Κράτη και πολίτες αντιδρούν στην αυξανόμενη μονοπωλιακή ισχύ των big tech: Οι περιπτώσεις Ρωσίας & Ρουμανίας

Η εξέλιξη του διαδικτύου και των μέσω κοινωνικής δικτύωσης, η συλλογή όλο και περισσότερων πληροφοριών από τις εταιρείες-κολοσσούς των big tech, τα fake news και ο ψηφιακός εκβιασμός και η αυξανόμενη δύναμή τους επί των κρατών ωθούν πολίτες σε όλο τον κόσμο, αλλά και κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα.

Όπως έγραψε χθες η «Σημερινή», ο Tim Berners-Lee, ο άνθρωπος που εφηύρε την τεχνολογία που κατέστησε το διαδίκτυο προσιτό όπως το γνωρίζουμε -με το σλόγκαν «αυτό είναι για όλους»- κρούει πλέον τον κώδωνα του κινδύνου και ετοιμάζει προτάσεις και υποδομές για να πάρουμε πίσω τα δεδομένα και την ιδιωτικότητά μας από τις εταιρείες big tech.

Στα τέλη Ιανουαρίου, και με αφορμή τον περιορισμό του τέως Προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump από τη χρήση του Twitter, αλλά και τις αυξανόμενες απαγορεύσεις και τη λογοκρισία κατά των συντηρητικών χρηστών, ο Πρόεδρος της Ρωσίας Vladimir Putin ανέφερε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Ντάβος πως οι γίγαντες της τεχνολογίας έχουν γίνει ισχυροί αντίπαλοι στις κυβερνήσεις και πως υπάρχουν πλέον αμφιβολίες για τα οφέλη για την κοινωνία από τις μονοπωλιακές τους θέσεις.

«Πού είναι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ μιας επιτυχημένης παγκόσμιας επιχείρησης, των υπηρεσιών σε ζήτηση και της ενοποίησης μεγάλων δεδομένων - και των προσπαθειών για σκληρή και μονομερή διακυβέρνηση της κοινωνίας, της αντικατάστασης των νόμιμων δημοκρατικών θεσμών, να περιορίσουν το φυσικό δικαίωμα των ανθρώπων να αποφασίζουν για τον εαυτό του πώς να ζήσουν, τι να επιλέξουν, ποια στάση να εκφράζουν ελεύθερα; » αναρωτήθηκε ο Putin. «Όλοι το έχουμε δει τώρα στις ΗΠΑ. Και όλοι καταλαβαίνουν για ποιο πράγμα μιλάω», πρόσθεσε.

Χαρακτηριστικό της ολοένα αυξανόμενης δύναμης αυτών των εταιρειών τεχνολογίας είναι οι εξελίξεις στην Νεβάδα των ΗΠΑ. Ο Δημοκρατικός Κυβερνήτης της Πολιτείας Steve Sisolak ανακοίνωσε σχέδιο για τη δημιουργία λεγόμενων «Ζωνών Καινοτομίας» στη Νεβάδα για δοθεί ώθηση στην οικονομία του κράτους προσελκύοντας εταιρείες τεχνολογίας. Οι ζώνες θα επιτρέψουν σε εταιρείες με μεγάλες εκτάσεις γης να σχηματίσουν κυβερνήσεις που έχουν την ίδια εξουσία με τις κομητείες, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας επιβολής φόρων, σχηματισμού σχολικών περιοχών και δικαστηρίων και παροχή κυβερνητικών υπηρεσιών.

Ρωσία: Έτοιμη για αποσύνδεση από το παγκόσμιο διαδίκτυο

Η Ρωσία είναι «νομικά και τεχνολογικά» έτοιμη να αποσυνδεθεί από το παγκόσμιο διαδίκτυο αν χρειαστεί, σύμφωνα με τον πρώην Πρόεδρο της χώρας Dmitry Medvedev.

Οι ρωσικές αρχές φλερτάρουν με την αυτονόμηση και με την ιδέα των αυστηρότερων περιορισμών και του ελέγχου του διαδικτύου στην επικράτειά τους. Το 2019 ψηφίστηκε ο νόμος για το «κυρίαρχο διαδίκτυο», που δίνει στη Ρωσία την δυνατότητα να αποσυνδεθεί από τον υπόλοιπο παγκόσμιο ιστό, οι ειδικοί εξέφρασαν αμφιβολίες ότι μπορεί η χώρα να εφαρμόσει μια τέτοια τεχνολογία, αναφέρει η «Moscow Times» (01/02/2021).

Ενώ ο Medvedev είπε πως η Ρωσία είναι ικανή να απομονώσει το διαδίκτυό της από τον υπόλοιπο ιστό, τόνισε πως δεν βλέπει κανένα λόγο να το κάνει και πως αυτό είναι ένα «όπλο που κόβει και από τις δύο πλευρές».

Ο πρώην Πρόεδρος, που είναι επί του παρόντος Αναπληρωτής Πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ διατηρούν τα «βασικά δικαιώματα ελέγχου» στο διαδίκτυο. Αυτό θα οδηγήσει στην αποσύνδεση της Ρωσίας από τον παγκόσμιο ιστό «αν συμβεί κάτι αναπάντεχο».

Αναφερόμενος σε ένα άλλο παράδειγμα, είπε επίσης ότι η Ρωσία θα μπορούσε επίσης να αποσυνδεθεί και από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT.

«Έπρεπε ακόμη να δημιουργήσουμε το δικό μας σύστημα για τη μετάδοση πληροφοριών ώστε να μπορούμε να ανταλλάζουμε ηλεκτρονικά μηνύματα εάν αυτό συμβεί ξαφνικά», πρόσθεσε.

Η δήλωση Medvedev έρχεται τη στιγμή που λαμβάνουν χώρα μαζικές διαδηλώσεις σε περισσότερες από 100 ρωσικές πόλεις τα τελευταία δύο Σαββατοκυρίακα.

Οι διαδηλώσεις πυροδοτήθηκαν μετά την κράτηση του επικριτή του Κρεμλίνου Alexei Navalny και την κυκλοφορία της έρευνάς του με τίτλο «Putin's Palace» που μετά ήδη εκατοντάδες εκατομμύρια θεάσεις στο YouTube.

Την περασμένη βδομάδα, η ρωσική ρυθμιστική αρχή επικοινωνιών ανέφερε πως θα επιβάλει πρόστιμα σε 7 πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης διότι δεν κατέβασαν βίντεο που προωθούν τις διαδηλώσεις.

Ρουμανία: Ποινικοποίηση πλαστών λογαριασμών ΜΚΔ

Πλέον αποτελεί ποινικό αδίκημα η δημιουργία ψεύτικου λογαριασμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο όνομα κάποιου άλλου ανθρώπου, σύμφωνα με απόφαση δικαστηρίου στη Ρουμανία.

Το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας αποφάνθηκε πως το άνοιγμα λογαριασμού που θα μοιάζει με κάποιον άλλο χωρίς την συγκατάθεσή του αποτελεί πλέον «έγκλημα πλαστογραφίας».

Η απόφαση έγινε μετά την εκδίκαση υπόθεση στο Μπρασόβ της Τρανσυλβανίας τον Δεκέμβριο του 2018 όταν άνδρας απείλησε την πρώην του πως θα ανεβάσει προσωπικές της φωτογραφίες που θα την εξευτελίσουν. Την απείλησε πως αν δεν τα ξαναφτιάξουν θα κυκλοφορήσει τις γυμνές τις φωτογραφίες στο διαδίκτυο.

Ο ίδιος άνδρας δημιούργησε μετά ένα προφίλ σε ιστότοπο για ενήλικες και ανέβασε δύο βίντεο με σεξουαλικές τους περιπτύξεις.

Ο κατηγορούμενος καταδικάστηκε αρχικά σε τρία χρόνια και 8 μήνες φυλάκιση με τις κατηγορίες του εκβιασμού, της πλαστογραφίας και της παραβίασης προσωπικών δεδομένων.

Το δικαστήριο σημείωσε δύο ιδιαίτερα ποινικά κριτήρια: Την πράξη εισαγωγής σε δεδομένα υπολογιστή χωρίς την συγκατάθεση κάποιου και εάν η ενέργεια αυτή οδηγεί σε δεδομένα που δεν ανταποκρίνονται στην αλήθεια.

Όπως δήλωσε στο «EuroNews» (27/01/2021) η Monica Statescu, Ρουμάνα δικηγόρος με ειδίκευση στην κυβερνοασφάλεια, αυτή η απόφαση είναι πλέον δεσμευτική για όλα τα υπόλοιπα δικαστήρια της χώρας.

Πέρσι, στη Ρουμανία πέρασε ένας νέος νόμος που αναγνωρίζει την παρενόχληση μέσα από το διαδίκτυο ως μια μορφή οικογενειακής βίας όταν στόχο έχει τον εξευτελισμό, την ταπείνωση, τον εκφοβισμό, την απειλή ή την φίμωση του θύματος.

Μαζική φυγή από WhatsApp και Facebook

Η απόφαση του WhatsApp να παραδίδει από την 8η Φεβρουαρίου ακόμη περισσότερα δεδομένα των συζητήσεων στην μητρική του εταιρεία, το Facebook, προκάλεσε ένα παγκόσμιο μαζικό κύμα φυγής από την εφαρμογή επικοινωνίας.

Πολλοί από τους χρήστες πλέον προτιμούν το Signal και το Telegram, που μέχρι στιγμής θεωρούνται πολύ πιο ασφαλή. Η κρυπτογραφημένη κοινωνική εφαρμογή Telegram αποτελεί το app με τα περισσότερα downloads στον κόσμο για τον Ιανουάριο, προσελκύοντας δεκάδες εκατομμύρια «πρόσφυγες-χρήστες» του WhatsApp, Twitter και TikTok.

Όπως αναφέρει η «CNet» (05/02/2021), μεταξύ 1-25 Ιανουαρίου 2021, οι εγκαταστάσεις Signal σε κινητά αυξήθηκαν κατά 4,9% σε σύγκριση με τις 7-31 Δεκεμβρίου 2020. Την ίδια περίοδο αυτά του WhatsApp έπεσαν κατά περίπου 16%.

Σε αντίθεση με το WhatsApp, το Signal δεν ανήκει σε κάποια εταιρείες. Χρηματοδοτείται από μια μη-κερδοσκοπική εταιρεία που ίδρυσαν οι Moxie Marlinspike και Brian Acton, που ήταν και οι συνιδρυτές του WhatsApp αλλά που αποχώρησαν το 2017. Η εφαρμογή κρυπτογραφημένων μηνυμάτων στηρίζεται δημόσια από ανθρώπους όπως ο Edward Snowden, πρώην υπάλληλος της NSA που αποκάλυψε μυστικά για τις παρακολουθήσεις μέσα από τη σύγχρονη τεχνολογία, και ο Elon Musk, Διευθύνων Σύμβουλος της Tesla και της SpaceX.

«Όλος ο κόσμος έχει χάσει πολλή από την εμπιστοσύνη του στο Facebook», ανέφερε στη «CNet» ο Καθηγητής Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Northeastern David Choffnes, υπενθυμίζοντας και το σκάνδαλο της Cambridge Analytica που συνέλεξε τα δεδομένα περίπου 87 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Η νεότερη εξέλιξη με το WhatsApp «ήταν κάπως όπως ένα βαρέλι πυρίτιδας έτοιμο να εκραγεί».

Η Facebook αγόρασε το WhatsApp το 2014 στην τιμή των $19 δις. Υπολογίζεται πως το χρησιμοποιούν πάνω από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε περισσότερες από 180 χώρες.

Πέραν αυτού, μια άλλη εξέλιξη στα τέλη Ιανουαρίου ενίσχυση αυτό το ρεύμα φυγής.

Σύμφωνα με την «Express» (28/01/2021), μια επίθεση με κακόβουλο λογισμικό μέσα από μηνύματα στο WhatsApp που αποστέλλονται στις επαφές του χρήστη βομβαρδίζει το κινητρό με διαφημίσεις.

Αν κάποιος ανυποψίαστος χρήστης πατήσει τον σύνδεσμο μεταφέρεται σε μια πλαστή σελίδα που μοιάζει με το Google Play Store. Εκμεταλλευτόμενο τις προσβάσεις, αποστέλλει μετά με τη σειρά του το μήνυμα στις επαφές του χρήστη εκμεταλλευόμενο το σύστημα «quick reply» του WhatsApp.