Υγεία

Ανησυχίες για το πλαστικό στα εμφιαλωμένα νερά

Έρευνα: Πάνω από το 90% των μπουκαλιών εμφιαλωμένου νερού περιέχουν μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού

Ανησυχία έχουν προκαλέσει τα αποτελέσματα διεθνών ερευνών, σύμφωνα με την οποία πάνω από το 90% των μπουκαλιών εμφιαλωμένου νερού περιέχουν μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού, τα οποία «φτάνουν» τελικά στον καταναλωτή.

Σύμφωνα με την έρευνα του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Orb Media, τα μικροπλαστικά σωματίδια που εντοπίστηκαν στο εμφιαλωμένο νερό είναι σχεδόν διπλάσια σε ποσότητα σε σχέση με αυτά που έχουν βρεθεί στο νερό της βρύσης. Τα ευρήματα προκαλούν έντονο προβληματισμό, ειδικά σε χώρες όπως η δική μας, όπου η κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού είναι πολύ μεγάλη, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Και στην Ελλάδα

Από την έρευνα προκύπτει πως πάνω από το 90% των μπουκαλιών εμφιαλωμένου νερού περιέχουν μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού. Συγκεκριμένα, στη διεθνή έρευνα που πραγματοποίησαν οι επιστήμονες του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, µε επικεφαλής την καθηγήτρια Χημείας Σέρι Μέισον, αναλύθηκαν δείγματα από 259 μπουκάλια νερού από εννέα χώρες -εκ των οποίων και από την Ελλάδα- και 11 διαφορετικές μάρκες. Κατά μέσο όρο, εντοπίστηκαν δέκα σωματίδια πλαστικού µε πλάτος μεγαλύτερο μιας ανθρώπινης τρίχας, δηλαδή άνω των 100 μικροµέτρων (εκατοµµυριοστών του χιλιοστού). Παράλληλα, ανιχνεύθηκαν κατά μέσο όρο 314 μικροσωµατίδια πιθανού μικροπλαστικού για κάθε λίτρο νερού, µε μέγεθος το κάθε σωματίδιο από 6,5 έως 100 μικρόµετρα, ενώ σε ορισμένα άλλα μπουκάλια οι συγκεντρώσεις σωµατιδίων έφταναν έως τα 10.000 κομματάκια ανά λίτρο. Το πιο συχνό είδος πλαστικού μέσα στα εμφιαλωμένα νερά ήταν το πολυπροπυλένιο, αυτό που χρησιμοποιείται και στα πλαστικά καπάκια των μπουκαλιών. Σημειώνεται ότι από τα 259 μπουκάλια που ελέγχθηκαν, µόνο τα 17 δεν περιείχαν καθόλου ίχνη πλαστικών.

Με αφορμή τα ευρήματα της έρευνας, μιλώντας στη «Realnews», Έλληνες επιστήμονες αναφέρουν πως η ανησυχία είναι εύλογη, καθώς τα ίχνη του πλαστικού μπορούν, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, να περάσουν εύκολα στο νερό, ενώ η συστηματική κατανάλωση δύναται να προκαλέσει προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον, κάνουν λόγο για ανάγκη αυστηροποίησης των ελέγχων και βελτιστοποίησης του τρόπου παραγωγής και αποθήκευσης του εμφιαλωμένου νερού.

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Τμήματος Θετικών Επιστημών στο ΤΕΙ Κρήτης, Κώστα Σαββάκη, «ένας βασικός τρόπος µε τον οποίο τα πλαστικά µπορούν να “μεταναστεύσουν” από τη φιάλη στο νερό είναι ο κακός τρόπος αποθήκευσής τους. Αν π.χ. μεταφέρονται µε ανοιχτά φορτηγά ή φυλάσσονται σε χώρους όπου δεν υπάρχει προστασία από τον ήλιο και τη θερμοκρασία, τότε ουσίες που ονομάζονται “πλαστικοποιητές” μεταφέρονται στο νερό». Στο ίδιο πλαίσιο ο καθηγητής του Πανεπιστηµίου Πατρών, Μιχ. Λεοτσινίδης, συμπλήρωσε πως «οι εταιρείες εμφιάλωσης είναι υποχρεωμένες να έχουν πρόσφατες αναλύσεις, ενώ η υποστελέχωση των δημόσιων υπηρεσιών δεν θα πρέπει να αποτελέσει δικαιολογία για ενδεχόμενη πλημμελή εφαρμογή του πλαισίου ελέγχων που προβλέπεται».

Πλαστικές μικροΐνες

Την ίδια στιγμή, µια άλλη μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε και αυτή στις ΗΠΑ, από την οργάνωση Story of Stuff, που εξέτασε 19 διαφορετικές μάρκες εμφιαλωμένων νερών, βρήκε επίσης μεγάλη παρουσία πλαστικών μικροϊνών. Ωστόσο, σε αυτήν την περίπτωση οι ερευνητές υποστήριξαν ότι τα μικροπλαστικά μεταφέρονται και µέσω του αέρα, µε αποτέλεσμα να υπάρχουν στα εργοστάσια εμφιάλωσης και να «εισβάλλουν» τελικά μέσα στα μπουκάλια.

Με γνώμονα τις νέες έρευνες, τα μεγάλα επίπεδα κατανάλωσης εμφιαλωμένου νερού που υπάρχουν και στη χώρα μας εγείρουν ερωτήματα για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η συχνή πρόσληψη μικροπλαστικών από τον ανθρώπινο οργανισμό. Αν και οι καθηγητές εξ Ελλάδος τονίζουν ότι το καταναλωτικό κοινό δεν πρέπει να καταληφθεί από πανικό, επισημαίνουν ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΤΕΙ Κρήτης, Κ. Σαββάκη, «αυτές οι ουσίες του πλαστικού δρουν σωρευτικά στον ανθρώπινο οργανισμό, δηλαδή έχει σημασία πόσο συχνά καταναλώνεις το εμφιαλωμένο νερό. Έτσι, υπάρχει το ενδεχόμενο να επηρεάσουν τον ανθρώπινο οργανισμό, ενώ κάποιες έρευνες, που δεν έχουν επιβεβαιωθεί κατά 100%, μιλούν ακόμα και για καρκινογενέσεις».

Ικανοποιητική η ποιότητα στην Κύπρο

Η Κύπρος δεν συμπεριλήφθηκε στις εν λόγω έρευνες. Στη χώρα μας, το Επίσημο Εργαστήριο Ελέγχου για τις χημικές, μικροβιολογικές, βιολογικές και ραδιολογικές αναλύσεις τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των εμφιαλωμένων και μεταλλικών νερών, βάσει της σχετικής νομοθεσίας είναι το Γενικό Χημείο του Κράτους (ΓΧΚ).

Η υγιεινή και η ασφάλεια του πόσιμου νερού είναι ένας βασικός τομέας των δραστηριοτήτων του ΓΧΚ. Το νερό πρέπει να είναι υγιεινό και καθαρό, χωρίς μικροοργανισμούς και χημικές ουσίες που θα μπορούσαν να βλάψουν την υγεία του ανθρώπου, σύμφωνα με τους περί της Ποιότητας του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης (Παρακολούθηση και Έλεγχος) Νόμους Ν.87(Ι)/ 2001 έως 2018, και την Οδηγία 98/83/ΕΚ καθώς και την Οδηγία 2013/51/ΕΥΡΑΤΟΜ του Συμβουλίου. Ο έλεγχος του πόσιμου νερού αφορά τον χημικό έλεγχο (χημικές παράμετροι), τον ραδιολογικό έλεγχο, τον μικροβιολογικό έλεγχο και τον έλεγχο τοξικότητας, και καλύπτει το νερό του δικτύου υδατοπρομήθειας, το εμφιαλωμένο νερό, το φυσικό μεταλλικό νερό και το νερό που πωλείται από κερματοδέκτες και βυτιοφόρα.

Σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση του ΓΧΚ, που δημοσιεύθηκε στις 22 Μαρτίου 2021, σχετικά με τον χημικό έλεγχο του πόσιμου νερού κατά το 2019 αναλύθηκαν 1.850 δείγματα για 20.002 χημικές παραμέτρους. Από αυτά τα δείγματα, τα 140 αφορούσαν το εμφιαλωμένο νερό.

Ο έλεγχος του εμφιαλωμένου νερού αφορούσε τον χημικό και μικροβιολογικό έλεγχο στα φυσικά νερά πηγής, φυσικά μεταλλικά νερά, παιδικά εμφιαλωμένα νερά και δείγματα πόσιμου πάγου. Τα δείγματα αυτά ήταν επιτόπια και εισαγόμενα και αφορούσαν 75 διαφορετικές εμπορικές ονομασίες. Στο πλαίσιο του χημικού ελέγχου των εμφιαλωμένων νερών, κατά το 2019 αναλύθηκαν συνολικά 140 δείγματα για σύνολο 2.546 παραμέτρων. Τα δείγματα προέρχονταν, κυρίως, από την κατανάλωση, την παραγωγή αλλά και από την πηγή του εμφιαλωτηρίου. Από το σύνολο των δειγμάτων που αναλύθηκαν, τα δύο αφορούσαν παράπονα καταναλωτών για παρουσία δυσάρεστης οσμής και το ένα για παρουσία χρώματος.

Κατά το 2019 για τον μικροβιολογικό έλεγχο εμφιαλωμένου νερού (επιτόπιου και εισαγόμενου) αναλύθηκαν συνολικά 484 δείγματα, και ο έλεγχος αφορούσε ολικά κολοβακτηριοειδή, Escherichia coli, εντερόκοκκους, Pseudomonas aeruginosa, κλωστρίδια και ολικό αριθμό βακτηριδίων, όπου εφαρμόζεται. Όπως φαίνεται και από προηγούμενες ετήσιες εκθέσεις του ΓΧΚ, διαχρονικά ή τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία (2009-2019) παρατηρείται μικρό ποσοστό αποκλίσεων από τη σχετική νομοθεσία, το οποίο κυμαίνεται γύρω στο 2,5%.

Στη σχετική έκθεση το ΓΧΚ σημειώνει πως ο έλεγχος του εμφιαλωμένου νερού συνεχίζεται με εντατικό ρυθμό, ενώ τονίζει πως, γενικά, η ποιότητα του εμφιαλωμένου νερού κρίνεται ως πολύ ικανοποιητική.