Πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και εμβολιασμός για τον ιό HPV

Ο ιός HPV είναι ένας διαδεδομένος ιός που προσβάλλει περίπου το 75% των σεξουαλικά δραστήριων ατόμων. Συνήθως είναι σιωπηλός και υποστρέφει από μόνος του, όμως σε αρκετές περιπτώσεις προκαλεί προκαρκινικές αλλοιώσεις, καρκίνους και ασθένειες και στα 2 φύλα. Νεότερα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι ο HPV ευθύνεται παγκοσμίως για 1/20 νέα περιστατικά καρκίνου.

Νοσήματα που προκαλεί:

ü Καρκίνος Τραχήλου και τραχηλικές ενδοεπιθηλιακές νεοπλασίες (Γ)

ü Καρκίνος Αιδοίου και προκαρκινικές αλλοιώσεις (Γ)

ü Καρκίνος Κόλπου και προκαρκινικές αλλοιώσεις (Γ)

ü Καρκίνος Πρωκτού (Γ+Α)

ü Καρκίνος Πέους (Α)

ü Καρκίνος Στοματοφάρυγγα (Γ+Α)

ü Αναπνευστική Θηλωμάτωση Λάρυγγα (Γ+Α)

ü Οξυτενή Κονδυλώματα (Γ+Α[EP1] )

Τρόποι Μετάδοσης

• Μέσω της ερωτικής επαφής
• Γεννητικά -γεννητικά, χέρια –γενετικά , στοματο-γενετικά
• Σε παρθένες από μη διεισδυτική επαφή
• Η χρήση προφυλακτικού μειώνει την πιθανότητα μετάδοσης αλλά δεν την εξαλείφει

Ø Άλλοι τρόποι εκτός ερωτικής επαφής

• Περιγεννητική μετάδοση (κάθετη μετάδοση; σπάνια)
• Αντικείμενα (π.χ. χειρουργικά γάντια, λαβίδες βιοψίας)

Σχεδόν για το 100% όλων των περιστατικών του Καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ευθύνεται ο HPV.

Σήμερα είναι γνωστοί πάνω από 200 διαφορετικοί HPV τύποι

• Περίπου 40 τύποι είναι γνωστό ότι προσβάλλουν την πρωκτογεννητική χώρα
• 9 τύποι ευθύνονται για το 85% - 95% όλων των νοσημάτων που προκαλεί ο HPV
• 6,11 (ευθύνονται για τα οξυτενή κονδυλώματα)
• 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 (ογκογενετικοί τύποι)

Ο Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας συγκαταλέγεται στου 10 πιο συχνά εμφανιζόμενους καρκίνους παγκοσμίως. Βάσει δεδομένων, ετησίως αναφέρονται ≈570.000 νέα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως και ≈ 32.000 στην Ευρώπη.* Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια στην Αμερική έχει σταθεροποιηθεί η αύξηση περιστατικών του καρκίνου τραχήλου της μήτρας, ενώ αύξηση σημειώνουν οι περιπτώσεις καρκίνων πρωκτού, αιδοίου και στοματοφάρυγγα. Στην Κύπρο, βάσει του Cancer Cyprus Registry, εμφανίζονται περίπου 35 νέα περιστατικά καρκίνου τραχήλου της μήτρας ετησίως.

Πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

• Ο εμβολιασμός αποτελεί την πρωτογενή πρόληψη. Ενδείκνυται και στα 2 φύλα από 9 ετών και άνω

Είναι προτιμότερο να γίνεται πριν από την έναρξη της σεξουαλικής ζωής του ατόμου μιας και παρατηρείται συσσωρευμένος κίνδυνος HPV λοίμωξης τα 5 πρώτα χρόνια μετά την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν είναι αναγκαίος ο εμβολιασμός σε μεγαλύτερες ηλικίες, αφού η ύπαρξη σεξουαλικής δραστηριότητας ιδιαίτερα με πολλαπλούς συντρόφους αποτελεί την κύρια αιτία μόλυνσης με HPV.

• Ο τακτικός έλεγχος με τεστ ΠΑΠ αποτελεί τη δευτερογενή πρόληψη έναντι του ιού. Στόχος του είναι η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου τραχήλου της μήτρας σε αρχόμενο ή προκαρκινικό στάδιο. Ο συνδυασμός εμβολιασμού με τακτικό έλεγχο με τεστ ΠΑΠ μειώνει κατά πολύ την πιθανότητα εμφάνισης του καρκίνου.
• Η τριτογενής πρόληψη αφορά την παρακολούθηση των περιστατικών με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας για μείωση του ποσοστού υποτροπής.
• Τα τελευταία σχεδόν 4 χρόνια κυκλοφορεί το 9δύναμο εμβόλιο έναντι του HPV, το οποίο παρέχει προστασία έναντι των 9 πιο συχνά εμφανιζόμενων τύπων του ιού (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58). Κλινικές μελέτες του εμβολίου δείχνουν αποτελεσματικότητα 97-100% στη μείωση των νοσημάτων που προκαλούνται από τους συγκεκριμένους τύπους. Το πιο σπουδαίο βέβαια είναι τα δεδομένα που δημοσιεύουν χώρες που «τρέχουν» αρκετά χρόνια τώρα εθνικά προγράμματα εμβολιασμού έναντι του HPV. Αξίζει να αναφέρουμε την Αυστραλία, η οποία μετά από πολυετή προγράμματα εμβολιασμού και των 2 φύλων έχει σχεδόν εξαφανίσει τα γεννητικά κονδυλώματα, καθώς επίσης έχει μειώσει κατά πολύ τις προκαρκινικές αλλοιώσει τραχήλου της μήτρας. Το εμβόλιο θεωρείται ασφαλές και αυτό έχει αποδειχτεί μέσω των εκατομμυρίων δόσεων που έχουν γίνει ανά το παγκόσμιο. Κανένα εμβόλιο δεν είναι υποχρεωτικό. Είναι όμως πολύ σημαντικό, αποτελεί πράξη πρόληψης έναντι του καρκίνου και συνιστάται απ’ όλες τις επιστημονικές κατευθυντήριες οδηγίες. Ενδείκνυται και στα 2 φύλα από 9 ετών και άνω. Το εθνικό εμβολιαστικό πρόγραμμα – και πρέπει να συγχαρούμε το Υπουργείο Υγείας γι’ αυτήν τη στάση – εμβολιάζει δωρεάν από τα τέλη του 2020, αγόρια και κορίτσια 11-13 ετών, μέσω του προσωπικού τους παιδιάτρου. Όσον αφορά τα κορίτσια έχει δοθεί μια εξαίρεση να εμβολιάζονται έως τα 16 χρόνια τους μέχρι τέλη του Αυγούστου 2021. Μία γυναίκα που έχει ήδη μολυνθεί με τον ιό HPV θα ωφεληθεί από τον εμβολιασμό διότι θα αναπτύξει αντισώματα έναντι των υπολοίπων 8 τύπων του HPV. Πολλές μελέτες αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού έναντι των επανεμφανιζόμενων νοσημάτων σχετιζόμενων με HPV.

Καταλήγουμε στο ότι χρειάζεται σωστή ενημέρωση για τον ιό HPV, σωστή και τακτική γυναικολογική παρακολούθηση με τεστ Παπανικολάου και, το ιδανικό, πρόληψη σε αρχικό στάδιο με τον εμβολιασμό για τον HPV.

*Μαιευτήρες Γυναικολόγοι