικό στο γραφείο του. Πήγα, θυμάμαι, να τον χαιρετήσω, να του πω ένα καλημέρα. Μπαίνοντας στο γραφείο του, εκείνος μιλούσε στο τηλέφωνο. Μόλις με είδε, διέκοψε τη συνομιλία, σηκώθηκε από την καρέκλα προτείνοντας το χέρι του και κάναμε χειραψία. Κάθισε, μου λέει, τελειώνω σε λίγο. Από αυτήν τη μικρή λεπτομέρεια κατάλαβα πόσο ανθρώπινος και ευγενής υπήρξε, πέρα από την επιτυχημένη επαγγελματική του σταδιοδρομία.

Η συνεργασία μου με την εφημερίδα «Σημερινή» άρχισε το 1985, όταν ολοκλήρωσα ένα πολυσέλιδο κείμενο με τίτλο: «Το θαύμα του αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού». Λόγω της έκτασης του άρθρου, συνάντησε αρκετές δυσκολίες για να δημοσιευθεί. Τελικά, με παρέμβαση των δημοσιογράφων Χαράλαμπου Χαραλαμπίδη και Σάββα Ιακωβίδη, το κείμενο δημοσιεύθηκε στις 30 Απριλίου 1985. Μου πρότειναν παράλληλα μια συνεργασία, αλλά με πιο μικρά άρθρα. Αυτό για μένα υπήρξε ένας σταθμός στη ζωή μου, αφού θα ήμουν πλέον ένας συνεργάτης σε μιαν από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Κύπρου. Ο Χαραλαμπίδης και ο Ιακωβίδης διετέλεσαν αρχισυντάκτες της «Σημερινής» για πολλά χρόνια, από τους οποίους έμαθα πολλά σχετικά με την αρθρογραφία και το δημιουργικό γράψιμο. Δεν ξεχνώ ποτέ, μέχρι σήμερα, το πάθος τους για την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και τον βαθύ ελληνοκεντρικό τους χαρακτήρα. «Σωτήριο για τη ζωή», διδάσκει ο Μάρκος Αυρήλιος, «είναι με όλη σου την ψυχή να πράττεις τα δίκαια και να λες τα αληθινά».

Εκείνη τη χρονική περίοδο ετοίμασα ένα γράμμα για τον μεγάλο μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, αφού μέχρι τα 24 μου χρόνια είχα διαβάσει όλα τα βιβλία του. Στο βιβλιοπωλείο «ΕΛΛΑΣ», όπου άρχισα να εργάζομαι, μου δόθηκε η ευκαιρία να ανακαλύψω τον απέραντο κόσμο της γνώσης και της λογοτεχνίας. Όταν τέλειωσα την επιστολή στον Ελύτη, έβαλα μέσα στον φάκελο και το κείμενο που δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή» για τον αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό. Σ’ ένα μήνα έλαβα χειρόγραφη απάντηση του Νομπελίστα ποιητή με τις ευχές του και τα καλά του λόγια. Το γράμμα αυτό το φυλάω μέχρι σήμερα, σαν ένα κειμήλιο αγάπης και ευγνωμοσύνης.

Μια άλλη πτυχή που με συνέδεσε με τον μεγάλο μας ποιητή Κώστα Μόντη υπήρξαν οι διάφορες κριτικές που έγραψα κατά καιρούς στη «Σημερινή», τις οποίες διάβαζε πάντα ο ίδιος, αποσπώντας τα θετικά του σχόλια. Οι φιλολογικές μου δημοσιεύσεις μού επέτρεψαν να έχω μιαν αλληλογραφία με τον ποιητή. Ο θαυμασμός μου για το έργο και την ποιητική δημιουργία προβλήθηκε ιδιαίτερα από τη «Σημερινή». Η φιλία μου με τον Κώστα Μόντη μού έμαθε το πραγματικό νόημα της ζωής. Γνώρισα έναν άνθρωπο που κατάφερε να ζωγραφίσει με λέξεις τους καημούς, τις στενοχώριες, τις χαρές, όλα τα ανθρώπινα. Πέρα από αυτά, η αγάπη του για την πατρίδα υπήρξε το άλλο πρόσωπο της υπερηφάνειας του. Ένας ποιητής που νοσταλγούσε εκείνα τα όνειρα της πρώτης του νιότης. Στον έκτο τόμο των Απάντων του, μου αφιέρωσε ένα ποίημα για την τουρκική εισβολή, γράφοντας: «Στον Σοφοκλή Κωνσταντίνου, που τόσο αγάπησε τους στίχους μου». Αυτό υπήρξε για μένα ιδιαίτερη τιμή.

Στη μετέπειτα πορεία μου ως συνεργάτης ακολούθησε το «Βιβλιοδρόμιο», μια εξαιρετική ιδέα του αρχισυντάκτη Σάββα Ιακωβίδη, στην οποία παρουσίαζα κάθε εβδομάδα, σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο «ΕΛΛΑΣ», μια ολόκληρη σελίδα με διάφορα νέα βιβλία αλλά και παλαιότερα με πλούσια θεματολογία, ιστορία, ψυχολογία, τέχνη, επιστήμη, λογοτεχνία κ.λπ. Για κάθε βιβλίο υπήρχε και η ανάλογη κριτική. Μεγάλη ήταν η ανταπόκριση από τους χιλιάδες αναγνώστες της «Σημερινής».

Άλλη κυριακάτικη συνεργασία, με τίτλο «Παράξενα», μέσα από έρευνες και μελέτες, έγραφα επιστημονικά θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος για χαμένους πολιτισμούς, μυστήρια, αρχαιολογία, αστρονομία και πολλά άλλα, τα οποία καλύπτονταν από ολοσέλιδα κείμενα. Παράλληλα δημιουργήθηκε μια άλλη μικρότερη στήλη, το «Ιδεοδρόμιο», που φιλοξενήθηκε στον Πολιτισμό, γράφοντας φιλολογικά, φιλοσοφικά και καλλιτεχνικά κείμενα. Πολύτιμη βοήθεια για μένα υπήρξε ο Χαράλαμπος Χαραλαμπίδης , ο Σάββας Ιακωβίδης, ο αείμνηστος Άντης Χατζηκωστής, ο Ζαχαρίας Κυριάκου, ο Μιχάλης Παπαδόπουλος, ο Γεώργιος Τζιώρτζιος, η Σκεύη Σταύρου, η Πετρούλα Αργυρού, ο Χρύσανθος Τσουρούλλης, ο Κώστας και η Τούλα Χατζηκωστή, της οποίας το πρόσφατο βιβλίο της, «Ένας κόσμος που χάθηκε», με συγκίνησε αφάνταστα. Ένας άλλος δημοσιογράφος που με βοήθησε, ήταν ο Κορνήλιος Χατζηκώστας. Επίσης ο Μάριος Δημητρίου. Η γνωριμία μου με τον Λάζαρο Μαύρο υπήρξε για μένα μέχρι σήμερα μια πολύτιμη προσταγή, ώστε να αρχίσω να διαβάζω Θουκυδίδη. Η Στέλλα Μούρεττου και ο Γιώργος Πλουτάρχου στάθηκαν δίπλα μου για πολλά χρόνια, καθώς και η Έλλη Κοτζιαμάνη. Η Ιφιγένεια Λιασή, η Δόνα Κυριάκου, ο Ζαχαρίας Φιλιππίδης με τη βαθιά στοχαστική του σκέψη, μου έδωσαν δύναμη. Ο Ανδρέας Δημητρόπουλος με τη δική του βοήθεια, το ήθος και την ευπρέπεια του χαρακτήρα του, με έκανε ν’ αντιληφθώ την αθέατη διάσταση του αλτρουισμού και της αξιοπρέπειας. Οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ όχι μόνο στους δημοσιογράφους τους συγκροτήματος «ΔΙΑΣ», αλλά σε όλον τον κόσμο του ομίλου που υπηρετεί καθημερινά τον ίδιο τον άνθρωπο. Ένας ξεχωριστός άνθρωπος για μένα είναι ο Ανδρέας Χατζημάρκου, στον οποίο οφείλω την απέραντη ευγνωμοσύνη μου για τη μακρόχρονη προσφορά του.

Η οικογένεια Χατζηκωστή αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή της για ελευθερία και συντήρηση της ιστορικής μνήμης. Ο «ΔΙΑΣ» αποτελεί τον χώρο εκείνο που δίνει δικαίωμα στον Λόγο και τον Αντίλογο. Μέσα από δεκαετίες κατάφερε επάξια να στέκει ακοίμητος φρουρός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της φιλοπατρίας. Όταν γνώρισα τον Κώστα Χατζηκωστή, ανακάλυψα έναν ανυπόταχτο Έλληνα. Έναν άνθρωπο που ρυμούλκησε τις ανησυχίες και τα βιώματά του στο μετερίζι της δικαίωσης της μικρής, πικρής πατρίδας. Ο ιδρυτής της «Σημερινής» μαζί με τους εκλεκτούς του συνεργάτες, οραματίστηκαν να φέρουν καλύτερες μέρες στον τόπο μας. Όταν μιλώ μαζί του, αντιλαμβάνομαι την άλλη διάσταση της ζωής. Ένας Έλληνας της Κύπρου ακόμα στέκεται ψηλά, αφουγκράζεται τους κραδασμούς της πολιτικής αδημονίας, συλλογιζόμενος τις δεκαετίες που πέρασαν αλλά και τις αμέτρητες ματαιοδοξίες που σφράγισαν καταλυτικά τον μαρτυρικό λαό μας. Με την καθοδήγηση του Κώστα Χατζηκωστή, η εφημερίδα «Σημερινή» έγραψε ιστορία. Δικαιώθηκε σε θέσεις και επαληθεύθηκε σε προβλέψεις. Η μαχητική, επικριτική του δημοσιογραφία, θα μείνει εσαεί στο μακρινό μέλλον ως οδηγός πολιτικής αυτογνωσίας για τις επόμενες γενιές.

Επομένως, το αξίωμα του Ρήγα Φεραίου, «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά», δεν είναι σχήμα λόγου. Αποτελεί για 45 συναπτά χρόνια το έμβλημα της «Σημερινής», αποδεικνύοντας ότι η ελληνική σκέψη δεν υποδουλώνεται και δεν εγκλωβίζεται. Τα γενέθλιά της στις 3 Φεβρουαρίου, εν μέσω πανδημίας, αποτελούν μια χρυσή ευκαιρία για έναν απολογισμό ευθύνης απέναντι στο ιστορικό μας πεπρωμένο. Η παρουσία της «Σημερινής» πρόσφερε στον Κυπριακό Ελληνισμό πολύτιμη υπηρεσία. Μας έμαθε τις έννοιες εκείνες που καταξιώνουν τον σεβασμό και την αξιοπρέπεια της πολιτικής ορθοφροσύνης. Άλλωστε ο καταξιωμένος συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας, Ανδρέας Καραντώνης, ο οποίος ανέδειξε τα δύο ελληνικά Νόμπελ, έγραψε ότι «η πιο αληθινή και η πιο μόνιμη πατρίδα του ανθρώπου είναι η Ελευθερία».

Ολοκληρώνοντας αυτό το επετειακό κείμενο, δεν μπορώ να ξεχάσω την πολύτιμη βοήθεια και φιλία του Νίκου Χατζηκωστή, αλλά και την παντοτινή του αγάπη στα βιβλία, τη μάθηση και τις ταξιδιωτικές του περιηγήσεις σε όλον τον κόσμο, ως νέος Μαγγελάνος. Το πνεύμα της οικογένειας Χατζηκωστή, οφείλω να πω, έχει πανάρχαιες ελληνικές καταβολές. Κι αυτό αποδεικνύεται μέσα από τη μακρόχρονη προσφορά στον πολιτισμό, τη δημιουργία και τη βαθιά αγάπη στην πατρίδα.

Εύχομαι ολόψυχα η «Σημερινή» να συνεχίσει την εθνική αποστολή της. Η υπογραφή της με τον λαό είναι διαχρονική υπόσχεση για δικαιοσύνη και ελευθερία. «Δεν ζει χωρίς πατρίδα η ανθρώπινη ψυχή» έγραψε κάποτε ο Κωστής Παλαμάς. Η «Σημερινή» αποτελεί ιστορική έπαλξη Λόγου και Κοινωνικής Προσφοράς.